Læknablaðið - 01.08.1933, Blaðsíða 21

LÆKNABLAÐIÐ
99
diagnosticeraS er hér á landi, og vildi eg í því tilefni leyfa mér a'ð fara
nokkrum orSum um sjúkdóm þenna. Vona eg, að það, auk Beriberi-tilfella
dr. Kolka ,geti orðið til þess að minna lækna ennþá meira á B-vitannn-
skort þann, sem i»el má vera að sé yfirvofandi á mörgum stöðnm hér a:
íslandi, vcgna þcss, hvc kartöfluuppskeran hefir farið illa í mörgum hér-
uðum í liaust.
Nafnið kvað vera ítalskt, af pelle, sem þýðir húð, og agra, sem þýðir
óslétt. Sjúkdómurinn hefir fyrst fundist á Spáni og ítalíu í lok 18. ald-
ar, og hefir hann alla jafna verið útbreiddur í þessum löndum. Hann hefir
einnig komið talsvert fyrir í Austurríki, Litluasíu, Afriku, Indlandi, Kína,
Mexíkó og Vesturindíum, á síðari helming 19. aldar komu fyrir nokkur
tilfelli í Englandi og Skotlandi. 1907 var ritað um fyrstu tilfellin í U. S.
A. Þó vist þyki, að sjúkdómurinn hafi einnig verið þar i landi um 1885.
Árið J930 dóu 7146 manns úr veikinni í U. S. A. Á síðustu árum kemur
sjúkdómurinn aðallega fyrir, utan U. S. A., í sovjetríkinu Georgia, í Tur-
kestan og Indlandi. í Evrópu hefir seinustu 2—3 árin verið getið um sjúk-
dóminn í Tyrol, Basel, Genova og Kaupmannahöfn, svo og frá einstaka
geðveikraspítölum i Þýskalandi. Boggs & Padgct í Baltimore hafa bent
á, að sjúkdómurinn ágerist mjög á seinni árum alstaðar. Helmingi fleiri
tilfelli í U. S. A. nú en fyrir 10 árum.
Sjúkdómseinkenni: Þau eru mjög margvísleg og sjaldan öll samfara.
Mest ber á þeim frá:
1) frá liúðinni (vegetativa taugakerfinu), dermatitis pellagrosa,
2) frá centraltaugakerfinu: Psykosur eða medullær symptom,
3) frá mcltingarfœnnn: Stomatitis, colitis, proctitis o. fl.
Langsamlega aðaleinkcnnið cr dcrmatitis pcllagrosa, sem talið er pato-
gnomoniskt fyrir sjúkdóminn, þegar það er fyrir hendi. 1 einstaka væg-
ari tilfellum á það að geta vantað. Þessi dermatitis byrjar sem erythem,
sem oft verður vesiculös eða pustulöst. Eftir verður dökkbrún (eða nærri
svört á stundum) pignientation og á sumflm stöðum hypcrkcratosis. Der-
matitis er ávalt symmetriskur, oftast á dorsum manus, um hnúana og upp
á framhandleggi, oft i andliti um nefið, en getur auk þess komið fyrir
allsstaðar á líkamanum, einkum á þeim stöðum, sem útsettir eru fyrir
áhrif ljóssins eða verða fyrir þrýstingi (olnbogar); mjög algengt kvað
það vera, að finna einkennið á úlfnliðunum, volart; í lófunum kemur það
aldrei fyrir. Þessi dermatitis er venjulega allskarplega afmarkaður gagn-
vart húðinni umhverfis. — Erythemið getur vantað, svo aðeins er um pig-
mentation og ef til vill hyperkeratosis að ræða. Þegar dermatitis er að
batna, er hann hreistrandi. í kroniskum tilfellum, mörgum, helst sífelt
pigmentation, sem eigfnlega líkist mest sólbruna, þá aðallega á hnúum.
Þessi dermatitis gerir mest vart við sig á vorin og fyrri part sumars, en
einnig á öðrum tímum.
Einkennin frá central taugakerfinu eru inkonstant og mjög misjöfn:
Þróttleysi, sljóleiki, „leti“, vantandi „upplegð", hugsana- og athafnatregða,
þunglyndi, bölsýni, lífsleiðindi, svo að mennirnir jafnvel fyrirfara sér á
stundum; í öðrum tilfellum ber meira á sívaxandi sljóleika, hjárænuskap,
stundum rugli og ofskynjunum, og eru þessi tilfelli oft banvæn. Talið er,
að 10% af pellagrasjúklingum verði geðveikir. Og vafalaust mun mega
gera ráð fyrir, að mörg einkenni sumra geðveikra megi setja í samband