Innsýn - 01.03.1974, Blaðsíða 18

14
innsýn
Halinn myndast út frá hjúpnum og
að 'einhverju leyti einnig kjam-
anum. Þegar halastjarnan er all-
langt frá sólu, hefur hún engan
hala. Hann myndast fyrst þegar
hún er komin tiltölulega nálægt
sólunni. Þegar halastjarnan
nálgast sólina, verður hún meira
og meira fyrir áhrifum frá
geislaorku hennar. ðtgeislunin
frá sólunni þrýstir þá á hjúpinr.
og "blæs" hluta af honum út úr
halastjörnunni, og þar meö byrj-
ar halinn að myndast. Þegar
halastjarnan kemur enn nær sólu,
eykst þrýstingurinn jafnt og
þétt og lengir halann samsvar-
andi. Halinn snýr því alltaf
frá sólu eins og meðfylgjandi
mynd sýnir.
Stærð halast jqirna. er mismun-
andi. Nokkrar eru ininni en
jörðin, en margar nokkru stærri.
Þessi samanburður á við hala-
stjörnurnar begar þær eru í mik-
illi fjarlægð frá sólu. Þegar -
þær nálgast sólina, þenjast þær
út, eins og nefnt var að framan,
og geta tugfaldast að stærð.
Halinn getur orðiö allt að 10
milljón km langur (fjarlægðin
frá jörBu til sólarinnar er að
meðaltali um 150 milljón km).
Hvaðan koma halastjörnurnar
og hvert fara þær? Margar þeirra
tilheyra só.lkerfi okkar og koma
þar af leiðandi aftur og aftur
inn að sólu. Þær sveima í kring-
um sóiina eins og pláneturnar,
en hafa óreg.lulegri brautarferla.
Ferlar plánetanna eru allt að
því hringlaga, en halastjörnurnar,
sern tilhsyra sólkerfinu, hafa
mjög ílanga og sporbaugslagaða
ferla.
Aðrar halastjörnur hafa annað
hvort "parabólska" eða "hyper-
bólska" ferla og koma því ekki
nema einu sinni að sólinni,vegna
þess aö slíkir ferlar eru opnir,
þ.e. mynda ekki lokaðan feril.
Slíkar halastjörnur hljóta þvl
að eiga upptök sín utan okkar
sólke-rf is.
Tlðni halastjarna (tími miili
þess sem þær sjást) er misjafn,
allt frá 3.3 árum hjá halastjörn-
unni Enoke upp í 7ó,2 ár hjá
halastjörnunn.i Halley.
Áður fyrr voru halastjörnur
mjög tengdar hjátrú, enda vel til
þess fallnar, þar eð þær voru
hjúpaðar hinumleyndardómsfuLla
blæ þekk.ingarleysisins til skamms
tíma. Litu margir svo á, að
halastjörnur væru fyrirboðar
merkra tíðinda svo sem náttúru-
hamfara,'stríðs og annarra af-
drifaríkra atburða. Slík hjátrú
virðist koma fram í l.itlu ritunum,
sem nefnd voru hér í upphafi.
En nú mætti spyrja eftirfar-
andi spurninga varðandi hala-
stjörnur: þjóna halastjörnur
ákveðnu hlutverki í sköpunar-
verki Guðs? Er mögulegt að þær
þjóni ákveðnum tilgangi, sem vi?
mennirnir höfum enn ekki komið
auga á? Það er erfitt að hugsa
sér eitthvaö I sköpunarverki Guðs,
sem ekki hafi sinn ákveðna til-
gang.
Sumir hafa látið sér detta í
hug, að halastjörnur séu ekki
hluti af upprunalegu sköpunar-
verki Guðs, heldur séu af sömu
rótum runnar og t.d. þyrnar og
þistlar á yfirborði jarðarinnar.
Ekki er unnt að slá neinu
föstu í aðra hvora áttina varð-
andi þetta atriði, þar sem þekk-
ing okkar á þessu sviði, sem og
flestum öðrum, er svo takmörkuð
eða "í mo.lum" eins og Páll
postuli orðar það.
Næs ta halastjarna sem við
megum búast viö að sjá - að öllu
óbreyttu - er ha.lastjarnan Halley,
sem mun verða hér næst árið 1987.