Læknablaðið - 15.01.1989, Blaðsíða 56

40
LÆKNABLAÐIÐ
Þessi munur var ekki tölfræðilega marktækur.
Meðalfjöldi lyfja hjá konum við útskrift var óbreyttur
eða 3.4±2.5, en hafði aukist marktækt hjá körlum upp
í 3.3 ±2.3 (p:0.003). Þessi aukning varð fyrst og fremst
vegna hjartalyfja. Fjöldi lyfja á einstakling jókst
marktækt með hækkandi aldri (r: 0.36, p< 0.001).
Karlar 65 ára og eldri voru að meðaltali á 4.0±3.1 og
konur 65 ára og eldri á 4.2±2.3 lyfjum við innlögn.
Algengustu sjúkdómarnir voru hjartasjúkdómar og
samsvarandi því voru hjartalyf algengustu lyfin: Við
innlögn voru 31.9% á betablokkerum, 28.5% á
nítrötum, 22.2% á þvagræsilyfjum og 11.0% á
kalsiumblokkerum. Mest notuð inni á deildum voru:
Væg verkjastillandi lyf (45% sjúklinga), róandi lyf
(39.6%) og svefnlyf (34%). Við innlögn voru 10.6%
sjúklinga, mest konur (2/3), á róandi lyfjum, en aðeins
8.5% útskrifuðust á róandi lyfjum og þá hafði
kynjahlutfallið snúist við, þ.e. 2/3 þeirra voru karlar.
14.9% voru á svefnlyfjum við komu, en aðeins 5.9%
útskrifuðust á svefnlyfjum.
Ofangreindar niðurstöður samsvara nokkuð vel
niðurstöðum hliðstæðra athugana, sem gerðar hafa
verið í nágrannalöndum okkar.
AFDRIF EINSTAKLINGA MEÐ KJARNAMÓTEFNI
(ANA)- ÁTTA ÁRA UPPGJÖR
Sigurður Ólafsson, Kristján Steinsson, Helgi
Valdimarsson. Lyfiækningadeild Landspítalans,
Rannsóknastofa Háskóians í ónæmisfræöi.
Tilgangur þessarar rannsóknar var að athuga klíníska
þýðingu og forspárgildi kjarnamótefna (ANA), einkum
með tilliti til bandvefssjúkdóma.
Rannsóknin tekur til allra þeirra einstaklinga sem sendir
voru til kjarnamótefnamælinga á 10 mánaða tímabili
árið 1980 og reyndust jákvæðir. Nú átta árum síðar voru
samkvæmt rannsóknaáætlun athugaðar klínískar
upplýsingar og rannsóknaniðurstöður og einstaklingar
kallaðir til viðtals og blóðrannsókna. Sérstaklega var
athugað hvort einhverjir hefðu greinst með
bandvefssjúkdóma á þessu tímabili.
Á 10 mánaða tímabili 1980 greindust kjarnamótefni í
um 170 einstaklingum. Upplýsingar fengust um 117. Af
þeim höfðu 54 greindan bandvefssjúkdóm fyrir 1980
eða notuðu lyf sem oft valda jákvæðu
kjarnamótefnaprófi.
Af 117 höfðu 63 einstaklingar kjarnamótefni án þess að
hafa greindan bandvefssjúkdóm fyrir 1980 eða notað
ofannefnd lyf. Úr þessum hópi hafa 14 (22%) greinst
með rauða úlfa (SLE), þar af átta sama ár og prófið var
gert (1980). Til viðbótar eru tveir grunaðir um að hafa
rauða úlfa en uppfylla ekki alveg ARA skilmerki. Auk
þess greindust sex með iktsýki (RA) 1980.
Fjörutíu og átta þeirra einstaklinga, sem voru jákvæðir
1980, voru nú aftur athugaðir fyrir kjarnamótefnum.
46% voru áfram jákvæðir og 21% til viðbótar sýndu
veika svörun en 33% reyndust neikvæðir.
Niðurstöður benda til þess að verulegar líkur séu á að
einstaklingur í úrtaki sem þessu, er greinist með
kjarnamótefni, muni á næstu árum fá
bandvefssjúkdóm, einkum rauða úlfa. Kjarnamótefni
virðast þó í mörgum tilvikum skammtímafyrirbæri.
