Morgunblaðið - 02.08.2012, Blaðsíða 19

FRÉTTASKÝRING
Ingvar P. Guðbjörnsson
ipg@mbl.is
Jákvæð þróun var á síðasta ári á
mörgum sviðum glæpa og afbrota.
Þetta má sjá í nýlegri ársskýrslu
lögreglustjórans á höfuðborgar-
svæðinu fyrir árið 2011. Glæpum al-
mennt fækkar. Innbrot eru færri en
áður og hafa raunar aldrei verið
færri frá stofnun embættisins.
Merkja mátti minni ölvunarakstur
en á móti fjölgaði tilvikum þar sem
fólk var undir áhrifum lyfja eða
fíkniefna við akstur. Minni háttar of-
beldisbrotum fækkar umtalsvert,
voru 451 fyrstu sex mánuði árs 2010
en 350 árið 2011. Í ár var örlítil fjölg-
un á ný eða 365 á sama tímabili.
Vopnaburður orðinn
algengari
En þrátt fyrir margt jákvætt er
einnig margt ógnvænlegt að gerast í
samfélaginu og vopnaburður er að
verða algengari. Stefán Eiríksson
lögreglustjóri segir aðallega um
eggvopn að ræða og að það sé að
færast í vöxt að menn gangi með þau
á sér í miðborginni á síðkvöldum,
þegar flestir aðrir eru þar að
skemmta sér. Árásir með egg-
vopnum og hótanir með þeim eru
einnig meira áberandi. Þá segir
hann vopnaburð algengari hjá þeim
sem stunda skipulagða glæpi og
þeim sem tengjast fíkniefnaheim-
inum. Af þeim heimi eru einnig um-
talsverðar fréttir í skýrslunni. Mun
fleiri fíkniefnamál komu upp á síð-
asta ári og stærri mál en oft áður.
Aukin fíkniefnaframleiðsla
Stefán segir að innflutningur á
kannabisefnum hafi dregist veru-
lega saman og að þau séu að mestu
framleidd hér. Hann segir lögreglu
hafa tekist vel til að uppræta slíka
framleiðslu og segist viss um að
framleiðsla á amfetamíni og me-
tamfetamíni sé hérlendis og einnig
lokaferill framleiðslu á kókaíni.
Tollayfirvöld hafi haldlagt bæði
fljótandi amfetamín og kókaín.
Fyrstu sex mánuði þessa árs
komu upp 996 fíkniefnamál, þriðj-
ungi fleiri en á sama tíma í fyrra. Í
júní komu 145 mál upp og af þeim
voru 72% vegna vörslu fíkniefna.
850 mál vegna heimilisofbeldis
eða heimiliófriðar komu á borð lög-
reglu árið 2011 og var um fjórð-
ungur málanna rakinn til ofbeldis.
Þrjú morðmál komu upp á síðasta
ári, sem er einu færra en samtals á
árunum 2007-2010. Í einu tilviki var
ung kona drepin af barnsföður og
var málið tengt sambandsslitum. Í
öðru myrti kona barn sitt í fæðingu
og skildi eftir í ruslagámi. Í því
þriðja hlaut maður áverka á hálsi
eftir eggvopn og lést síðar á spítala.
Umferðareftirlit skorið niður
Lögreglan fór ekki varhluta af
niðurskurði árið 2011. Í leiðara lög-
reglustjóra segir: „Að mati undirrit-
aðs hefur allt of langt verið gengið í
niðurskurði til löggæslu á höfuð-
borgarsvæðinu. [...] þá er ljóst að
fækkun starfsmanna hefur haft
veruleg áhrif á ýmsa þætti og máls-
hraði í málum sem ekki teljast til
brýnustu forgangsmála er óvið-
unandi. Þá hefur öll stoðþjón-
usta innan embættisins liðið
fyrir niðurskurðinn.“
Stefán segir að niður-
skurðurinn komi meðal ann-
ars niður á umferðareft-
irliti, en færri
lögreglumenn séu nú í
þeim störfum en áður
vegna niðurskurðarins.
