Morgunblaðið - 02.08.2013, Qupperneq 23

23
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 2. ÁGÚST 2013
Efnilegar aflaklær Hafnfirsku hnokkarnir voru hreyknir af makrílnum sem þeir drógu á land enda fátt skemmtilegra en að dorga við höfnina í blíðviðri og koma heim með fisk í soðið.
RAX
Engum blandast
hugur um að íslenskt
heilbrigðiskerfi er í
kreppu. Fjórðungs
niðurskurður fjárveit-
inga frá hruni kom of-
an í áratuga aðhalds-
aðgerðir. Úreltur
tækjabúnaður og hálf-
ónýt hús blasa við, en
langmesta áhættan
liggur í mannauðnum.
Fólk flýr.
Undanfarna áratugi
hefur íslensk heil-
brigðisþjónusta verið í
fremstu röð í heim-
inum. Þetta byggðist
ekki á húsnæði eða
tækjabúnaði sjúkra-
húsanna, heldur alfar-
ið á menntun og hæfni
starfsfólksins. Íslensk-
ir læknar hafa um ára-
tuga skeið sótt sér
þjálfun á bestu há-
skólasjúkrahúsum vestan hafs og
austan og mikill meirihluti þeirra
hefur skilað sér aftur til föðurtúna.
Nú eru ákveðin merki þess að þessi
gæðauppspretta íslensku sjúkra-
húsanna sé að þorna upp. Íslensk
læknastétt er sérstaklega næm fyr-
ir mannflótta, því nær allir íslenskir
læknar starfa um árabil erlendis og
þurfa að taka ákvörðum um að snúa
heim. Þeir hafa tengsl við erlenda
spítala og gjarnan starfsreynslu.
Erlenda þjálfunin og tengslin, sem
hafa verið einn aðalstyrkleiki ís-
lenskrar læknisþjónustu, fela í sér
bráðan veikleika, ef Ísland er ekki
samkeppnisfært um þessa starfs-
menn.
Ósamkeppnishæf um starfsfólk
Starfskjör íslenskra lækna eru
ósamkeppnishæf í öllu samhengi.
Íslenskir sjúkrahúslæknar eru ekki
hálfdrættingar á við
nágrannaþjóðir í laun-
um og í mörgum til-
vikum er munurinn
margfaldur. Saman-
burðurinn er einnig
óhagstæður við aðrar
stéttir innanlands og
þar hefur dregið í
sundur eftir hrun. Að-
búnaður og vinnuað-
staða lækna, t.d. á
Landspítalanum, er lé-
leg í almennum sam-
anburði, jafnvel dæmi
um heilsuspillandi hús-
næði. Tækjabúnaður
er í mörgum tilvikum
úreltur og erfitt með
nýjungar. Starfs-
tilhögun og stjórnun á
íslenskum sjúkra-
húsum gerir læknum
erfitt um vik.
Afleiðingar þessara
lélegu starfskjara
blasa við. Ungir sér-
fræðilæknar hika við
að snúa aftur til Ís-
lands og margir sér-
fræðilæknar hafa snúið aftur til út-
landa, ýmist að fullu eða í
hlutastarf. Dæmin blasa við og
læknaskortur er farinn að segja til
sín í ýmsum sérgreinum og land-
svæðum. Eldri læknar reyna að
halda í horfinu, en endurnýjun vant-
ar og yngri læknar flýta sér til út-
landa, sáróánægðir með starfskjör
sín á Íslandi.
Hrörnun mannauðs
Hrörnun mannauðs er langtíma-
fyrirbæri. Störf lækna á íslenskum
sjúkrahúsum eru ekki eftirsókn-
arverð og standast engan sam-
anburð við nágrannalöndin, þar sem
íslenskir læknar starfa. Því miður
er þetta réttmæta mat einna mest
áberandi hjá ungum læknum, lækn-
unum sem eiga að taka við af okkur
sem eldri erum. Einungis 1% yngri
lækna telur Landspítalann góðan
vinnustað. Munurinn á starfskjörum
er orðinn svo mikill að ættjarðar-
ástin brúar ekki lengur bilið, sér-
staklega fyrir bestu læknana, sem
eiga góðra kosta völ, m.a. í sínum
uppeldisstofnunum erlendis. Þannig
fækkar þeim læknum sem auka
gæði íslenskrar heilbrigðisþjónustu
og koma með nýjungar inn í landið.
Hrakandi gæði, færri afburðalækn-
ar og minni nýjungar eru vítahring-
ur, sem gerir starfsumhverfið enn
minna spennandi. Þessi vítahringur
er kominn í gang. Nýjustu lyf og
meðferðarmöguleikar eru ekki alltaf
í boði á Íslandi og ungir sérfræð-
ingar, sem þyrftu að koma til starfa
á Íslandi, gera það ekki. Mannauð-
urinn molnar niður, hægt en örugg-
lega. Íslenskt samfélag verður að
horfast í augu við þetta.
Heilbrigðisþjónusta á
fallandi fæti
Það er ekki sjálfgefið að íslensk
heilbrigðisþjónusta sé í fremstu röð
í heiminum. Hvers vegna skyldi
heilbrigðisþjónusta á Íslandi vera
betri en í Danmörku, Portúgal eða
Búlgaríu? Fyrir 50 árum var það al-
siða að efnaðir Íslendingar leituðu
út fyrir landsteinana í skurðaðgerð-
ir eða aðra veigameiri læknisþjón-
ustu. Síðustu áratugi hefur þetta
snúist til betri vegar og íslensk heil-
brigðisþjónusta hefur verið á heims-
mælikvarða og notið ómælds
trausts þjóðarinnar. Við erum nú á
braut sem færir íslenska heilbrigð-
isþjónustu frá því að vera meðal
þeirra fremstu í heiminum og nær
því sem búast má við hjá lítilli af-
skekktri þjóð. Að óbreyttu mun
þetta gerast smám saman, ekki sem
hrun eða kollsteypa, heldur munum
við vakna upp við það einn góðan
veðurdag að heilbrigðisþjónustan sé
komin langt undir OECD-meðaltal í
gæðum. Þá verður vandratað til
baka. Enginn veit hvað átt hefur
fyrr en misst hefur.
Eftir Einar Stef-
ánsson og Sigurð
Guðmundsson
»Úreltur tækjabún-
aður og hálfónýt hús
blasa við, en langmesta
áhættan liggur í mann-
auðnum. Fólk flýr.
Einar Stefánsson
Höfundar eru starfandi læknar á
Landspítala og prófessorar við HÍ.
Heilbrigðiskerfið molnar niður
Sigurður Guðmundsson
Morgunblaðið/ÞÖK
„Nú eru ákveðin merki þess að þessi gæðauppspretta íslensku sjúkrahús-
anna sé að þorna upp,“ segja greinarhöfundar.