METHOTREXATE MEÐFERÐ VIÐ RHEUMATOID
ARTHRITIS, ÁHRIF Á RÖNTGENBREYTINGAR
Sigrún Reykdal, Kristján Steinsson, Kristján
Sigurjónsson, Ásmundur Brekkan. Lyflækningadeild
og Röntgendeild Landspítalans, Röntgendeild
Borgarspitalans.
Röntgenbreytingar hjá 15 sjúklingum með klassiskan
RA á MTX meðferð voru athugaðar. Fyrir upphaf
MTX meðferðar hafði meðferð með öðrum
remitterandi lyfjum brugðist og allir nema einn höfðu
vaxandi breytingar samkvæmt röntgenmyndum af
höndum og úlnliðum. Fyrir hvern sjúkling voru skoðuð
þrjú sett af röntgenmyndum af höndum og úlnliðum: 1)
Fyrir upphaf MTX meðferðar meðan þeir voru á öðrum
remitterandi lyfjum, 2) við upphaf MTX meðferðar, 3)
nýjustu myndir á MTX. Tveir reyndir
röntgensérfræðingar skoðuðu myndirnar óháð hvor
öðrum. Notuð var stigagjöf sem lýst er af Kay o.fl.
(Invest. Radiol. 1987, 22: 41-6). Samræmi milli
stigagjafar sérfræðinganna var mjög gott (inter og
intraobserver consistency 95%). Meðaltíminn frá
röntgensetti eitt til tvö (tímabil 1) var 29,4 mánuðir (12
til 52 mánuðir) og frá setti tvö til þrjú (tímabil 2) 32,5
mánuðir (13 til 61 mánuður). Hraði
röntgenbreytinganna var reiknaður út þ.a. upp í
mismun röntgenstiganna fyrir tvö sett var deilt með
mánaðafjölda tímabilsins.
Meðal röntgenstig á mánuði fyrir tímabil 1 var 0,514
borið saman við 0,418 fyrir tímabil 2 (MTX meðferðin).
Allnokkur breytileiki var eftir einstaklingum, en fyrir
hópinn sem heild reyndist ekki vera marktæk minnkun á
hraða röntgenbreytinganna á tímabili 2 miðað við
tímabil 1. Hjá sjö sjúklingum var minnkun á hraða
röntgenbreytinganna.
Niðurstaða:
Þrátt fyrir breytileika eftir einstaklingum gefa
niðurstöðurnar til kynna að MTX geti haft áhrif á gang
sjúkdómsins hjá sumum RA sjúklingum.
POLYMYALGIA RHEUMATICA OG ARTERITIS
TEMPORALIS
Gunnar Gunnarsson, Sigurður Thorlacius, Halldór
Steinsen. Lyflækningadeild Landakotsspítala.
Könnuð voru einkenni, rannsóknaniðurstöður, meðferð
og afdrif sjúklinga, sem greindust með polymyalgia
rheumatica og/eða arteritis temporalis á
Landakotsspítala á tímabilinu 1970-1984 að báðum
árunum meðtöldum.
Alls greindust 68 sjúklingar með »annan sjúkdóminn«
eða »báða«, 39 (57,6%) konur og 29 (42,7%) karlar.
Tíu (14,7%) sjúklingar höfðu eingöngu arteritis
temporalis. Meðalaldur við greiningu var 70 ár.
Aldursbilið var 44 til 89 ár. Einn (1,5%) sjúklingur
greindist árið 1970 en 12 (17,7%) sjúklingar árið 1984.
Þrjátíu og átta sjúklingar eða 55,9% hópsins greindust á
árunum 1980-1984. Meðaltími frá upphafi einkenna og
þar til greining var gerð var 20,9 vikur en stystur tími var
ein vika og lengstur 208 vikur. Einkenni skiptust þannig
að 54 (79,4%) höfðu vöðvaverki, 29 (42,6%) hita, 23
(33,8%) höfuðverk, 10 (14,7%) liðverki, fimm (7,4%)
angina pectoris, fjórir (5,9%) augneinkenni og einn
(1,5%) liðbólgur. Sextán eða 23,5% höfðu önnur
einkenni. Sýni voru tekin úr temporal æðum hjá 64