Umferðarlagabrot eru þó
enn umtalsverð og má
kannski þakka sjálfvirkum
myndavélum og myndavélabíl
einhvern hluta þess árangurs
að upplýsa um þau.
Færri glæpir 2011 en
harðari glæpaheimur
Morgunblaðið/Júlíus
Manndráp Þrjú morðmál voru á borði lögreglu í fyrra. Í einu þeirra ók
maður á LSH í Fossvogi með lík barnsmóður sinnar í farangursgeymslu.
20
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 2. ÁGÚST 2012
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Grímstaða-málið vekuróþægilegar
kenndir. Ástæður
þess eru auðvitað
margar. En hér
skulu aðeins nefnd-
ar tvær, sem eru sláandi. Ann-
ars vegar hve mjög það minnir á
svo kallað Magma-mál og hins
vegar á stjórnlagaþingsmálið.
Þessar tengingar eru ekki síst
eftirtektarverðar vegna þess
hve ólík málin virðast við fyrstu
sýn. Rétt er að bera fyrst saman
Magma-málið og hið alþjóðlega
braskmál um Grímsstaði á Fjöll-
um.
Margir minnast þess að þing-
flokkur VG fól formanni flokks-
ins að fylgjast sérstaklega með
Magmamálinu, svo engin hætta
yrði á að það mál þróaðist eins
og það gerði. Ári síðar var það
mál komið í öngþveiti og óaftur-
kræft nema með bullandi
áhættu um skaðabótakröfur á
hendur Íslandi. Steingrímur J.
hafði haft putta á málinu allan
tímann og aldrei svo mikið sem
slegið fingri létt á minnstu að-
vörunarbjölluna, né sagt félög-
um sínum frá hvað væri að ger-
ast. Þegar málið sprakk framan
í íslenskan almenning þóttist
Steingrímur í fyrstu koma af
fjöllum, en lét næst eins og farið
yrði í að vinda ofan af málinu.
Svo voru settir niður marg-
víslegir hópar, bæði innan ríkis-
stjórnar og svo kallaðar fag-
nefndir. Með því var málið þæft
mánuðum saman og komist svo
að þeirri niðurstöðu að ekki væri
hægt að bregðast við því að hinn
erlendi aðili hefði farið í kring-
um íslensk lög, meðal annars
fyrir ábendingu ráðherra í ríkis-
stjórn Íslands, sem viðurkenndi
aðkomu sína að málinu. Öll svið-
setningin var ekki til annars
gerð en að ná suðunni niður í
þolmörk í þingflokki VG og með-
al stuðningsfólks hans vítt og
breitt um landið og ýta málinu á
braut gleymskunnar.
Eftir svik forystu VG í ESB-
málum þóttust margir sjá hvers
konar menn hún hefði að geyma
og eftir framgöngu í Magma-
málinu fjölgaði þeim sem vissu
að varlegast væri að treysta
engu.
Sami leikurinn fer nú fram í
Grímsstaðamálinu og handritið
er nánast notað óbreytt frá upp-
setningunni af Magma-fars-
anum. Meira að segja orðin „að
ekkert óafturkræft hafi enn
verið aðhafst“ eru eins í báðum
handritunum. Og iðnaðarráðu-
neytið hefur lagt sig í framkróka
að finna hjáleið og undanþágur
fyrir hinn erlenda umsækjanda,
sem hafði þó sjálfur tekið fram
að hann myndi aldrei fela sig á
bak við skúffufyrirtæki eins og
gert var í dæmi Magma.
En hvað um stjórnlagaþings-
málið? Af hverju vekur hið kín-
versk-íslenska landabrasksmál
hugrenningatengsl
við það?
