Morgunblaðið - 28.05.2013, Blaðsíða 4

4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 28. MAÍ 2013
BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Ef gras sprettur ekki sérstaklega vel
það sem eftir er sumars lenda margir
bændur norðanlands og austan í
vandræðum í haust og gætu þurft að
fækka gripum. Margir hafa orðið fyr-
ir miklu fjárhagslegu tjóni vegna kals
í túnum og enn hefur ekki verið hægt
að meta ástand gróðurs í öllum sveit-
um. Heildartjónið gæti hlaupið á
hundruðum milljóna.
Ráðunautar hjá Ráðgjafarmiðstöð
landbúnaðarins (RML) hafa þegar
skoðað tún bæja í sveitum Skaga-
fjarðar, Eyjafjarðar og Þingeyjar-
sýslna. Ekki hefur þó verið hægt að
skoða tún í öllum sveitum vegna þess
að snjór liggur enn yfir. Kal er víða
mikið en misjafnt á milli sveita og
bæja. Ingvar Björnsson, jarðrækt-
arráðunautur á Akureyri, segir að á
mörgum bæjum séu 70-80% af öllum
túnum kalin. Eiríkur Loftsson á
Sauðárkróki telur að þar sem ástand-
ið er verst séu 80% túna viðkomandi
bæjar ónýt.
Óvíst um bætur Bjargráðasjóðs
Ljóst er að tjón bænda á þeim bú-
jörðum sem verst hafa farið út úr kal-
inu er gífurlegt. Meðalkúabú er með
50-60 hektara tún. Ef 35 hektarar eru
ónýtir eins og dæmi eru um kostar
það bóndann að minnsta kosti fimm
milljónir að endurrækta túnin. Til
viðbótar gæti komið uppskerutjón því
ekki er öruggt að grænfóður nýrækt-
anna skili jafnmiklu fóðri í haust og
túnin hefðu annars gert.
Bjargráðasjóður bætir tjón sem
verður vegna kals, eftir því sem fjár-
munir hans hrökkva til. Árni Snæ-
björnsson framkvæmdastjóri segir
að ráðunautar skoði túnin nú í vor og
síðan verði tjónið metið í nóvember
þegar fyrir liggur hver uppskeran
hefur orðið. Árni tekur fram að
Bjargráðasjóður megi ekki greiða
meira en til sé í almennu deildinni og
viðurkennir að sjóðurinn sé ekki
stöndugur eftir tvö erfiðleikaár. Mið-
að við stöðuna í dag eru því ekki líkur
á að sjóðurinn ráði við að bæta nema
lítinn hluta tjónsins, nema sérstakt
fjármagn verði veitt í sjóðinn eins og
gert var vegna erfiðleika í kjölfar eld-
gosanna á Suðurlandi.
Gætu þurft að draga saman
Í Skagafirði er mesta kalið á svæð-
inu frá Hegranesi og í Óslandshlíð.
Ráðunautar gera ráð fyrir að
skemmdir séu einnig í hluta Fljót-
anna en það hefur ekki verið hægt að
kanna enn sem komið er.
Í Eyjafirði er ástandið verst í
Öxnadal og Hörgárdal. Enn er óljóst
með stöðuna við utanverðan fjörðinn,
á Árskógsströnd og Svarfaðardal. Þá
virðist vera verulegt kal í allri Suður-
Þingeyjarsýslu. Töluvert kal er á
ákveðnu svæði í Vopnafirði og í út-
sveitum Fljótsdalshéraðs. Ráðunaut-
ar hafa enn ekki skoðað aðstæður
þar.
Bændur eru víða að verða heylaus-
ir enda var ekki mikil uppskera síð-
asta sumar vegna þurrka og sums
staðar kal árið þar á undan. Heyi hef-
ur verið miðlað á milli bæja og flutt í
stórum stíl frá öðrum héruðum.
Ingvar Björnsson reiknar með að
einhverjir bændur þurfi að draga úr
ásetningi eða tryggja sér hey utan
svæðis með tilheyrandi kostnaði. Þá
sé ekki útilokað að einhverjir taki
þann kost að bregða búi.
