Þjóðhagsreikningar 1901-1945 - 01.08.1992, Page 92

4.3 Orkuþörf og orkunotkun landsmanna 1901-1920
4.3.1 Niðurstöður
í viðauka 1 og einnig í köflum 4.1 og 4.2 hér á undan er magn og framleiðslu-
verðmæti landbúnaðarafurða áætlað fyrir tímabilið 1901-1950. Þetta magn er áætlað
mun hærra en í eldri áætlunum. Sérstaklega á það við um árin 1901-1920, og hefur
í för með sér að innlend neysla er áætluð mun hærri, einkum kjötneysla. Til þess að
fá einhverja prófun á sennileika áætlunarinnar var eftirfarandi athugun gerð.
Nefnt skal hér að sennileiki grundvallar framfærsluvísitölu samkvæmt neyslukönnun
1965-1967 var prófaður með líkum aðferðum, sbr. Hagtíðindi, 1970, bls. 15 og 16.
Aætlanir sem gerðar hafa verið um framleiðsluverðmæti landbúnaðar fela í sér
áætlanir um neyslu landsmanna á matvælum framleiddum í þeim geira. Því þær mat-
vörur er ekki voru fluttar út, hafa annaðhvort farið til birgðabreytinga eða neyslu.
Sambandið milli magnstærða er þetta:
Framleiðsla ársins = útflutningur +/- birgðabreytingar + neysla.
Um birgðabreytingar er ekkert vitað þessi ár, og þegar hér á eftir er talað um neyslu
landbúnaðarvöru, er gengið út frá því að birgðabreytingar hafi verið hverfandi og því
gildi:
Neysla = Framleiðsla - útflutningur.
Fiskneysla landsmanna var áætluð sjálfstætt, sbr. kafla 3. Eftir stendur þá að skrá
matvæli af erlendum uppruna. Hér er eins ástatt og um landbúnað, ekkert er vitað um
birgðabreytingar, og því verður að reikna innflutt matvæli hvers árs til neyslu sama
árs. Heildarvörumagn þessara þriggja áætlana ætti því, mjög gróft, að sýna matseðil
þjóðarinnar hvert ár.
Hér eru athuguð fimm ár, 1901, 1905, 1910, 1915 og 1920 aðallega til þess að
prófa hvort áætlanir sem gerðar hafa verið fyrir landbúnað og fyrir fiskneyslu geta
staðist. Verður þá reiknað með því að skýrslur um matvælainnflutning séu nokkum
veginn réttar. „Matseðil“ hvers árs, x tonn kindakjöts, y tonn mjólkur, z tonn
kommetis o.s.frv. verður að reikna til hitaeininga (orkugjafa) og bera þessa orkunotkun
saman við sennilega orkuþörf þjóðarinnar sömu ár. Um óvissu slíks reiknings þarf ekki
að hafa mörg orð. Hún er mikil, en gæti samt rennt veikum stoðum undir það álit, að
áðumefndar áætlanir um framleiðslu matvæla væru ekki alveg út í hött. Við meiru er
ekki að búast.
Nánari útreikningar eru í köflum 4.3.2 Orkuþörfin, 4.3.3 Næringargildi innfluttra
matvæla, og 4.3.4 Næringargildi landbúnaðarafurða til neyslu innanlands 1901-1920
og heildamæringargildi allra matvæla. Aðalniðurstöður eru settar fram í töflu 4.3.2,
en þar kemur fram að orkuinnihald „matseðilsins“ er frá 9-39% umfram hina áætluðu
orkuþörf þjóðarinnar þau ár sem tekin voru til athugunar. Almennt er reiknað með að
10-12% hins reiknaða hráefnis til matargerðar nýtist ekki sem orkugjafi. Sé miðað við
að 10% nýtist ekki fást eftirfarandi niðurstöður.
90