Læknablaðið - 01.08.1946, Page 17

LÆIvNABLAÐIÐ
107
einkum eftir skurðaðgerðir.
Þetta er ein af þeim vofum sem
iiafa blandað galli í bikar kir-
urganna, þegar þeir liafa „litið
3rfir það sem þeir böfðu gert“.
Hinar eru eins og kunnugt er
thrombose-vofan, garnaflækju-
vofan og lostvofan (chock).
Menn bafa rej’nt að skýra
þessar blæðingar á ýmsan hátt.
Lengi var ætlað, að ankning á
gallsýrum og gallsúrum söltum
truflaði storknun blóðsins, en
þetta reyndist rangt. Árið 1906
sýndi Morawitz fram á það, að
blæðingarnar við cliolæmi stöf-
uðu af því, að storknunartimi
blóðsins var óeðlilega langur og
að orsökin til þess væri sú, að
oflítið myndaðist af tbrombini
til þess að blóðið gæti storknað
með eðlilegum hraða. Árið
1935 fann Quick að storknunar-
truflunin stafaði af próthrom-.
binskorti, og árið 1938 sönnuðu
þeir Brinckhous, Warner og
Smith, að þessi skortur stafaði
af K-vitaminskorti. Skýringin á
þessum K-vítaminskorti er sú,
að K-vítaminið sem mj’ndast i
þörmunum lejrsist upp í fitu og
kemst ekki inn í úræðarnar
fremur en önnur slik efni, þeg-
ar gall vantar í garnirnar. Ann-
að atriði sem miklu varðar i
þessu sambandi, er starfshæfi-
leiki lifrarinnar. Þegar lifrar-
vefurinn er mikið evddur, eins
og t. d. á sér oft slað við cirrhos-
is hepatis, þá er lifrin ekki fær
um að mjrnda prótbrombin,
jafnvel þó að sjúldingarnir fái
gallsúr sölt eða K-vítamin.
Það er langt frá því að blæð-
ingar eigi sér stað við alla lifr-
arsjúkdóma sem valda gulu.
Próthrombin sjúklinga sem
hafa bráða lifrarbólgu lækkar
sjaldan niður fyrir 50%, og þeir
eru þvi ekki í blæðingarhættu.
Ef þcssum sjúklingum er gefið
K-vítamín, þá eykst próthrom-
bínið svo mikið, að það verður
eðlilegt, en það er ekki sannað,
að K-vítmíngjöf liafi nokkur á-
brif á gang sjúkdómsins. Hjá
sjúklingum, sem bafa langvinna
lifrarbólgu eða cirrhosis hepat-
is, getur próthrombínið minnk-
að svo mikið, að þeir komist i
blæðingarhættu, þ. e. a. s. niður
fjrrir 10%, en þegar svo er kom-
ið þá þýðir lítið að gefa þessum
sjúklingum K-vítamín; þær
lifrarfrumur, sem enn eru starf-
liæfar, eru svo þrautpindar, að
þær geta ekki framleitt meira
prótþrombín þrátt fyrir K-víta-
mingjöf.
Þessu er annan veg farið þeg-
ar um skurðlæknisaðgerð við
gulu er að ræða, þ. e. a. s. i gall-
stíflu og bráðri lifrarbólgu, þeg-
ar tekur fvrir gallrennslið til
þarmanna vegna gallrásarstiflu
og gula ldýzt af, þá minnkar
prothrombínið oft á skömmum
tíma svo mikið, að afleiðingin
verður blæðingarhneigð. Skurð-
læknarnir bafa verið afar