Sveitarstjórnarmál - 01.09.1945, Side 37

SVEITARSTJÓRNARMÁL
83
mikilvægar ákvarðanir eru teknar uin
málefni, sem sérstaklega varða sveit-
arfélögin, og með því að koma fram
sem heild í málefnum þeirra, þegar
þess gerist þörf.“
Það má sjálfsagt segja, að margt rúm-
isl innan þess ramma, sem hér er mark-
aður. Þó finnst mér, að forgöngumenn
þessarar ráðstefnu hefðu átt að afmarka
hér skýrar höfuðmarkmið sambandsins.
Frá mínu sjónarmiði eru hér tvö höf-
uðatriði, sem marka þarf og leggja meg-
ináherzlu á i lögum þess og framtíðar-
starfi:
1. Afstöðu sveitarfélaganna yfirleitt til
rikisins og þá sérstaklega að því er
snertir skatta og önnur fjárskipti.
2. Viðhorf og samstarf þessara sömu
aðila um alhliða menningarmál.
Þetta eru þau atriði, sem snúa að rík-
inu. En svo keniur það, sein kalla mætti
innri mál sambandsins: Aukin fræðsla
um málefni sveitarfélaganna yfirleitt.
Enn fremur nánari kynni þeirra í milli
um það, sem til framfara horfir eða ber
að varast í skipulagi og framkvæmd
hinna ýmsu hreppa eða bæja.
Vonandi er oss öllum ljós hagsmunaleg
þýðing þessara samtaka. En samhliða
verður oss og að vera ljós hin rika þörf
á menningarlegri þróun og samvinnu
allra þessara aðila um þau mál. Ég vildi
því með fáorðri frámsögu vekja athygli
þessarar virðulegu samkomu sérstaklega
á því verkefni.
Það eru margreynd sannindi allra alda,
að maðurinn lifir ekki af einu saman
hrauði. Og þetta er nú með ári hverju og
öld viðurkennt og undirstrikað með æ
meiri þunga þrátt fyrir allt. Vort litla,
frjálsa, fullvalda riki getur nú siður en
nokkru sinni fyrr sniðgengið þessi sann-
indi.
I voru litla þjóðfélagi hefur margt
breytzt á tiltölulega skömmum tima. Auk-
in þekking, auknar framfarir, djarfari
hugsun um framtíð og fyrirheit skapar
fleiri og fleiri þarfir en hinar einhæfu,
eldgömlu þarfir munns og maga. Áður
gerðu menn og urðu að gera — sér
flest að góðu í þessum efnum. Enda má
segja, að um sjö aldir hafi erlendir yfir-
boðarar sagt við landann: Líttu niður,
vesalingur, það eitt hæfir þér. Það er til-
gangslaust fyrir j)ig að vera að reisa þig.
— En frelsið er fengið fyrir J)að, að á öll-
um timum áttum vér menn, sem litu upp
og hugsuðu hátt líka um það, sem ekki
varð látið í askana.
Þrátt fyrir sérgæðing og sundurlyndi
vorra tíma sameinast J)egnarnir óvenju-
lega vel um eitt: að gera miklar kröfur
til J)jóðfélagsheildarinnar fyrir þegnana.
Það þýkir nú úreltur hugsunarháttur að
veita viðnám i þeim efnum.
Vér tölum í eintölu um þann aðila, sem
vér ætlum að fara að „slást við“. En i
raun réttri eru J)að allir, sem hér eru sam-
an komnir, og þó margfalt fleiri. Kröfur
'vorar og uppfylling þeirra eigum vér því
raunverulega við sjálfa oss. Það er ekki
rétt né heldur hægt að taka neitt tillit til
þeirra — af þessari eintölupersónu -r-
nema hver og éinn geri miklar kröfur til
sjálfs sin um afköst á öllum sviðum: við
almenna vinnu til sjós og lands, um lær-
dóm og listir, um manndóm og menningu.
Um leið og þetta er megintrygging fyrir
vaxandi Jiroska og gengi hvers einstakl-
ings, er í því fólginn máttur og megin
rikisheildarinnar til alhliða umbóta og
markvissrar menningar. Allt þetta er svo
hvert öðru háð og samanslungið, að það
verður að ná til sem flestra þegnanna, ef
vel á að fara og árangurs að vænta. Vér
verðum að minnast J)ess, að vér erum viti
gæddar verur, en engar vélar. Ábyrgar
verur um vaxandi þroska, þar sem að
leiðarlokum verður spurt um afköst, er
standi í nokkru hlutfalli við hæfileika
hvers eins.
Einhverjum kann að þykja það ein-
kennilegt, að J)jóðfélagslega séð eru ýms-
ar hættur á vegi vorum, sem ekki voru
áður til í allri eymdinni og einangrun-
inni. En hinu má J)ó enn síður gleyma, að
vorir tímar færa oss margþætta mögu-
leika til að draga úr þeim hættum eða