Læknablaðið - 01.07.1939, Blaðsíða 3

LÆKNABLAÐIÐ
GEFIÐ ÚT AF LÆKNAFÉLAGI REYKJAVÍKUR
RITSTJÓRN: HELGITÓMASSON, JÓH.SÆMUNDSSON, JÓN STEFFENSEN
25. árg. Reykjavík 1939. 5. tbl. ^ZZZZZ^^ZZI
Langvinnir liðasjúkdómar.
E f t i r
JÓHANN SÆMUNDSSON
I.
Lang'vinnir liSasjúkdómar, sem
eg geri hér aí5 umtalsefni, eru tví-
mælalaust í flokki þeirra sjúk-
dóma, sem einna erfiöastir eru viö-
fangs fyrir okkur læknana og auk
þess hinir þungbærustu fyrir sjúk-
lingana.
Þykir mér ]?ví ekki úr vegi aö
drepa hér á nokkur atriöi, er snerta
eðli og orsakir þessara sjúkdóma
og meöferö þeirra. Þess skal get-
iö strax, að þrátt fyrir mjög itar-
legar tilraunir til aö öölast fulla
vitneskju um orsakir þessara sjúk-
dóma, þá verður enn eigi fullyrt
um hverjar þær eru, svo örugt geti
talist, nema þegar um er aö ræða
arthritis specifica (o: lues, tuber-
culosis o. f 1.).
Eg leiði hjá mér, aö tala urn þá
sjúkdóma, en ræði hér eingöngu
um nonspecific liðasjúkdóma og
greini þá að eins i tvo flokka: í
fyrra flokknum verða liðasjúk-
dómar, sem haga sér likt og sýkla-
sjúkdómar (infectio) í upphafi að
minsta kosti. en í síðari flokknum
liðasjúkdómar, sem haga sér eins
og hrörnunarsjúkdómar (degener-
ations-sjúkdómar).
Eg hygg, að flestir langvinnir,
nonspecific liðasjúkdómar eigi
heima í öðrum hvorum þessum
flokki í fyrstu, en þegar sjúkdóm-
urinn hefir staðið lengi, er algengt
að fram komi sjúkdómsmynd, sem
er sambland beggja þessara
mynda.
Samkvæmt því, sem þegar hefir
verið sagt um flokkunina, nefni
eg í þessari grein fyrra formið
arthritis chronica infectiosa, en hið
síðara arthritis chronica degenera-
tiva. í kenslubókum og handbók-
um er að vísu viðhöfð rniklu ná-
kvæmari flokkun, en mér virðist
hún hafa fremur litla hagnýta
þýðingn. þar sem við getum eigi
stuðst við greiningu samkvæmt ör-
uggum orsökuin sjúkdómanna, en
meðferðin hinsvegar svipuð.
Arthritis chron infectiosa hefir
í upphafi öll einkenni sýklasjúk-
dóms og heldur þeirn lengi vel, en
þau helstu eru hithækkun, hækk-
að sökk, fjölgun á hvítum blóð-
frúmum, oft með lymfocytosis og
fjölgun á stafkjarnafrumum.
í liðunum sjálfum eru prolifera-
tiv-breytingar í membrana synovi-
alis og brjóskhimnunni (peri-
chondrium), einmitt í þeim hlut-
unum, sem klæða sjálft liðholið
að innan. Auk þessa koma fram
bólgubreytingar i mjúku hlutun-