Læknablaðið - 01.08.1946, Page 9

LÆKNABLAÐIÐ
99
og þar með var leiðin opin til
þess að búa lil lireint K-víta-
mín.
Læknarnir liöfðu ekki leitt
þessa atburði bjá sér. f Ameríku
og Evrópu, þ. e. a. s. í Dan-
mörku, Noregi og Englandi.
fundu þeir, að K-vítamínskort-
ur veldur blæðingahneigð (dia-
tliesis hæmorrbagica) við ýmsa
sjúkdóma, og byrjuðu strax að
nota K-vítamínlyfin jafnóðum
og þau komu á markaðinn.
K-vítamínrannsóknirnar voru
leiddar til iykta með slíkum
liraða, að einsdæmi eru í sögu
vítaminrannsóknanna. Tæpum
5 árum eftir að Dam bafði sýnt
fram á, að þetta vítamin var til
i náttúrunni, var vítamínið ein-
angrað, framleitt hreint (syn-
tetiskt), gerð grein fyrir eðli
þess og afleiðingum af skorti á
því og fundið, við hvaða sjúk-
dómum það átti.
I náttúrunni finnast tvenns-
konar K-vítamín. Kx finnst i
jurtarikinu i ýmsum æðri plönt-
um sem innihalda klórófyl, og
er myndun þess liáð áhrifum
sólarljóssins. Það finnst eink-
um í smára, spínati, grænkáli,
hvítkáli og litilsháttar í ertum
og tómötum. Avextir allskonar,
sítrónur, appelsínur, perur,
kartöflur og rófur, eru mjög
snauðar af K1? og sömuleiðis
allskonar kornfræ.. Matvæli úr
dýraríkinu, t. d. kjöt, fiskur
(nýr) og mjólk, geyma mjög
lítið af K-vítamíni, en lifur úr
nautgripum og egg dálítið. Ein-
angrað er Kj. ljósgul olía, sem
liefir sérkennileg adsorptions-
spectra og eyðileggst við áhrif
sólarljóssins. Kx er 2-methyl-
3-phytyl-l,4 naftókínón. Brúttó-
formúlan er C(1 H4G 02.
Ko finnst í ýmsum dýraleifum,
t. d. fiskimjöli, og auk þess búa
ýmsar bakteríur það til, t. d.
sumir coli stofnar. Það myndast
þannig í ríkum mæli í colon hjá
dýrum og mönnum, og er álitið
að Iv-vítamínþörfin fáist bælt
aðallega með þeim liælti. Hreint
er efnið ljósgulir krystallar, sem
bafa ákveðin adsorplionsspectra
og leysast ekki upp í vatni. Ií2
er 2-methyl-3-difarensil-l,4
naftokinon. Brúttóformúlan er
C41H50O2.
Bæði Kj og Ko leysast upp i
fitu og eru gallsúr sölt því nauð-
svnleg til þess að þau geti borizt
inn í æðarnar frá meltingar-
færunum. Ivemiskt eru bæði
vítamínin skyld tócóferólum,
það er að segja E-vítamininu.
Bæði innibalda þau naftókínón-
kjarna og við liaiin eru tengdar
iiliðarkeðjur á þeim stöðum,
sem eru merktir 2 og 3. Vitamin
Iv4 innilieldur phytyl samband,
eins og vítamín E, en þetta sam-
band er ekki skilyrði fyrir hinni
líffræðilegu verkun. Ií2 sem er
óvirkara en K, inniheldur ekki
phytyl, lieldur aðrar hliðarkeðj-
ur. Ilið tilbúna efni 2-methyl-l,4