Bændablaðið - 21.03.2013, Blaðsíða 40

40 Bændablaðið | Fimmtudagur 21. mars 2013
Utan úr heimi
Nýverið var haldið hið árlega
fagþing nautgriparæktarinnar í
Danmörku en þingið, sem kallast
KvægKongres, var að vanda haldið
í bænum Herning á Jótlandi. Líkt
og undanfarin ár var fagþingið
opið fyrir allt áhugafólk um naut-
griparækt og var eftirtektarvert
hve margir erlendir ráðunautar
og dýralæknar voru staddir á
fagþinginu. Á þessum árlegu
fagþingum eru alltaf tekin fyrir
bæði pólitísk og fagleg málefni
nautgriparæktarinnar og standa
þau yfir í tvo daga.
Alls sóttu þingið í ár tæplega tvö
þúsund manns og eykst fjöldinn ár
frá ári. Þannig sóttu t.d. um ellefu
hundruð manns fagþingið árið 2011!
Að þessu sinni var dagskrá þingsins
skipt í tíu ólíkar málstofur og voru
flutt um 80 ólík erindi þessa tvo
daga. Auðvitað er ekki mögulegt
að greina frá öllum erindunum hér
en þó verður gerð tilraun til þess
að lýsa gróflega helstu málstofum
þingsins. Veki efnið hér fyrir neðan
áhuga má nálgast öll erindin (flest á
dönsku, sum á ensku) á heimasíðu
fagþingsins: www.kvaegkongres.dk.
1. Fjármál
Í þessari málstofu voru flutt mörg
afar áhugaverð erindi, sérstaklega
erindi um mjólkurafurðamarkaðinn í
framtíðinni sem hinn hollenski Mark
Voorbergen flutti. Hann spáði því
meðal annars að afurðastöðvaverð í
framtíðinni myndi breytast oft innan
hvers árs og það væri veruleiki sem
kúabændur þyrftu að laga sig að.
Skýringin fælist í verðsveiflum á
heimsmarkaði og þar sem flestar
stærri afurðastöðvar heims væru
háðar sölu á þeim markaði myndi
afurðastöðvaverðið sveiflast með
heimsmarkaðsverðinu. Þá var
erindi hins bandaríska Terry R.
Smith áhugavert, en hann fjallaði
um þau tækifæri og stjórnunarlegu
vandamál sem fylgja því að reka
stór kúabú. Með því að vera með
marga starfsmenn breyttist staða
kúabóndans úr því að gera „allt“
yfir í að verða framkvæmdastjóri
fyrirtækis, sem virðist henta bændum
afar misjafnlega. Þá er vert að
nefna fróðlegt erindi þeirra Karsten
Bixen, ráðunautar hjá Jyske Bank,
og kúabóndans Hans Jakobs Fenger,
en þeir fjölluðu um mikilvægi góðs
sambands bænda og banka. Áhersla
þeirra á mikilvægi þess að bankarnir
hefðu fagfólk í landbúnaði í vinnu var
eftirtektarverð, sem og brýning Hans
Jakobs til kúabænda um að þeir þyrftu
að vanda sig vel þegar þeir veldu sér
bankaráðgjafa, þar gæti skilið á milli
góðrar og slæmrar afkomu!
2. Bústjórn
Í málstofunni um bústjórn voru
auðvitað mörg afar góð erindi. Má
þar t.d. nefna erindi ráðunautarins
Kim Ladekjær, sem ræddi þau
bústjórnarlegu vandamál sem fylgja
því að hámarka nýtingu aðfanga og
að ná sem bestum árangri í sem
flestum breytum innan kúabúsins.
Fullyrða má að víða megi bæta
verulega nýtingu vinnutíma,
fóðurs, gripa, véla eða t.d. fasts
kostnaðar, svo erindi sem þetta
er trúlega afar gagnlegt mörgum.
Önnur góð erindi má nefna, s.s.
kúabóndans René Lund Hansen sem
fjallaði um reynslu sína af notkun
ólíkra ráðunauta. Þá fór töluverð
umræða í bústjórnina sem snýr að
mannahaldi, en margir kúabændur
hafa lent í vandræðum með starfsfólk
og starfsmannastjórnina. Meðal
annars má nefna misgóða reynslu
af ráðningu á erlendu starfsfólki sem
ekki talar móðurmál kúabóndans.