Eiríkur Loftsson segir að bændur
gætu þurft að draga saman í bú-
rekstri nema sumarið verði þeim mun
betra og gömlu túnin nái að jafna sig
og skila einhverri uppskeru og græn-
fóður spretti vel í kölnu túnunum sem
nú er verið að plægja og sá í.
Tjón hleypur á hundruðum milljóna
 Tún á stórum svæðum norðanlands og austan ónýt vegna kals  Dæmi um að 70-80% túna séu kalin
 Endurræktun 35 ha kostar bóndann að minnsta kosti fimm milljónir kr. og óvíst um uppskeru í haust
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Plægt Bændur á kalsvæðunum eru byrjaðir að plægja og endurrækta til að
reyna að fá einhverja uppskeru í sumar. Sums staðar er þó klaki enn í jörðu.
„Þetta er ekki glæsilegt hjá
mér, túnin eru stórskemmd.
Að minnsta kosti 50-60% tún-
anna hér heima eru ónýt og er
verið að plægja þau upp,“ seg-
ir Þorsteinn Axelsson, bóndi á
Skúfsstöðum í Hjaltadal.
Hann segir að gróðurinn í
nýlegum túnum með sáðgresi
hafi lognast út af. Grösin séu
visnuð. Einstaka grænn topp-
ur standi upp úr. Þetta segir
Þorsteinn að séu bestu túnin.
Allra elstu túnin komi betur
út, gamla góða íslenska snar-
rótin standi sig.
Þorsteinn segir að ráðu-
nautur hafi skoðað túnin.
Flest nýrri túnin séu það illa
kalin að ekkert annað sé að
gera en að snúa þeim við,
plægja og endurrækta. Verk-
taki er byrjaður að vinna í því.
„Það verður öðruvísi að
fóðra næsta vetur, ef maður
fær þá uppskeru. Það er ekki
nóg að hafa grænfóður, maður
verður að hafa grófara fóður
líka,“ segir Þorsteinn. Hann er
með á sjöunda tug kúa í fjósi
og kindur að auki.
Þorsteinn segir of snemmt
að segja til um næsta vetur
en eins og staðan sé núna
gæti hann þurft að fara var-
lega í ásetning og jafnvel
draga eitthvað saman í bú-
skapnum. Það gæti þó bjarg-
ast í góðu sumri.
Gæti þurft að
draga saman
ÓVISSA MEÐ FÓÐURÖFLUN
Um 205 þúsund Íslendingar horfðu á Eurovision keppn-
ina 2013 á einhverjum tímapunkti. Áhorfstölur sýna að
áhugi fyrir keppninni er gríðarlega mikill. Áhorfið var
mest úrslitakvöldið þar sem uppsafnað áhorf var 85,8%
hjá 12-80 ára fólki, samkvæmt nýrri könnun Capacent.
Meðaláhorf á mínútu var 71,7%, sem jafngildir því að
171 þúsund manns hafi að meðaltali verið með tækið
stillt á keppnina, til samanburðar við 67% árið 2012. Í
fyrra horfðu 156 þúsund manns á keppnina að meðaltali.
Áhorfið öll kvöld keppninnar var heldur meira í ár en
í fyrra. Heldur færri horfðu þó á undanúrslitin nú en þá.
Meðaláhorf á þriðjudagskvöldinu var 46,6% en á
fimmtudagskvöld, þegar framlag Íslands var flutt í fyrra skiptið, var það
58,9%. Í fyrra horfðu 67,3% á fyrri undanúrslitin og 52,4% á þau seinni.
Í Eurovision-vikunni var fjórða mesta áhorfið hjá RÚV, á eftir Eurovisi-
on-úrslitakvöldunum þremur, á Hraðfréttir, en það var 30,1%.
sunnasaem@mbl.is
Fleiri horfðu á Eurovision nú en í fyrra
Eyþór Ingi Fulltrúi
Íslands í keppninni.
