Morgunblaðið - 11.02.2014, Page 19

19
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 11. FEBRÚAR 2014
Gengið á Þúfu Umhverfislistaverkið Þúfa eftir Ólöfu Nordal við HB Granda í Reykjavíkurhöfn. Þúfa er 26 metrar í þvermál og átta metra há með steinþrepum að litlum fiskhjalli á toppnum.
Árni Sæberg
Í dag þegar haldið
er í tíunda sinn upp á
1-1-2 daginn er þakk-
læti efst í huga. Þakk-
læti til þeirra manna
og kvenna sem á hverj-
um degi mæta í vinn-
una með það eitt í hug
að tryggja öryggi al-
mennings hvar og hve-
nær sem er á landinu.
Það má ætla að allir
þekki neyðarnúmerið
112 nokkuð vel. Í rúm 18 ár höfum
við notað 112 sem neyðarnúmer en
það kom í stað rúmlega 140 annarra
númera viðbragðsaðila úti um allt
land. Í viðskiptalífinu er oft reynt að
meta verðmæti hinna ýmsu vöru-
merkja, en ég held að það sé óhætt
að fullyrði að 112 sé eitt verðmæt-
asta „vörumerkið“ í íslensku sam-
félagi í dag þó að það
verði seint eða aldrei
að fullu metið til fjár.
Neyðarlínunni var
frá upphafi ætlað að
tryggja sem víðtæk-
asta samvinnu milli
þeirra aðila sem sinna
neyðar- og örygg-
isþjónustu í landinu og
það hefur tekist. Í
björgunarmiðstöðinni í
Skógarhlíð er sólar-
hringsvakt allan ársins
hring þar sem saman
starfa Neyðarlínan,
slökkvilið höfuðborgarsvæðisins,
fulltrúar Slysavarnafélagsins
Landsbjargar, fjarskiptamiðstöð og
almannavarnadeild ríkislög-
reglustjóra, vaktstöð siglinga og
stjórnstöð Landhelgisgæslunnar.
Svo öflugt lið og öflug samvinna
gerir það að verkum að hægt er að
ræsa með örskömmum fyrirvara
alla nauðsynlega viðbragðsaðila til
að takast á við brýn verkefni auk
þess sem skamman tíma tekur að
ræsa samhæfingarmiðstöðina í
sama húsi ef á þarf að halda.
Öryggi í vetrarferðum
Úti um land allt starfar fólk sem
er tilbúið að leggja mikið á sig til að
koma náunganum til bjargar hve-
nær sem er sólarhringsins, allan
ársins hring. Íslensk náttúra með
öllum sínum veðrum og sínu marg-
brotna en um leið varhugaverða
landslagi – stoppar ekki íslenskt
björgunarfólk í því að bjarga náung-
anum þegar á þarf að halda.
Þema 1-1-2 dagsins í ár er öryggi
vetrarferða í víðu samhengi. Það á
vel við. Við þekkjum þær hættur
sem íslenskur vetur býður upp á,
hvort sem er á hafi úti, á þjóðvegum
landsins, uppi á hálendi og jöklum,
við vötn og ár að ónefndum minni og
stærri byggðum landsins.
Fyrir utan fyrrnefnda viðbragðs-
aðila skiptir upplýsingagjöf og for-
varnir gífurlega miklu máli þegar
hugað er að öryggi yfir vetrartím-
ann. Það hefur verið unnið stórátak
í því að auka upplýsingaflæði til
ferðamanna en við getum gert enn
meira í því að vekja athygli, hvort
sem er erlendra ferðamanna en ekki
síður okkar Íslendinga. Þema dags-
ins er liður í því og ég vil hrósa þeim
sem skipulögðu þennan dag fyrir að
vekja athygli á þessum brýna hluta
við að tryggja öryggi í landinu.
Öruggara samfélag
Starf Neyðarlínunnar hefur farið
fram af miklum metnaði og dugnaði.
Þar hafa menn tileinkað sér nýjustu
tækni til að auðvelda bæði svörun
neyðarkalla og boðun viðbragðs-
aðila. Við sjáum sífellda þróun hinna
ýmsu tækja sem auðveldar við-
brögð, leit og björgun og ekki síst
viðbrögð þegar komið er að ein-
stakling í háska. Ég vil óska okkur
öllum til hamingju með daginn en
um leið ítreka þakkir mínar til
þeirra sem starfa við björgun
mannslífa úti um allt land. Það er
fólkið sem tekst á við flókin við-
fangsefni en leysir þau vel af hendi
og gerir samfélagið okkar betra og
öruggara. Öryggið er eitt það mik-
ilvægasta sem við eigum og við
leggjum öll okkar af mörkum til að
tryggja það enn betur.
Eftir Hönnu Birnu
Kristjánsdóttur » Í rúm 18 ár höfum
við notað 112 sem
neyðarnúmer en það
kom í stað rúmlega 140
annarra númera við-
bragðsaðila úti um allt
land.
Hanna Birna
Kristjánsdóttir
Höfundur er innanríkisráðherra.
1-1-2 er verðmætasta vörumerkið
Sveitarfélögin í Ár-
nessýslu hafa látið
taka saman yfirlit yfir
hvaða leiðir séu færar
til að fjölga hjúkr-
unarrýmum í sýslunni.
Mikil þörf er fyrir
fjölgun slíkra rýma
þar sem að jafnaði eru
um 25-30 manns á bið-
lista eftir hjúkr-
unarrýmum á svæðinu.
