Læknablaðið - 01.12.1951, Blaðsíða 8

66
LÆKNABLAÐIÐ
eða mekanisk störf. Er það
sáma hvort um frumur er að
ræða úr jurta- eða dýrariki, úr
mannsvöðva eða mannsheila.
Eðlisfræðin kennir að kem-
iskar reaktionir eru í eðli sínu
electron-reaktionir.
Samkvæmt ríkjandi skoðun-
um eru öll efni hyggð þannig,
að utanum atomkjarna, hlað-
inn positivu rafmagni, ganga
negativir eleetronar í mörgum
hrautum, allt með svipuðu
fyrirkomulagi og sólkerfi vort
er byggt.
í kjarnanum eru tvær smærri
einingar — protonar og neul-
ronar; i vetniskjarna er þó
enginn neutron, aðeins proton,
sem liefir massa 1 og rafhleðsl-
una 1. I kjörnum allra annarra
efna eru fleiri protonar, sem
allir liafa jafna stærð og sömu
rafhleðslu; í þeim eru einnig
mismargir neutronar, sem
hafa massa 1, en enga hleðslu
og verka sem smá-magnetar,
þeir geta klofnað í proton og
electron, sem víkur út úr kjarn-
anum, Ef kjarnar sama efnis
geta innihaldið mismarga
neutrona, geta atom sama efnis
verið misþung, en þó haft sömu
kemiska eiginleika. Er þá tal-
að um isotopa af því efni.
Aðrar smáeindir (mesonar,
positronar og máske neutri-
ónar) eru einnig í kjarnanum,
en skipta ekki máli fyrir mál
mitt núna.
Utan um kjarnann ganga
negativir electronar í ýmsum
hrautum, og eru þeir eins og
hæði protonar og neutronar á
sífelldum ofsahraða — hver í
sinni braut.
Hraði atomhlutanna er upp-
spretta atomorkunnar.
Ivemiskir eiginleikar atoma
fara eftir tölu protonanna og
fyrirkomulagi electronanna,
einkum þeirra, sem í ytri
hrautunum ganga. Electronur
losna auðveldlega úr ytri
hrautum sínum — við svo-
nefnda kemislca processa. Öll
atom reyna að hafa 8 electrona
í vzta hring sínum og draga
því til sín eleclrona frá öðrum
atomum, sem til þess þarf,
Þó getur atom ekki hætt á
sig meir en 4 electrónum með
þessu móti (c: ekki getur vei ið
um meir en 4 -h valensa að
ræða, en positivir geta orðið
allt að 7 — og fara fyrst og
fremst eftir tölu protonanná).
Kemiskum processum fylgja
þvi breytingar í rafhleðslu
efnanna, sem teoretiskt væru
mælanlegar sem rafspennu-
breytingar (potential-breyting-
ar).
Séu lífefnasamböndin orðin
það mikil, að þau myndi heila
frumu eða heildir af frumum,
eru rafspennuhreytingarnar
orðnar svo miklar, (1—1000 g
volt) að þær eru mælanlegar
með nútíma tækjum electron-
vísindanna; með svonefndum
„vacuum-tube-amplifiers“ má