Viðar Guðjónsson
vidar@mbl.is
Flestir lífeyrissjóðir sem eiga aðild
að Landssamtökum lífeyrissjóða
(LL) hafa samþykkt tillögu sem sett
var fram í viljayfirlýsingu ráðherra-
nefndar fráfarandi ríkisstjórnar og
LL um skuldaniðurfellingu láns-
veðshóps, að sögn Þóreyjar S. Þórð-
ardóttur, framkvæmdastjóra Lands-
samtaka lífeyrissjóða. „Allir stærstu
lífeyrissjóðirnir eru búnir að taka af-
stöðu til viljayfirlýsingarinnar og
samþykkja það sem fram kemur í
henni,“ segir Þórey en Landssamtök
lífeyrissjóðanna fóru með umboð
fyrir hönd sjóðanna í viðræðum við
stjórnvöld.
Málið á herðum þingsins
Viljayfirlýsingin var sett fram
með fyrirvara um samkomulag
stjórna viðkomandi lífeyrissjóða. Að
sögn Þóreyjar er málið því komið á
herðar Alþingis sem þarf að sam-
þykkja fjárveitingu af hálfu ríksis-
ins. „Væntanlega þarf þetta að fara
inn í fjárlög eftir formlega afgreiðslu
á þinginu, en við höfum ekkert heyrt
frá nýjum stjórnvöldum. Þess hlýtur
að mega vænta,“ segir Þórey.
Í umræddri viljayfirlýsingu segir
að tilgangur hennar sé að jafna
stöðu þeirra sem tóku lánsveð í fast-
eign hjá þriðja aðila við lántöku til
kaupa á eigin fasteign. Stefnt er að
því í viljayfirlýsingunni fella niður
skuldir á lánum þesa hóps niður að
110% af markaðsvirði fasteignar.
Í fréttatilkynningu frá ráðuneyt-
inu, sem birt var samhliða viljayfir-
lýsingunni, segir að skuldbindingar
ríkissjóðs vegna þessa muni nema
um þremur milljörðum króna og að
ríkissjóður beri 88% af kostnaði. Líf-
eyrissjóðirnir muni hins vegar bera
um 12% af kostnaði vegna afskrifta.
Lýstu ekki andstöðu
Þá segir að þrjú skilyrði séu sett
af hálfu LL. Í fyrsta lagi að rík-
issjóður afli sér lagalegra heimilda
til þess að hefja aðgerðir. Í öðru lagi
að samráð verði haft við Samkeppn-
iseftirlitið, Fjármálaeftirlitið og Eft-
irlitsstofnun EFTA um lögmæti að-
gerðanna og í þriðja lagi að stjórnir
viðeigandi lífeyrissjóða staðfesti
samkomulagið, sem þeir hafa nú
flestir gert.
Í viljayfirlýsingunni, sem kynnt
var 23. apríl, segir jafnframt að efni
hennar hafi verið kynnt formönnum
stærstu stjórnmálaflokkanna. „For-
ráðamenn Framsóknar og Sjálf-
stæðisflokks lýstu sig ekki mótfallna
þessari lausn þegar þetta var borið
undir Bjarna Benediktsson og Sig-
mund Davíð Gunnlaugsson,“ segir
Þórey.
Lífeyrissjóðir sam-
þykkja viljayfirlýsingu
 Fyrsta skrefið að skuldaniðurfellingu skv. viljayfirlýsingu
Reykjavík Samkvæmt úttekt eru um 2.000 heimili sem tóku lánsveð til fast-
eignakaupa með neikvæða eignastöðu umfram 110% af virði fasteignar.
SÉRHÆFING Í VIÐHALDI GÓLFA
Við sérhæfum okkur í slípun og olíuburði á
sólpöllum, gerum gamla pallinn flottari en nýjan.
Fjalirnar verða rennisléttar og timbrið nær aftur
sínum náttúrulega lit.
GERUM SÓLPALLINN
EINS OG NÝJAN
info@golfthjonustan.is | golfthjonustan.is
S: 897 2225