Læknablaðið - 01.10.1954, Qupperneq 11

L Æ Iv N A B L A Ð I Ð
137
urinn á tíðni æxla í öndunar-
færuni karla. Lægst er hlut-
fallstalan á íslandi, 5,4%, og
litlu hærri i Noregi, 5,9%, en
langhæst í Englandi og er þar
25% (mun þó enn hafa hækk-
að nokkuð). Tala þessara æxla
hefur víða hækkað allverulega
hin síðari ár. Ilvort svo hafi
einnig verið hér á landi, verður
ekki ráðið af dánarskýrslum
vegna þess, hve oft vantar stað-
greiningu eins og áður var sýnt.
þess skal getið, að i þessum
flokki eru ekki aðeins krahha-
mein í lungum og lungnapip-
um lieldur og illkynja æxli ann-
ars staðar í öndunarfærum,
þar á meðal i mediastinum og
pleura. Hér voru um % þess-
ara æxla talin lungnaæxli (ca
pulm. s. bronchi) 1949/52, en
aðeins i einu af 14 slíkum til-
fellum var greint, að um stað-
kömið æxli væri að ræða. Hin
lenda því i flokknum nr. 163.
Eftirtektarvert er það, að
þrátt fyrir mjög mikla aukn-
ingu þessa flokks i Englandi
á síðustu áratugum, t. d. úr ca.
9% 1931 í 25% allra illkynja
meina karla 1949, mun stand-
arddánartala krabbameins
ekki hafa hækkað nema lítið
eitt.
Að endingu skal vikið noklcr-
um orðum að ritun dánarvott-
orða samkvæmt liinum nýju
reglum. Verður þó tínians
vegna aðeins hent á nokkur at-
riði varðandi illkynja æxli.
Fyrst er þá það, að ávallt
her að staðgreina meinið eins
nákvæmlega og unnt er. En
ekki er það næg staðsetning að
kenna það við líkamshluta,
þar selm mörg og óskyld líffæri
koma til greina. Þótt ritað sé
t. d. ca colli, hrachii, abdom-
inis etc, gefur það litlu meiri
upplýsingar um uppruna
meinsins en þótt meinið væri
óstaðgreint og t. d. aðeins ritað
carcinoma, eða tumor malign-
us. Enda verða slík vottorð
ekki flokkuð nánar og teljast
sem: „Illkynja æxli í öðrum
og ekki nánara greindum líf-
færum“, nr. 199.
Þó að það séu metastases,
sem valda dauða, t. d. eftir að
frumæxlið hefur verið brctt-
numið, skal ávallt geta upp-
runastaðar.
Ef um líffæri er að ræða, svo
sem lifur eða lungu, sem oft
er aðsetur aðkomins meins,
skal taka það sérstaklega fram,
hvort talið sé að meinið sé þar
staðkomið eða aðkomið, en
þyki óvíst hvort heldur sé, skal
þess getið (sbr. nr. 155 og 156,
162, 163 og 165).
Að gefnu tilefni skal hent á
að rita ekki ca uteri nema ekki
sé vitað nánara um uppruna-
stað, annars sé ritað t. d.: Ca
cervicis uteri, eðacorporisuteri
eftir því sem við á. Ekki nægir
heldur að rita: Ca. intestini,
heldur t. d. ca. intest. tenui,
crassi, coli eða recti etc.