Morgunblaðið - 11.02.2014, Qupperneq 14

FJÁRMÁLIN
SKULDIR SVEITARFÉLAGANNA
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 11. FEBRÚAR 2014
Gylfaflöt 7, Grafarvogi | Sími 587 8700 | www.krumma.is
Komdu og
veldu þér kubba
eftir litum
- 12 mismunandi
tegundir í boði
Plus-Plus bar í Krumma
FRÉTTASKÝRING
Guðmundur Magnússon
gudmundur@mbl.is
Fjárhagsáætlanir sveitarfélaganna
fyrir þetta ár gætu bent til þess að
hjá sumum þeirra hefði nokkuð
slaknað á því rekstraraðhaldi sem
sveitarstjórnir landsins hafa al-
mennt sýnt undanfarin misseri.
Sveitarfélögin komu flest illa út úr
hruninu haustið 2008, en þau hafa
smám saman verið að ná tökum á
skuldavanda sínum. Nokkur eru þó
enn í mjög erfiðri stöðu. Fjármála-
reglur nýrra sveitarstjórnarlaga
eru mun strangari en áður giltu og
setja skuldasöfnum sveitarfélag-
anna mjög ákveðin mörk.
Víða minna veltufé
Samkvæmt samantekt í nýút-
komnu fréttabréfi hag- og upplýs-
ingasviðs Sambands íslenskra sveit-
arfélagasem verður veltufé af
rekstri í hlutfalli við tekjur 8,8% hjá
sveitarfélögunum í heild á þessu ári.
Það var 9,3% í fyrra. Veltufé er not-
að til að greiða afborganir lána og
fjárfestingar. Almennt gildir að því
minna veltufé sem er til ráðstöfunar
því erfiðara er fyrir rekstur að
greiða niður skuldir.
Kosningaár hafa gjarnan leitt til
meiri útgjalda úr sjóðum sveitarfé-
laganna en samræmist ráðdeild og
varúðarsjónarmiðum. Sama gildir
um rekstur ríkissjóðs í aðdraganda
þingkosninga eins og alkunna er.
Þórir Ólafsson, formaður eftirlits-
nefndar með fjármálum sveitarfé-
laga, sagði í samtali við Morg-
unblaðið að nefndin hefði ekki lokið
yfirferð yfir áætlanirnar og væri því
ekki tilbúin að tjá sig um hvort
þetta væri áhyggjuefni eða hvort á
þessu væru eðlilegar skýringar.
Hann sagði að fundi eftirlitsnefnd-
arinnar sem vera átti í gær hefði
verið frestað fram í næstu viku.
Ekki mikill munur
Samkvæmt fyrrnefndri sam-
antekt minnkar veltufé frá rekstri
mest hjá Reykjavíkurborg þar sem
það fer úr 9% í fyrra í 7,3% á þessu
ári. Hjá öðrum sveitarfélögum á
höfuðborgarsvæðinu verður veltufé
í heild 9,6% í ár en var 10,1%. Aftur
á móti eykst veltufé frá rekstri í
heild hjá sveitarfélögum sem til-
heyra svokölluðum vaxtarsvæðum
úr 8,5% í fyrra í 10% í ár. Hjá öðr-
um sveitarfélögum eykst það úr
8,5% í 9,7%.
Halldór Halldórsson, formaður
Sambands íslenskra sveitarfélaga,
sagði í samtali við Morgunblaðið að
munurinn á veltufé sveitarfélaganna
frá rekstri í fyrra og á þessu ári
væri ekki mikill. Þá væri breytileiki
milli sveitarfélaga það mikill að það
væri ekki sjálfgefið að þau sveit-
arfélög sem skulduðu mikið væru
með minna veltufé í ár en á síðasta
ári. Auk þess að fara í niðurgreiðslu
skulda færi veltufé í nýfjárfestingar
og sparnað.
Miklar skuldir
Sveitarfélögin steyptu sér í mikl-
ar skuldir á góðæristímanum upp
úr síðustu aldamótum. Almennt er
viðurkennt að óraunhæf bjartsýni
um framtíðina hafi einkennt fjár-
festingar þeirra flestra og fram-
kvæmdir. Stór hluti skuldanna var í
erlendum gjaldeyri. Varð gengisfall
krónunnar sem hófst 2007 því sveit-
arfélögunum þung byrði.
