Morgunblaðið - 11.11.2011, Blaðsíða 21

21
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 11. NÓVEMBER 2011
Unglist Danssýning listahátíðar unga fólksins var í Austurbæ í fyrrakvöld. Þar sýndu ungir dansarar listir sínar og þessi unga stúlka útfærð atriði sem eru langt því frá að vera á allra færi.
Kristinn
Þær fréttir hafa nú
verið kunngjörðar frá
Kleppsspítalanum að
velferðarheimilinu að
Sogni verði lokað og
sjúklingarnir fluttir á
Klepp í Reykjavík.
Eitt mesta afrek sem
einn ráðherra hefur
unnið í mannúðar- og
heilbrigðismálum á
okkar tíma vann al-
þýðuflokksmaðurinn Sighvatur
Björgvinsson þegar hann tókst á
við að byggja upp Sogn og flytja
heim fársjúka einstaklinga sem
vistaðir voru í Svíþjóð og víðar er-
lendis árum saman. Að vísu hafði
framsóknarmaðurinn Guðmundur
Bjarnason forveri hans markað
stefnuna og undirbúið málið ásamt
Ólafi Ólafssyni, fyrrv. landlækni.
Íslendingar kannast við sögur
um fólk sem var flutt í járnum á
Brimarhólm í Kaupmannahöfn
forðum daga. Öllum ber saman um
að það er ljótur blettur á Íslands-
sögunni. Um hitt er minna talað
að í okkar tíð voru fársjúkir ein-
staklingar nánast sekkjaðir eða
fluttir í járnum til Svíþjóðar og
Noregs, einstaklingar sem voru
ósakhæfir, haldnir alvarlegum geð-
sjúkdómum, fluttir í ókunnugt
land mállausir og helsjúkir fjarri
fjölskyldu og vinum. Svartur blett-
ur í sögu okkar, um það ríkir
þöggun.
Geðveikina má
lækna en heimsk-
una ekki?
Geðsjúkdómar munu
ávallt fylgja mannkyn-
inu, þeir snúast ekki
um greind. Geð-
sjúkdómur er veiki,
það vita menn í dag.
Hvað sagði ekki Jónas
Jónsson frá Hriflu
sem til stóð að dæma
geðveikan og vista á
Kleppi af pólitískum
andstæðingum og geðlæknum.
Strákur hrópaði fram í ræðu Jón-
asar á átakafundi: ,,Þegiðu Jónas,
þú ert geðveikur,“ Jónas gerði hlé
á ræðu sinni og það mátti heyra
saumnál detta í troðfullum sal. Síð-
an sagði hann: ,,Já það er þetta
með geðveikina, geðveikin er sjúk-
dómur, hana má lækna, en heimsk-
una, heimskuna læknar enginn.“
Guðbjartur Hannesson velferðar-
ráðherra, það er stórt nafn velferð-
arráðherra. Hugsaðu þig vel um áð-
ur en þú lætur embættismenn í
þínu nafni raska því velferðarstarfi
sem hefur verið unnið af frábæru
fólki á Réttargeðdeildinni á Sogni í
um tuttugu ár. Að vísu með geð-
læknum og heilbrigðisfólki frá
Kleppi. Allt sem embættismenn
þínir ákveða er gert í þínu nafni og
á þína ábyrgð. Fari illa í framhald-
inu verður það þú sem verður
dæmdur, ekki þeir. Þú ert í stöðu
kjarkmannsins Sighvats, þú skalt
hugsa djúpt áður en þú kokgleypir
grautinn frá verkamönnum þínum á
Kleppi, þú ræður málinu.
