Morgunblaðið - 11.02.2014, Blaðsíða 12

12 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 11. FEBRÚAR 2014
F
ÍT
O
N
/
S
ÍA Fífa salernispappírinn er einstaklegamjúkur þriggja laga pappír, náttúrulega
hvíttur, án klórbleikiefna og viðbættra ilmefna. Þú færð Fífa í næstu verslun.
WWW.PAPCO.IS
FIÐURMJÚK FÍFA
BAKSVIÐ
Björn Jóhann Björnsson
bjb@mbl.is
Í bréfi til ráðgjafarnefndar um inn-
og útflutning landbúnaðarvara frá 26.
nóvember sl. lögðu Samtök afurða-
stöðva í mjólkuriðnaði (SAM) inn
beiðni um almennan tímabundinn
tollkvóta á smjöri í desember. Beiðn-
in var afturkölluð tveimur dögum síð-
ar, 28. nóvember, og í bréfi frá ráð-
gjafarnefndinni til hagsmunaðila hinn
29. nóvember segir m.a. að fyrirtæki
innan SAM hefði þegar tryggt hrá-
efni til að mæta aukinni eftirspurn á
markaði eftir fituríkum mjólkuraf-
urðum.
Þarna er um að ræða MS sem flutti
inn um 90 tonn af osti frá Írlandi fyrir
um 50 milljónir króna. Var írski ost-
urinn m.a. notaður í ostagerð hjá MS,
án þess að þess væri getið sér-
staklega, eins og fram kom í fréttum.
Innflutningurinn hefur verið gagn-
rýndur harðlega af talsmönnum
heildsala og matvöruverslana. Hefði
tillaga nefndarinnar náð fram að
ganga, og verið samþykkt af ráðherra
hefði hver sem er getað flutt inn
smjör í desember, tollfrjálst. Af því
varð ekki þar sem MS náði að tryggja
sér ost frá Írlandi og greiddi af hon-
um fullan toll.
Innflutningurinn og málsmeðferð
stjórnvalda hefur verið til rannsóknar
hjá Samkeppniseftirlitinu en Páll
Gunnar Pálsson, forstjóri eftirlitsins,
segir málalok ekki liggja fyrir enn.
Hlýtur að eiga við um aðra
Finnur Árnason, forstjóri Haga,
segist í samtali við Morgunblaðið
undrast málsmeðferðina og þann
hraða sem málið fékk hjá stjórnvöld-
um. Hann hefur séð bréfin sem for-
maður ráðgjafarnefndarinnar, Ólafur
Friðriksson, sendi frá sér til hags-
munaaðila en í einu bréfanna segir
m.a.: „Í ljósi þeirrar lykilstöðu sem
mjólkuriðnaðurinn gegnir í íslensku
samfélagi um framleiðslu og birgða-
stýringu fyrir heildar mjólkur-
vörumarkaðinn í landinu brást nefnd-
in tiltölulega hratt við.“ Finnur segir
það athyglisvert að ráðgjafarnefndin
hafi verið komin með drög að tillögu
að tollfrjálsum innflutningi á smjöri í
desember strax daginn eftir að beiðn-
in kom frá SAM. Daginn þar á eftir
hafi beiðnin síðan verið afturkölluð.
„Í drögum að tillögunni er beinlínis
vísað til þess að það sé ekki nægt
framboð af smjöri innanlands. Ég get
ekki séð annað en að þessi tillaga
hljóti þá að eiga við fyrir aðra aðila í
sambærilegum málum,“ segir Finnur
og bendir á að fyrir sömu nefnd liggi
beiðni um innflutning á sérstökum
ostum og lífrænum kjúklingi. „Við
horfum til þess að okkar máli verði
jafn vel tekið. Við getum ekki séð
nema eina niðurstöðu í því.“
Finnur telur það liggja fyrir að að-
gerðir MS hafi verið til þess fallnar
að koma í veg fyrir að aðrir
flyttu inn smjör. Athyglisverð-
ast í málinu sé hins vegar
vinnubrögð stjórnvalda. „Ef
stjórnvöld eru að vinna þannig
að þegnarnir sitja ekki við
sama borð er komin
upp mjög alvarleg
staða. Það hlýtur að
verða rannsakað
þegar aðilar eins og MS hafa verið að
kaupa upp það litla magn af fríkvót-
um sem þessari þjóð stendur til boða.
Það hlýtur einnig að koma til skoð-
unar þegar verið er að lauma inn-
fluttri vöru í þá innlendu,“ segir Finn-
ur.
Máttu engan tíma missa
Pálmi Vilhjálmsson, fram-
kvæmdastjóri framleiðslusviðs MS,
segir Mjólkursamsöluna hafa séð
fram á það um miðjan nóvember að
hafa ekki nægt hráefni til framleiðslu
á fituríkum afurðum fyrir jólavertíð-
ina. Þá hafi verið lögð inn pöntun á
smjöri frá Írlandi.
„Í fyrstu ætluðum við ekki að nota
smjörið fyrr en í annarri viku af des-
ember en við máttum hreinlega ekki
neinn tíma missa. Þess vegna var
þessi asi á því að losa smjörið úr toll-
inum. Við máttum engan tíma missa,“
segir Pálmi og vísar því alfarið á bug
að MS hafi með þessum innflutningi
frá Írlandi verið að koma í veg fyrir
að aðrir aðilar gætu flutt inn smjör í
desember. MS hafi fyrst og fremst
viljað sinna sinni skyldu um að hafa
nægt hráefni til staðar.