Brýnt er að móta
stefnu um uppbyggingu hjúkr-
unarheimila á Suðurlandi til lengri
tíma litið. Landshlutinn hefur ekki
notið þeirrar uppbyggingar sem átt
hefur sér stað í málaflokknum á síð-
ustu árum og er uppsafnaður vandi
því nokkur. Velferðarráðuneytið
hefur boðað að þegar ný fram-
kvæmdaáætlun verði unnin verði
hugmyndir um uppbyggingu á
svæðinu skoðaðar. Telja verður að
ekkert sé að vanbúnaði að hefja
vinnu við framkvæmdaáætlun um
uppbyggingu hjúkrunarrýma og er
mikilvægt að hafist
verði handa við þá
vinnu sem fyrst.
Þar sem ríkið gerir
ekki ráð fyrir fjár-
magni til framkvæmda
í fjárlögum eða lang-
tímaáætlun um útgjöld
ríkissjóðs er ljóst að
brúa þarf bilið. Bent
hefur verið á leiðir til
að fjölga hjúkr-
unarrýmum án þess að
ráðast í nýbyggingar.
Annars vegar er hægt
að nýta betur það hús-
pláss sem fyrir hendi er í dag og
hins vegar er hægt að breyta dval-
arrýmum í hjúkrunarrými. Dæmi
eru um að dvalar- og hjúkr-
unarheimili hafi ónýtt húspláss á
sama tíma og önnur heimili fullnýta
ekki sínar heimildir vegna pláss-
leysis. Samkvæmt upplýsingum frá
velferðarráðuneytinu er hafin vinna
við að skoða nýtingu rýma á landinu
öllu og er brýnt að niðurstöður
þeirrar vinnu og áætlun um úrbæt-
ur liggi fyrir sem fyrst, enda óvið-
unandi að það húsrými sem til er sé
ekki fullnýtt þegar þörf fyrir rými
er jafnbrýn og raun ber vitni.
Sveitarfélögin á þéttbýlli svæðum
Árnessýslu hafa komið á kvöld- og
helgarvakt í félagslegri heimaþjón-
ustu. Sú þjónusta, samhliða heima-
hjúkrun á vegum Heilbrigðisstofn-
unar Suðurlands, gerir fólki kleift
að dvelja lengur á eigin heimili og
hefur því dregið úr þörf fyrir dval-
arrými fyrir íbúa í þéttbýli. Dæmi
eru því um að lítil eftirspurn sé eftir
dvalarrýmum á svæðinu og mætti
breyta hluta dvalarrýma í hjúkr-
unarrými. Í nokkrum tilvikum hafa
heimilin fengið heimildir til að
skipta tveimur dvalarrýmum fyrir
eitt hjúkrunarrými. Á þeim svæðum
þar sem biðlistar eru langir væri
eðlilegt að heimila skipti á einu
dvalarrými á móti einu hjúkr-
unarrými, gegn því að hjúkr-
unarþjónusta væri aukin til sam-
ræmis við það. Hluta af
rekstrarvanda margra hjúkrunar-
og dvalarheimila má rekja til þess
að einstaklingum sem hafa verið
teknir inn í dvalarrými hefur hrak-
að heilsufarslega og hafa því í reynd
þörf fyrir að vera í hjúkrunarrými.
Þannig bíða margir inniliggjandi í
dvalarrými eftir að hjúkrunarpláss
losni. Heimilin sinna þessum ein-
staklingum eins og þarfir þeirra
krefjast og veita þeim hjúkr-
unarþjónustu án þess að fá greitt
fyrir það, en verulegur munur er á
framlögum vegna dvalar- og hjúkr-
unarrýma.
Með framangreindum breyt-
ingum næðist betri nýting á því
húsnæði sem þegar er fyrir hendi,
stytta mætti biðlista og draga úr
flutningum fólks á hjúkrunarheimili
langt frá heimili sínu, eins og fjöl-
mörg dæmi eru um í dag. Slíkt
finnst mörgum erfitt og er það vel
skiljanlegt.
Eðlilega ræðst kostnaður við upp-
byggingu hjúkrunarrýma af stærð
þess húsnæðis sem byggja þarf. Í
þeim samningum sem ríkið hefur
gert við sveitarfélög um uppbygg-
ingu hjúkrunarrýma á síðustu árum
hefur verið gerð krafa um að hvert
rými sé 75 fermetrar, inni í þeirri
tölu eru einkarými íbúa, stoðrými,
sameiginlegt rými í hverri einingu
og aðstaða starfsfólks. Miðað er við
að heimilin séu byggð upp sem litlar
einingar fyrir 6-10 íbúa með rúm-
góðu einkarými (ígildi stúdíóíbúðar)
og er það rými gjarnan 32-35 fer-
metrar. Stærðarviðmið þetta er
hvergi lögfest, heldur er miðað við
skilgreiningar sem félags- og trygg-
ingamálaráðuneytið gaf út árið
2008. Velta má upp þeirri spurningu
hvort rýmin mættu ekki vera aðeins
minni, ef með því tækist að byggja
upp fleiri rými fyrir sambærilegt
fjármagn. Nauðsynlegt er að nýta
fjármagn með skynsamlegum hætti,
nýta sem best það húsnæði sem fyr-
ir hendi er og skapa með því mögu-
leika á að sinna fleiri einstaklingum
sem þurfa nauðsynlega á þjónustu
að halda.
Eftir Ástu
Stefánsdóttur » Brýnt er að móta
stefnu um uppbygg-
ingu hjúkrunarheimila á
Suðurlandi til lengri
tíma litið.
Ásta
Stefánsdóttir
Höfundur er framkvæmdastjóri
Sveitarfélagsins Árborgar.
Fjölga þarf hjúkrunarrýmum á Suðurlandi