Þegar æðsti
dómstóll Íslands
hafði samhljóða úr-
skurðað, með aukn-
um fjölda dómenda,
að svo yfirþyrmandi annmarkar
hefðu verið á stjórnlagaþings-
kosningum að ekki yrði komist
hjá því að ógilda þær voru að-
eins tveir kostir til í stöðunni:
Að hætta við hina óskiljanlegu
atlögu að stjórnarskránni eða,
ef það var pólitískur ómöguleiki,
að endurtaka kosningarnar og í
þetta sinn með lögmætum
hætti. Þriðji kosturinn var ekki
til og sá var valinn.
Sú skýring hafði verið gefin á
kosningunni að hún væri nauð-
synleg forsenda þess að stjórn-
lagaþingsfulltrúar hefðu ótví-
rætt umboð frá þjóðinni til
sinna verka. Slíks umboðs yrði
ekki aflað nema með nýjum
kosningum. En nú var blásið á
þessa ófrávíkjanlegu forsendu
og minnihluti Alþingis kaus
sjálfur þingfulltrúa með hlið-
sjón af hinni útköstuðu kosn-
ingu! Síðan hefur fitlið við
stjórnarskrána verið í full-
komnum ógöngum.
En hvað um hitt málið? Að
lögum var óheimilt að selja hin-
um kínverska fjárfesti landið
sem hann vildi kaupa. En til
varð undantekningarheimild.
Slíkar heimildir eru nákvæm-
lega það sem þær segjast vera
og eingöngu veittar ef óvenju-
legar og ríkar ástæður standa
til þess og auðvitað fremur þeg-
ar um smá mál er að ræða og lítt
umdeild. Engu slíku var til að
dreifa í þessu tilviki. Innanríkis-
ráðherrann, sem málið fellur
undir, hafði því enga ástæðu til
að veita undanþágu frá lögun-
um. Slík gjörð af hans hálfu
hefði verið mjög vafasöm, ef
ekki beinlínis heimildarlaus.
Ráðherrann afgreiddi málið
með þeim eina hætti sem fær
var.
Þá var gripið til stjórnlaga-
þingsafbrigðisins. Málið var
umsvifalaust fært til innan
stjórnarráðsins og nú var leitað
allra leiða til að komast framhjá
ákvörðun innanríkisráðherrans.
Markmiðið var augljóslega að
lokaafgreiðslan yrði í raun eins
og sá ráðherra hefði samþykkt
undanþágubeiðnina en ekki
hafnað henni. Ráðherrann varð
að vonum bæði hissa og óróleg-
ur og tók málið upp í ríkisstjórn.
Formaðurinn hans, hinn sér-
staki umsjónarmaður Magma-
málsins, setti málið, sem áður
hafði verið afgreitt, í kunnug-
legan farveg. Ekkert óaftur-
kræft hefur verið gert, sagði
hann og bætti við að starfs-
hópur á vegum ríkisstjórnar-
innar myndi fara yfir málið. Af
hverju? Var ekki búið að af-
greiða það með stjórnskipun-
arlegum hætti?
Það er óvenjulegt að
sama leikritið sé
sett upp með svo
skömmu millibili}
Grímsstaða málsins
H
var eru hægri-kratarnir í Sam-
fylkingunni?“ spurði ungur
sjálfstæðismaður mig á dög-
unum og bætti við: „Eru þeir
búnir að gefast upp?“ Senni-
lega er ég ekki rétta manneskjan til að svara
þessari spurningu því hún hefur svo oft leitað
á mig án þess að ég hafi fundið svarið. Svo
sannarlega vildi ég vita hvar hægri-kratarnir
eru. Þeir eru allavega ekki í Samfylkingunni
því þangað eru þeir ekki velkomnir.
Helstu talsmenn Samfylkingar stunda sína
vinstrisinnuðu pólitík af offorsi og boða að
Sjálfstæðisflokkurinn sé flokka verstur.
