Alþýðuhelgin - 09.01.1949, Qupperneq 11

ALÞÝÐUHELGIN
7
Thomas Mann,
})ýzka stórskáldið, ssm lsngi hefur
dvalið í Bandaríkiunum, sendi ný_
'lega frá sér mikið skáldverk, er
hann nefnir „Dr. Faustus11.
Mitt í ræðunni grípur krónprinsinn
fram í. reiðileeur á svipinn. og segir:
,,En hevrið bér. er þá einskisvirði
að vera krónprins?11
Og svo vill krónnrinsinn litli ekki
heyra meira. hann snýr sér til veggjar
og grætur fögrum tárum.
*
Kaupmannahöfn kvödd.
Þegar Hallgrímur Eldjárnsson
(1723—1779 hvarf heim að loknu
nómi í Kauomannahöfn, kvaddi hann
höfuðborg Danaveldis með vísukorni
þessu:
Far, Hafnar frægi staður,
far vel, þig aldrei lít ég meir;
frá bér ég ferðast glaður,
frá bér til íslands geð mitt þreyr.
Föðurláð
framar met ég,
frið og náð
hreppt þar get ég,
en um þitt ráð
tönn fyrir tungu set ég.
Guðmundur gó'ði.
Stóraplágan 1495 kom ekki á Vest.
fiörðu. Segir Árni Magnússon, að það
séu munnmæli, að Guðmundur biskup
góði hafi þá staðið á Steinadalsheiði
og bandað höndunum móti plágunni,
og varði hann Vestfjörðu fyrir henni
á þann hótt.
„RAUÐSKINNA"
GÖTTSKÁLKS BISKIJPS GRIMMA.
/
Síra Skúli Gíslason segir svo frá:
„Gottskálk biskup grimmi var
hinn mesti galdramaður á sinni tíð;
tók hann upn aftur svartagaldur. er
ekki hafði tíðkazt síðan i heiðni. og
skráeetti galdrabók bá, er kallaðist
Rauðskinna. Var hún skrifuð með
gullnu letri og að öllu hin skrautleg.
asta, rituð var hún með rúnastöfum,
eins og allur gatdur. Þessarar bókar
unni biskup ekki neinum eft.ir sinn
dag og lét þess vegna grafa hana
með sér . . .“
Varla er til það mannsbarn á ís-
landi. sem eigi hefur lesið hina hrika.
legu bjóðsögu. er síra Skúli skrásetti
um Galdra-Loft, skólaniltinn frá Hól
um, sem hueðist ná Rauðskinnu úr
fórum Gottskáiks. Er hún svo alkunn.
að ástæðulaust er að rifja hana hér
upp.
Hitt mun síður kunnugt. að hugsan.
legt er, að Rauðskinna Gottskálks
biskups sé enn til. Að minnsta kosti
hefur verið getum að því leitt. og
vírðist eigi ólíklega til getið. Svo er
mál með vextl, að í safni Árna
Magnússonar (A. M. 274, 4to) er
máldagabók Ólafs Hólabiskups
Rögnvaldssonar, með viðaukum yngri
biskupa, hinum síðustu frá biskups.
órum Gottskálks Nikulássonar
grimma. Eins og aðrar máldágabækur
biskupsstólanna, fjallar bók þessi um
eignir og réttindi kirkna í biskups-
dæminu. Hefur Árni Magnússon feng.
ið hana að láni árið 1724, frá Steini
biskupi Jónssyni. Þetta er skinnbók,
mjög þétt skrifuð og víða smátt, en
nú svo máð orðið letrið, að mjög er
illt að lesa.
Bók þessi var, allt fram undir iok
19. aldar. bundin í fornt skinn, órak-
að og hórið rautt og sneri hárhamur
út. Sögðu þeir, er sáu, að verið hafi
annað tveggja, útselsskinn eða nauts.
skinn, og er hið síðara öllu líklegra.
í nóvembermánuði 1888, þegar prent-
aður var sá kafli handritaskrár Árna.
safns, sem lýsir handriti þessu, var
bókin enn í hinu forna bandi. En er
Jón Þorkelsson gaf móldagabókina
út ,um síðustu aldamót (Dipl. ísl. V.
bindi), var búið að fletta skinninu af
og forna bandið glatað, en máldaginn
kominn í nýtt band. Um þann verkn-
að fer dr. Jón Þorkelsson svofelld.
um orðum:
,.Það er virðinsrarvorðnr áhugi á
bví að iáta binda bandrit inn. begar
bpss er börf.. on sá áhuái kemur ó.
hennilecra piðnr í bví að flot.ta mörg
bnndrnð ára gömlum frnmböndum af
skinnbókum. enda forðnst öll bau
söfn. er kunna með handrit að fara,
bað eins ög lieitan eld, Að glata
slíkum böndum er sama og að glata
forngripum, og má ekki eiga sér
stnð “
Að siáifsöeðu verður ekkert um
það fnUvrt. hvort nokkurt samband
er á miUi söaunnar um galdrabók.
ina Ranðskinnu og bessarar fornu
máldaáabókar Hólabiskupa. Dr. Jón
Þorkelsson mun fvrstur manna hafa
varnað fram beirri tilgátu, að hin
rmkla galdraskræða. sem almúgi á
fslandi bótt.ist vita að Gottskállc bisk.
up hefði átt í fórum sínum, mvndi
enein önnur verið hafa en máldaga-
bók Ólafs Rögnvaldssonar, bundin í
rautt nautsskinn. Að vísu segir sagan,
að Gottskálk hafi látið grafa Rauð.
skinnu með sér, en hitt veit enginn,
hversu góð sú heimild kann að vera.
Þessi tilgáta um Rauðskinnu er ekki
seld hér dýrara en liún er keypt.
Verður hver og einn að trúa því, sem
lionum þykir líklegast í þessu efni.
Þjóffminiasafnið. Frh. af bls. 5 -
nána snertingu við íslenzkar miðald-
ir, kynnist trú og hjátrú, sér inn í
hugarheim fólksins, lítur handbragð
þess og listræn vinnubrögð. Þarna
birtist sjónum áhorfandans alþjóðleg
listaframleiðsla miðaldanna við hlið
íslenzkra listaverka, hvorttveggja
nátengt kristinni trú og hugarheimi
kristinna manna á þeim tímum. En
allt eru þetta íslenzkir forngripir í
þeim skilningi, að þeir eru úr ís
lenzkum kirkjum, íslenzkir menn
hafa haft þá fyrir augum og milli
handa.