Athyglisvert er að ekkert er
fjallað um skuldasöfnun sveitarfé-
laganna í skýrslu rannsóknar-
nefndar Alþingis um hrunið. Ekkert
eiginlegt uppgjör við vinnubrögðin
á góðæristímanum hefur orðið á
vettvangi sveitarfélaganna. Með
nýjum sveitarstjórnarlögum sem
tóku gildi í ársbyrjun 2012 er hins
vegar reynt að girða fyrir að mis-
tökin endurtaki sig. Settar hafa ver-
ið mjög stífar fjármálareglur sem
öllum sveitarfélögum er skylt að
hlíta.
Í nýju reglunum er meðal annars
kveðið á um að samanlögð heildar-
útgjöld til rekstrar vegna A- og B-
hluta í reikningsskilum séu á hverju
þriggja ára tímabili ekki hærri en
nemur samanlögðum reglulegum
tekjum. Heildarskuldir og skuld-
bindingar A- og B-hluta mega ekki
vera hærri en sem nemur 150% af
tekjum. Sveitarfélög sem ekki upp-
fylla þetta ákvæði þurfa að skila eft-
irlitsnefndinni áætlun um hvernig
og hvenær þau ætla að ná þessu
hlutfalli niður í 150%.
Á bataleið
Fram hefur komið að 39 af 74
sveitarfélögum hafa þurft að senda
nefndinni aðlögunaráætlun um leið
sína út úr skuldavandanum. Ætla
flest þeirra að komast niður fyrir
150% á næsta kjörtímabili. Nefndin
hefur samþykkt áætlanirnar nema
þrjár, frá Reykjanesbæ, Breið-
dalsvík og Norðurþingi.
Í erindi Gunnlaugs Júlíussonar,
sviðsstjóra hag- og upplýsingasviðs
Sambands íslenskra sveitarfélaga, á
fjármálaráðstefnu sveitarfélaganna
í haust,kom fram að skipta mætti
þeim í flokka eftir skuldastöðu.
Grafið hér á síðunni veitir yfirsýn
yfir þetta. Samkvæmt því hefur
sveitarfélögum með góðan rekstur
og litlar skuldir fjölgað um tíu á
milli áranna 2011 og 2012. Sveit-
arfélögum með erfiðan rekstur og
miklar skuldir hefur fækkað úr sjö í
fjögur. Þegar horft er til íbúafjölda
búa tæplega 55% í fyrrnefnda
flokknum, en aðeins 5,7% í hinum
síðarnefnda.
Ekki sársaukalaust
Viðureignin við skuldirnar hefur
ekki verið sveitarfélögunum sárs-
aukalaus. Hafa sum þeirra verið
neydd til mikils niðurskurðar í
rekstri og þjónustu. Aðeins eitt
þeirra, Álftanes, reyndist ekki ráða
við skuldavanda sinn. Var forræðið
tekið af sveitarstjórnarmönnum og
sveitarfélagið hefur verið sameinað
Garðabæ. Slíkt hefur aðeins einu
sinni áður gerst hér á landi.
Fram kom í máli Halldórs Hall-
dórssonar, formanns Sambandsins,
á fjármálaráðstefnunni að öll sveit-
arfélög landsins hefðu tekið fjármál
sín föstum tökum og virtust án und-
antekninga vinna markvisst á
grundvelli þeirra fjármálareglna
sem nú giltu. Í heildina séð væri
fjárhagur sveitarfélaganna að
styrkjast.
Morgunblaðið/Heiddi
Enn verið
að glíma við
skuldirnar
 Nýjar reglur veita aðhald  Veltufé
frá rekstri 2014 víða minna en í fyrra
Skuldasöfnun Sund-
laugin flotta á Álfta-
nesi var byggð fyrir
erlent lánsfé á góð-
æristímanum. Hún
reyndist sveitarfé-
laginu ofviða og átti
sinn þátt í hruni þess.
Skuldastaða sveitarfélaganna
Sveitarfélög voru 75 árið 2011, en fækkaði um eitt við sameiningu Álftaness og Garðabæjar.
40
35
30
25
20
15
10
5
0
Fjöldi sveitarfélaga 2011 Fjöldi sveitarfélaga 2012
Gó
ðu
r re
kst
ur,
lág
ar
sku
ldi
r
Gó
ðu
r re
kst
ur,
mi
kla
r s
ku
ldi
r
Erfi
ðu
r re
kst
ur,
lág
ar
sku
ldi
r
Erfi
ðu
r re
kst
ur,
mi
kla
r s
ku
ldi
r
28
10
30
7
4
22
10
38
Hlutfall íbúa 2012
Góður rekstur,
lágar skuldir
Góður rekstur,
miklar skuldir
Erfiður rekstur,
miklar skuldir
Erfiður rekstur,
lágar skuldir
54,7%
26,8%
12,8%
5,7%