Sighvatur var kjarkmaður
Sighvatur þorði að takast á við
óvinsældir og ótta og einhverja
hörðustu pólitísku orðræðu sem ég
man eftir meðan ég starfaði í
stjórnmálum. Hann kvað uppúr
með það að það bæri að lækna
þessa sjúklinga hér heima. Tómas
Helgason og hans menn á Klepps-
spítalanum töldu starfsemina ekki
eiga heima á Kleppi, hún væri bet-
ur komin annars staðar. Ég trúi því
nú og árangurinn vitnar um að
Tómas og sérfræðingar þess tíma
hafi haft rök að mæla þegar þeir
töldu Klepp ekki hentugan dval-
arstað fyrir þessa sjúklinga. Sogn
reyndist betri staðsetning til hjálp-
ar sjúklingunum, segja tölurnar um
lækningu. Umhverfið á Sogni gefur
kost á betri og frjálsari meðferð í
tengslum við íslenska náttúru en
orðið hefði innan steinveggjanna á
Kleppi. Sú meðferð að geta veitt
sjúklingunum andrými við gróð-
urstörf, umhirðu hesta og dýra og
gönguferðir um náttúruna, ávallt
undir fullri gæslu. Það hefur gefið
þeim mikið og má ekki vanmeta
sem úrræði og lækninga-mátt.
Jafnframt mikil festa í starfs-
mannahaldi sem er talin þessu fólki
mikilvæg. Öruggt og rólegt um-
hverfi.
Það er fáranleg umræða sem
kemur nú frá Kleppi að Sogn sé
fjarri mannabyggðum og illa stað-
sett. Þessir sérfræðingar eru komn-
ir í pólitískt þref og útúrsnúninga.
44 sjúklingar læknast af 50
Inn á Sogn hafa verið lagðir um
fimmtíu sjúklingar, sumir mjög al-
varlega veikir. Um fjörutíu og fjór-
ir hafa verið útskrifaðir. Og ekki
einn einasti þeirra útskrifuðu hefur
á ný komist í kast við lögin. Hvaða
önnur vistun afbrotafólks getur
státað af slíkum árangri? Á kannski
að fara með Kleppsspítalann austur
í Ölfus? Og byggja Hólmsheið-
artugthúsið í Flóanum, þar er
meira andrúm og öðruvísi mögu-
leikar á meðferð en inni í borg?
Gáðu nú að þér, Guðbjartur
Hannesson, er vit í að raska þess-
ari stofnun miðað við árangurinn?
Samtals fjörutíu og fjórir ein-
staklingar eru aftur gengnir út í
sólskinið, það gerðist ekki af sjálfu
sér, því var ekki spáð á sínum tíma.
Hvað sparar það ríkinu mikla pen-
inga? Væri helmingur þeirra enn
inni, hvað myndi það kosta heil-
brigðiskerfið? Sérstök nefnd á veg-
um Evrópuráðsins (CPT) heimsæk-
ir Ísland reglulega til að gera
úttekt á aðbúnaði refsifanga og
gera athugasemdir ef þurfa þykir.
Sogn nýtur þess um fram flestar
slíkar stofanir í Evrópu að vera
með fullt hús stiga, sem sé góð
meðferðarstofnun.
Varaðu þig, ráðherra
Ég ætla ekki hér að ræða nein
byggða- eða atvinnumál í þessu
sambandi, þetta allt snýst um
heilbrigðis- og mannúðarmál. Sigr-
arnir í þágu sjúklinga og fjöl-
skyldna þeirra á Sogni tala því máli
að það ber að skoða þetta allt með
gleraugum skynseminnar og taka
árangurinn út af hlutlausum að-
ilum. Kannski fá álit CPT eða ein-
hverra sérfræðinga í Evrópu. Ég
treysti alþingismönnum þjóðarinnar
til að stoppa þetta mál meðan út-
tekt fer fram. Reyndar hefði ég
kosið þín vegna og árangursins
vegna að þú, Guðbjartur, hefðir
gert það sjálfur, málið er á þinni
könnu. Samfylkingarmenn, við ykk-
ur vil ég segja þetta: Þið eigið Sig-
hvat Björgvinsson, hann vann afrek
og sýndi manndóm í átökum við
fordómana og heimskuna. Við Guð-
bjart Hannesson segi ég þetta:
Varaðu þig, Guðbjartur. ,,Það er
víða Kleppur.“
Eftir Guðna
Ágústsson » Sogn reyndist betri
staðsetning til hjálp-
ar sjúklingunum, segja
tölurnar um lækningu.
Umhverfið á Sogni gef-
ur kost á betri og frjáls-
ari meðferð í tengslum
við íslenska náttúru en
orðið hefði innan stein-
veggjanna á Kleppi. Guðni Ágústsson
Höfundur er fyrrv. alþm. og ráðherra.
,,Það er víða Kleppur,“
Guðbjartur Hannesson