Brýnt er fyrir fólki að það verði að halda vöku
sinni því það jafngildi þjóðarógæfu að Sjálf-
stæðisflokkurinn komist aftur til valda. Er
þetta nú ekki fullmikil paranoja þegar haft er
í huga að Sjálfstæðisflokkurinn er hófsamur borg-
aralegur flokkur án öfga? Talsmenn Samfylkingar bera
svo mikið lof á afturhaldið í Vinstri-grænum og óska eftir
áframhaldandi stjórnarsamstarfi við þann flokk. Senni-
lega vegna þess að Vinstri-grænum er helst talið treys-
andi til að halda áfram skörulegri baráttu gegn atvinnu-
rekendum – það er að segja hinu illa auðvaldi sem að vísu
skaffar fólki vinnu en gerist sekt um að reka fyrirtæki
sín með hagnaði. Menn sem efnast á atvinnurekstri eiga
ekki upp á pallborðið hjá þessari ríkisstjórn. Þeir þykja
afar tortryggilegir og líklegt efni í fjárglæframenn.
Er ekki kominn tími til að einhver sem er í forsvari
fyrir Samfylkinguna fari að tala nútímalega?
Þegar forystumenn Samfylkingar opna munn-
inn streyma upp úr þeim gamlar lummur, sem
eru eins og samdar á flokkskontór Vinstri-
grænna. Það er svo að segja ekkert í þessu
aumlega ríkisstjórnarsamsulli sem minnir á
framsýna pólitík. Samt vilja þingmenn Sam-
fylkingar endilega endurnýja stjórnarsam-
starfið.
Einstaka þingmenn Samfylkingar geta
greinilega ekki beðið eftir að losna við Jó-
hönnu Sigurðardóttur úr formannsstóli og
mæta í viðtöl og fara með hina alþekktu þulu
um að margir hafi komið að máli við þá og þeir
séu tilbúnir að íhuga að bjóða sig fram í for-
mannsembættið. Þeir bæta svo við að auðvitað
njóti Jóhanna gríðarlegra vinsælda – sem er
sérkennileg staðhæfing því allir vita að Jó-
hanna er skelfilega óvinsæl. Þessi sjálfumglöðu for-
mannsefni vilja umfram allt að Samfylkingin haldi áfram
sömu lummulegu stefnunni. Stefnu sem er órafjarri
frjálslyndri jafnaðarstefnu, og er sennilega bara gömul
alþýðubandalagsstefna.
Ekki er vonlaust að í þingflokki Samfylkingar leynist
hægri-krati í felum. Einstaklingur sem lætur stundum í
sér heyra og gefur til kynna að hann sé ekki sáttur við nú-
verandi stefnu flokksins. Kannski væri ráð að þessi ein-
staklingur yrði háværari svo hægri-kratarnir sem flúðu
Samfylkinguna gætu bent á hann og sagt: „Já sko, það er
einn réttlátur meðal þeirra!“ kolbrun@mbl.is
Kolbrún
Bergþórsdóttir
Pistill
Hvar eru hægri-kratarnir?
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
„Við gerum könnun á hverju ári
um hvort fólk hafi orðið fyrir
brotum með því að spyrja það
að því og hvort það hafi tilkynnt
það til lögreglu. Eftir hrun þá
jókst það hlutfall um tilkynnt
brot á borð við þjófnað, innbrot
og eignaspjöll úr 60% upp í
70%. Í sjálfu sér ættum við því
að fá hlutfallslega meira af til-
kynningum um þau brot miðað
við þær tölur, en það er að
draga úr þessu,“ segir
Stefán Eiríksson inntur
eftir því hvort fækkun
brota megi rekja til minna
fjármagns til löggæslu-
mála. Það vekur at-
hygli að flestar
handtökur eru á
mánudögum,
næstum helmingi
fleiri en á þriðju-
dögum. Stefán
segir að skýringin
sé að mestu brot frá
helginni áður sem
leiði til handtaka.
Flestir í járn
á mánudegi
LÖGREGLUSTJÓRINN
Stefán
Eiríksson