Þegar það gerist verða samskiptin allt
öðruvísi en þegar fólk talar sama mál.
Þetta hentar bændum afar misvel og
því mikilvægt að gera sér grein fyrir
þessu áður en starfsmaður er ráðinn.
3. Framleiðslustjórnun
Málstofan um framleiðslustjórnun
var afar vel sótt af þátttakendunum
enda gátu gestirnir tekið með sér
heim mikinn fróðleik um stjórn
framleiðslunnar. Erindin voru nokkuð
fjölbreytt og mátti t.d. fá gagnleg
ráð þarna um aðfangastjórnun og
einnig hvernig ýmis gagnleg forrit
má nota til þess að létta sér eftirlit
með framleiðslunni. Árlega koma
á markaðinn ný hjálparforrit og
smáforrit fyrir snjallsíma sem geta
jafnvel sótt skýrsluhaldsupplýsingar
í gagnagrunna og reiknað út hina
og þessa þætti sem nýtast við
framleiðslustjórnunina. Nánast má
fullyrða að full vinna sé fólgin í því
einu að fylgjast með nýjungum á
þessu sviði, svo mikil gerjun á sér
stað. Eitt áhugaverðasta erindið í
þessum flokki var þó yfirlitserindi
um ísraelska mjólkurframleiðslu,
en ísraelskir kúabændur hafa
undanfarin ár verið í sérflokki hvað
snertir afurðasemi kúa og magn
framleiðslunnar á hverja vinnustund.
Erindi um betri hagkvæmni
við mjólkurframleiðslu með
mjaltaþjónum á líklega erindi til marga
hérlendra bænda, en nýleg skoðun
Dana á þessu sýnir að breytileiki á
milli mjaltaþjónabúa hvað snertir
afkomu, afurðasemi og kostnað
er meiri en gerist meðal annarra
kúabúa. Framleiðslukostnaður með
mjaltaþjónum er að jafnaði töluvert
meiri en framleiðslukostnaður með
Uppbygging kjarnorkuvera til
raforkuframleiðslu hefur hægt á
sér á undanförnum árum og nánast
því staðið í stað. Fá merki eru um
að breyting sé að verða á því. Það
er álit eftirlitsstofnunarinnar
Worldwatch Institute, að því
er fram kemur í umfjöllun
Landsbygdens Folk 8. mars
síðastliðinn. Frá árinu 2010 hefur
þessi framleiðsla aðeins aukist
um fimm gígavött, einkum í
austanverðri Asíu; Kína, Indlandi,
Rússlandi og Suður-Kóreu, en
jafnframt minnkað um 11,5
gígavött alls í Japan, Bretlandi,
Frakklandi og Þýskaland.
Alls eru nú 65 kjarnakljúfar
í byggingu í 14 löndum með 62
gígavatta framleiðslugetu, en 12
þeirra hafa verið í byggingu í meira
en 20 ár. Í Kína eru 27 kjarnakljúfar
í smíðum, en árið 2010 stóð landið
fyrir 62% af uppbyggingu kjarn-
orkuvera í heiminum og hefur það
hlutfall farið vaxandi frá árinu
2004. Þar á eftir fylgja Íran, Japan,
Pakistan, Rúmenía og Suður-Kórea.
Eftir kjarnorkuslysið í Fukushima í
Japan hægði á þessari uppbyggingu
í heiminum og snemma árs eftir
slysið var varanlega hætt að reka
13 kjarnakljúfa í Japan.
Núna eru til í heiminum 138
kjarnakljúfar sem hafa verið teknir
úr notkun, með alls 49 gígavatta
framleiðslugetu á ári. Árið 2009 var
gert alþjóðlegt samkomulag um að
byggja 26 nýja kjarnakljúfa, en nú
er útlit fyrir að aðeins fjórir þeirra
verði byggðir. Ástæðan er sögð hár
byggingarkostnaður, m. a. vegna
þess að öryggiskröfur í Japan hafa
verið hertar. Þar eru nú aðeins 10
kjarnakljúfar af 54 í notkun. Margir
fleiri hafa rekstrarleyfi en ríkis-
stjórnin hikar við að gangsetja þá.