Undrast meðhöndlun á írska smjörinu
 Samkeppniseftirlitið rannsakar enn innflutning MS á írsku smjöri fyrir jól  Forstjóri Haga gagn-
rýnir málsmeðferðina  Komið í veg fyrir að aðrir flyttu inn smjör  MS vísar gagnrýninni á bug
Morgunblaðið/Styrmir Kári
Mjólkursamsalan Nærri 90 tonn af smjöri frá Írlandi voru flutt inn til frekari framleiðslu á ostum hjá MS.
Írska smjörmálið
» Um miðjan nóvember lagði
MS inn pöntun á nærri 90
tonnum af smjöri frá Írlandi.
» 26. nóvember lagði SAM,
fyrir hönd MS, inn beiðni um
opinn kvóta á tollfrjálsu
smjöri.
» 28. nóvember var beiðnin
afturkölluð.
» 2. desember fékk MS toll-
pappíra í hendur um að írska
smjörið væri komið til lands-
ins. Kostnaður var um 50
milljónir kr.
» 3. desember var búið að
tollafgreiða smjörið og senda
það í frekari framleiðslu á
tveimur afurðastöðvum MS.
Ólafur Friðriksson, skrifstofustjóri í
atvinnuvegaráðuneytinu og formað-
ur ráðgjafarnefndar um inn- og út-
flutning landbún-
aðarvara, segir
afgreiðslutíma á
innsendum
beiðnum til
nefndarinnar
vera misjafnan.
Það fari eftir því
um hvaða vöru sé
að ræða og hve
framleiðendur og
dreifingaraðilar
eru margir á
þeirri vöru sem sótt er um. Þannig
sé mikill munur á beiðni um svína-
kjöt eða smjör. Nefndin geti þurft
að senda út fyrirspurnir á 10-15 að-
ila, til að kanna viðbrögð viðkom-
andi. Lögin kveði á um það, til að
kanna t.d. hvort vöntun sé á tiltek-
inni vöru.
Ólafur segir að þar sem SAM
hefði óskað eftir opnum tollkvóta á
smjörinu þá hefði það tekið 5-7 daga
að afgreiða málið af hálfu ráðuneyt-
isins. Ferlið sé lengra ef óskað er
eftir takmörkuðu magni af viðkom-
andi vöru. Gefa þurfi út reglugerð,
auglýsa hvað standi til og fara síðan
í útboð. Þetta ferli geti tekið 5-6 vik-
ur. „Í þessu tilviki voru menn undir
tímapressu þar sem jólin voru að
fara í hönd og við höfðum bréf undir
höndunum sem sagði að allt stefndi í
smjörskort fyrir jól. Þess vegna var
reynt að bregðast skjótt við,“ segir
Ólafur en eftir að nefndin hefur
formað tillögu til ráðherra þarf hún
að senda tilteknum hagsmuna-
aðilum erindi til umsagnar, og hafa
þeir þá fjóra daga til að svara.
„Þeir [SAM-innsk. blm] komu á
elleftu stundu og fengu ekki aðra
meðhöndlun en aðrir,“ segir Ólafur
og ítrekar að fyrsta umsókn SAM
hefði borið með sér að framundan
væri alvarlegur skortur í landinu á
smjöri og rjóma.
Afstaða tekin í dag
Varðandi umsóknir um innflutn-
ing á lífrænum kjúklingum og sér-
ostum segir Ólafur að væntanlega
verði tekin afstaða til þeirra í dag.
Þar var óskað eftir opnum kvóta á
umræddum vörum en Ólafur segir
lögin ekki heimila tollalausan inn-
flutning á þessum vörum. Eina
undantekningin frá því er ef inn-
flutningsverðið er hærra en verðið
innanlands. bjb@mbl.is
„Fengu ekki aðra
meðhöndlun“
 Hefði tekið 5-7 daga að afgreiða
Ólafur
Friðriksson
„Það sem gerðist á þessum tveimur
dögum er að við sjáum að ferillinn á
málinu verður svo langur. Beiðnin
þurfti umsagnarferli og þar með
hefði smjörið ekki verið komið til
landsins fyrr en í janúar. Þar af leið-
andi vorum við búnir að missa af
því sem við ætluðum að leysa. Aðal-
málið var að geta haldið uppi þeirri
reisn að hér væri íslenskt smjör og
íslenskur rjómi á borðum neytenda
um jólin. Í staðinn myndum við
nota þetta írska viðurkennda smjör
í smurosta og tækjum þá skakka-
föllin á Mjólkursamsöluna,“ segir
Guðni Ágústsson, fram-
kvæmdastjóri Samtaka af-
urðastöðva í mjólkuriðnaði,
spurður af hverju beiðnin um
tímabundinn tollkvóta fyrir smjör
var afturkölluð með svo
skömmum fyrirvara.
Guðni segir írska
smjörið hafa verið komið til lands-
ins 2. desember og tollafgreitt dag-
inn eftir. Mikið hafi legið á og MS
ekki haft tíma til að bíða lengur.
Hann segir MS hafa orðið að
bregðast við minnkandi smjör-
birgðum. „Mjólkuriðnaðurinn var
fyrst og fremst að hugsa um hvern-
ig hann gæti fullnægt þeim mark-
aði sem hann ber skyldur til sam-
kvæmt búvörusamningi,“ segir
Guðni.
Í bréfi til formanns ráðgjafar-
nefndarinnar, sem er dagsett 4.
desember, útskýrir Guðni nánar
hvernig MS hefur tryggt hráefnið
og hvaða ástæður lágu að baki um-
sókninni. Segir m.a. að hefði
mjólkurframleiðsla ársins 2013 náð
124 milljónum lítra hefði þessa
staða ekki komið upp, en fram-
leiðslan losaði um 122 milljónir
lítra.
Töldu að ferillinn yrði of langur
GUÐNI ÁGÚSTSSON, FRAMKVÆMDASTJÓRI SAM
Guðni
Ágústsson