Hermes - 01.04.1963, Síða 9

efnahageskakkaföllum — frjálsum
tryggingum. Ekkert knýr áhrifarík-
ar en tjón til spurnarinnar: „Hvað
má höndin ein og ein?“
Það þarf ekki að fara mörgum
orðum um gildi og þýðingu trygg-
inga almennt. Stórfenglegasta vitn-
ið í þeim efnum eru sjálf hin svo-
kölluðu menningarþjóðfélög nútím-
ans, eða nánar tiltekið valið for-
ystulið þeirra — löggjafinn. Þar
er ekki aðeins
hægt að benda á
almannatryggingar,
sem í framkvæmd
eru ómetanleg per-
sónuvernd einstak-
lingsins í þrengri
merkingu orðsins,
heldur einnig aðr-
ar skyidutrygging-
ar, er sjá fyrir
möguleikum
manna til fullra
bóta handa öðrum.
í báðum tilfellun-
um lítur þjóðfél-
agið þannig á, að
viðkomandi trygg-
ingar séu svo mik-
ilvægar, að það sé
ekki eigandi undir dómgreind og
geðþótta þjóðfélagsborgaranna,
hversu fer um fullnægingu þeirrar
þarfar. Þess vegna fyrirskipar það
í krafti valds síns aðild þegnanna.
— Hér er mikil saga sögð í stuttu
máli. En hún mætti samt verða
áminning til allra, sem þurfa að
taka afstöðu til frjálsra trygginga.
Á fáum, ef nokkrum vettvangi við-
skiptalífsins, kemur berlegar í ljós,
hvað þessi orð Einars Benedikts-
conar eru sönn:
„Ein hreyfing, eitt orð — og á
örskotsstund
örlaga vorra grunn vér leggjum.“
Það ber að tala af skilningi og
fullri viðurkenningu um hvers kon-
ar skyldutryggingar. Þær eiga all-
ar meiri og minni rétt á sér og
og hafa valdið aldahvörfum í lífi
einstaklinga og þjóða. Þó verður í
sannleikans nafni að segjast þetta
tvennt, sem þó hvorugt er rök gegn
skyldutryggingunum: I eðli sínu
eru þær vantraust á hæfni ein-
staklingsins til þess að sjá sjálfur
hag sínum borgið á viðhlítandi
hátt undir viðsjárverðum kringum-
stæðum. Og, þótt ómetanlegar séu,
eru skyldutryggingar yfirleitt að-
eins lágmarkshjálp, sem löggjafinn
telur óhjákvæmilega. Þetta hvort
tveggja verður að marka afstöðu
manna og aðgerðir gagnvart frjáls-
um tryggingum, þar sem þeir sjálf-
ir eru herrar gjörða sinna og þurfa
að fella fyrirfram hina afdrifarík-
ustu dóma varðandi afkomu og ör-
yggi sitt og sinna. Á tímum frelsis
og mannréttinda hlýtur það að
móta viðhorf manna til trygginga-
mála, hver munur
er á lögþvingaðri
hlýðni til lágmarks-
athafna eða sjálf-
stæðu og skilnings-
ríku framtaki til
eigin fyrirsagnar
um tjónabætur og
tryggingavernd. —
Það markar reisn
persónuleikans,
hverjum tökum ein-
staklingarnir taka
þessi þýðingar-
miklu mál. — Það
leiðir að sjálfsögðu
ekki til góðs að
ana áfram í smá-
smugulegri titt-
lingatínslu í sam-
skiptum við náungann, „með augun
á hisminu, blind á hvern kjarna“.
Menn verða að sinna því, sem mest
er um vert, á hvaða vettvangi sem
er, en sorgleg reynsla sýnir enn í
dag, að ótrúlega margir eru viðj-
aðir í lágkúruleg og gamaldags við-
horf, sem voru skiljanleg og fyrir-
gefanleg á tímum kúgunar, ófrels-
is og niðurlægingar, en ekki í dag,
á velmegunar- og lýðfrelsisöld.
SMÁSAGNAKEPPNI
I tilefni af útkomu Hermesar í nýjum búningi hefur verið
ákveðið að efna til smásagnasamkeppni. Er öllum heimil
þátttaka, bæði fyrr- og núverandi nemendum Samvinnu-
skólans og öðrum.
Við viljum hvetja sem flesta til þess að taka þátt í þess-
ari keppni og senda okkur sögur.
Sögur skulu vera merktar dulnefni en nafn höfundar fylgi
með í lokuðu umslagi. Skilafrestur er til 1. september n.k.
Ákveðið hefur verið að veita tvenn bókaverðlaun fyrir
þær sögur, er dómnefnd telur bera af.
Ritstjórn dæmir sögurnar.
Hermes áskilur sér rétt til birtingar á öllum þeim sögum
sem berast kunna.