Læknablaðið - 31.12.1941, Side 8

LÆKNABLAÐIÐ
146
feng'u crisis thyreotoxica, sem ekki
var postoperativ.
Eggert Möller sá 9 tilíelli af
crisis thyreotoxica hjá 175 Mb.
Basedow-sjúkl. Goetsch segir frá
3610 skurðaðgerSum vegna thyreo-
toxicosis á 3321 sjúkl. á. árunum
1920 til 1934. Af 42 dauðsföllum
voru 17 (40%) vegna crisis posto-
perativa.
Diagnosis.
Crisis postop’erativa byrjar oft-
ast strax eftir skurðaðgerðina, eða
nokkrum klukkustundum síðar, og
nær hámarki sínu á 24—48 klukku-
stundum. Helztu einkenni thyreo-
toxicosis magnast á stuttum tíma.
Púlshraðinn eykst mjög, hitinn
hækkar i um og yfir 40°, án þess um
sjáanlega sýkingu í sárinu sé að
ræða. Sjúklingurinn verður óróleg-
ur og hræddur, fær uppsölur, nið-
urgang, óráð og loks coma.
Stundum er nokkur aðdragandi
að sjálfri crisis og má þá oftast
finna einkenni liinnar yfirvofandi
liættu, og eru það helzt svefnleysi,
velgja, uppsölur, niðurgangur,
mikill sviti ásamt vaxandi púls-
hraða og hækkandi hita. Erfitt er
þó að draga mörk milli yfirvof-
andi og fullkominnar crisis.
Talað er um mismunandi myndir
af crisis thyreotoxica, eftir því,
hvaða einkenni eru mest áberandi.
Gastro-intestinal-mynd, þegar
mest ber á uppsölum og niður-
gangi, sem getur verið með öllu
óstöðvandi. Þá er cerebral mynd
crisis, þegar mest ber á ósjálfráðri
hreyfingarþörf (motoriskum óró-
leika), óráði og æði. Hinar skyndi-
legu Baserowpsychoses má telja
hér með, og loks skal geta conta
Basedqwicum eða encephalopathia
Basedowica, sem Zondek lýsti
fyrstur. Sennilega er það þó aðeins
lokastig crisis, ástandið rétt fyrir
dauðann, því að eftir hyperkinesis
og andlega vanstilling kemur vax-
andi sljófleiki, máttleysi, coma og
mors, og er Joessi lokaþáttur svip-
aður hjá flestum crises, er komast
á svo hátt stig.
Skyndilegur collaps hefir og ver-
ið talinn sem crisis thyreotoxica
hjá Básedow-sjúklingi. Wijubladh
segir frá einu slíku tilfelli.
Við aðgreiningu frá öðrum sjúk-
dómum koma til álits ýmsar aðrar
truflanir eftir skurðaðgerð, svo
sem paresis nervi recurrentis, sem
veldur mikilli öndunartruflun, hæsi
og jafnvel afonia. Einnig biæðing-
ar eftir á (hæmatoma), sem valda
miklum andþrengslum og geta lagt
trachea saman.
Nefna má tetania strumipriva,
decompensatio cordis og pneu-
monia postoperativa.
Prognosis.
Horfur eru slæmar fyrir sjúkl.,
er.fá crisis thyreotoxica.
Zondek hafði lodauðsf. af i^crises
Bansi — 25 — - 32 —
E. Möller— 6 — -9 —
Wijubladh 1 — - 5 —
Crisis thyreotoxica hefir jafnan
þótt einhver ægilegasta compli-
catio, og Holst getur þess, að það
hafi áður verið aðal causa mortis
eftir thyreoidectomia, en nú megi
með réttri undirbúningsmeðferð og
strumectomia á réttum tíma gera
hættu þessa hverfandi. Aðalástæð-
una fyrir crisis postoperativa nú á
dögum telur hann vera ófullnægj-
andi eða ranga joðmeðferð.
Hættulegust eru coma og melt-
ingarfæratilfellin, þótt dæmi séu
þess, að sjúkl. nái sér, jafnvel úr
coma. án sérstakra aðgerða.
Miklu máli skiptir að joð verki
á sjúklinginn, því hafi hann, með
ótimabærri joðgjöf, verið gerður