Þýskaland hefur ákveðið að
trappa niður rekstur kjarnorkuvera
sinna, en þau hafa staðið fyrir
fimmtungi af raforkuframleiðslu í
landinu á síðustu árum. Átta kjarna-
kljúfar voru þar teknir úr notkun
eftir slysið í Fukushima og áætlað
er að níu að auki verði lokað fram
til ársins 2022.
Þá hefur Sviss ákveðið að hætta
raforkuframleiðslu með kjarnorku.
Fyrsta ofninum verður þar lokað
árið 2019 og hinum síðasta árið
2034. Fleiri þjóðir ætla að fylgja
fordæmi Svisslendinga í þessum
efnum. Önnur lönd halda hins
vegar óbreyttri stefnu í þessum
efnum, svo sem Kína, Bandaríkin
og Frakkland.
Miðað við þann mikla stuðning
sem rannsóknir og þróun á
nýtingu kjarnorkunnar til raforku-
framleiðslu hafa fengið er nýting
hennar nú minni en vænta mátti.
Hámarki hingað til náði hún árið
2001, þegar hún nam 64% af
raforkuframleiðslu heimsins, en
árið 2010 nam hún aðeins 13% af
heimsframleiðslunni.
Einungis í fjórum löndum,
Rúmeníu, Slóvakíu, Bretlandi
og Tékklandi, jókst raforkufram-
leiðsla með kjarnorku um meira
en 1% milli áranna 2009 og 2010.
Meðalaldur kjarnaofnanna er nú
26 ár og því þarf að taka í notkun
nýja ofna, sem framleiða alls 175
gígavött fyrir þá ofna sem hverfa
úr notkun vegna aldurs á tímabilinu
2015-2025. Fátt bendir til að það
muni gerast.
Fukushima og þrengri efna-
hagur valda því að áhugi á nýtingu
kjarnorku til raforkuframleiðslu fer
dvínandi.
Hægur vöxtur á nýtingu kjarn-
orku til raforkuframleiðslu
Að sögn blaðsins Skog.no hefur
hollenski framkvæmda- og auð-
maðurinn Johan Huberts smíðað
135 metra langa eftirlíkingu af
Örkinni hans Nóa. Við smíðina
naut hann hjálpar 40 smiða og
til hennar þurfti sextíu þúsund
rúmmetra af sænskri furu.
Fjöldi fólks hefur komið til að
skoða þennan óvenjulega og nánast
ótrúlega farkost, sem bundinn er
við bryggju í bænum Dordrecht í
Hollandi, um 18 km sunnan við
Rotterdam. Í skipinu eru sýningar-
salur og lystigarðar og þar er einnig
að finna skrifstofur, fyrirlestrasali,
veitingahús og dýragarð með bæði
lifandi dýrum og uppstoppuðum.
Þá er í húsinu kvikmyndasalur þar
sem sýndar eru kvikmyndir um efni
úr Biblíunni, meðal annars synda-
flóðið.
Johan Huberts er skapandi lista-
maður sem vill lýsa trú sinni án
predikana. „Ég er ekki hefðbundinn
predikari, ég er smiður og skipið er
mín predikun,“ hefur hann sagt.
Smíði skipsins hófst fyrir þremur
árum og var viðurinn sóttur til
Smálanda í Svíþjóð.
Sænsk fura í Örkinni hans Nóa
Kjarnorkuverið í Fukushima í Japan varð illa úti í kjölfar jarðskjálfta og
eldsvoða.
Kjarnorkuver á Srí Lanka.
Fagþing nautgriparæktarinnar í Danmörku 2013 – fyrri hluti:
Víða má bæta verulega nýtingu
vinnutíma, fóðurs, gripa og véla
Gitte Grønbæk, framkvæmdastýra nautgriparæktardeildar Þekkingarseturs landbúnaðarins í Danmörku, og Peder