Morgunblaðið - 27.02.2014, Blaðsíða 4

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 27. FEBRÚAR 2014
4 VIÐSKIPTI
LOST IN TRANSLATION ?
我们提供中文翻译服务
Мы переводим на русский язык เรารับแปลเป็นภาษาไทย
Chúng tôi dịch ra tiếng việt
Türkçe'ye çeviri yapıyoruz
Nous traduisons vers le français
Verčiame į lietuvių kalbą
Tłumaczymy na polski
Tradução para o português
Traducimos al castellano
Oversættergruppen
H.C Andersens Boulevard 47, 1
DK-1553 København V
www.oversaettergruppen.dk
info@oversaettergruppen.dk
Tlf.: 0045 38 41 61 00
Fax.: 0045 43 71 61 08
Atvinnuleysi mældist 6,8% í janúar,
samkvæmt vinnumarkaðsrannsókn
Hagstofu Íslands.
Samkvæmt upplýsingum Vinnu-
málastofnunar var skráð atvinnu-
leysi 4,5% í janúar. Er þetta mikil
aukning á milli mánaða samkvæmt
mælingu Hagstofu Íslands því í
desember mældist atvinnuleysið
4,4%.
Í janúar 2014 voru að jafnaði
181.700 manns á vinnumarkaði. Af
þeim voru 169.300 starfandi og
12.300 án vinnu og í atvinnuleit. At-
vinnuþátttaka mældist 79,3%, hlut-
fall starfandi 73,9% og atvinnuleysi
var 6,8%. Samanburður mælinga í
janúar 2013 og 2014 sýnir að at-
vinnuþátttaka jókst um 0,7 pró-
sentustig og hlutfall starfandi lækk-
aði um 0,2 prósentustig. Hlutfall
atvinnulausra hækkaði á sama tíma
um eitt prósentustig.
Atvinnulausum fjölgaði um 2.900
manns frá desember 2013
Árstíðaleiðréttur fjöldi fólks á
vinnumarkaði í janúar 2014 var
186.000 sem jafngildir 80,9% at-
vinnuþátttöku sem er fækkun um
500 manns frá desember 2013, en
hlutfallið þá var 81,4%. Fjöldi at-
vinnulausra í janúar var 11.400 og
hafði jölgað um 2.900 manns frá því
í desember 2013. Hlutfall atvinnu-
lausra var 6,1% í janúar en var
4,5% í desember.
Fjöldi starfandi fólks í janúar var
174.600 en var 178.000 í desember.
Samkvæmt árstíðaleiðréttingu jókst
atvinnuleysi um 1,6 prósentustig á
milli mánaða og hlutfall starfandi
minnkaði um 1,7 prósentustig.
Leitni árstíðaleiðréttingar á
vinnuaflstölum sýnir að síðustu sex
mánuði hefur hlutfall og fjöldi at-
vinnulausra nánast staðið í stað á
meðan dregið hefur úr atvinnuþátt-
töku og hlutfalli starfandi fólks,
segir í frétt Hagstofu Íslands.
Atvinnuleysi mældist 6,8%
í janúar að sögn Hagstofu
 Hjá Vinnumálastofnun var það skráð 4,5% Fjölgaði um 2.900 frá desember
Morgunblaðið/Golli
Óbreytt Síðustu sex mánuði hefur fjöldi atvinnulausra nánast staðið í stað á
meðan dregið hefur úr atvinnuþátttöku, að sögn Hagstofu Íslands.
SVIÐSLJÓS
Stefán Gunnar Sveinsson
sgs@mbl.is
Í ríkjum Sovétríkjanna fyrrverandi
hafa tengslin milli viðskipta og
stjórnmála oft verið æði óljós, og í
flestum þeirra hefur risið upp ný
stétt auðmanna, hinna svonefndu
ólígarka. En áhrif óligarkanna á
hina pólitísku framvindu hafa í
gegnum tíðina hvergi verið meiri en
í Úkraínu. Spilar þar inn í að margir
þeirra hafa náð kjöri til löggjaf-
arþingsins í Kænugarði og nýtt sér
áhrif sín þar til að tryggja sér frek-
ari landvinninga á viðskiptasviðinu.
Margt er óvíst um framvindu
mála í Úkraínu eftir fall Janúkóvits
forseta. Ein spurningin er hver
staða ólígarkanna verður, en þeir
studdu flestir Janúkóvits bak við
tjöldin.
Ítökin mikil í stjórnkerfinu
Áður en stjórn Janúkóvits féll höfðu
ýmsir stjórnmálaskýrendur bent á
að veiki hlekkurinn í yfirráðum
hans væru ólígarkarnir. Vegna ítaka
sinna í stjórnmálum hefðu myndast
í kringum þá „valdablokkir“ á lög-
gjafarþinginu, sem höguðu atkvæð-
um sínum að mestu leyti eftir þeim
vindi sem ólígarkinn vildi sigla
hverju sinni. Þannig mætti beita þá
þrýstingi til þess að fá þá til að láta
af stuðningi sínum við Janúkóvits.
Sem dæmi um þau ítök sem
óligarkarnir hafa í úkraínskum
stjórnmálum má nefna að Rínat
Akhmetov, ríkasti maður Úkraínu,
og fyrrum þingmaður fyrir Hér-
aðaflokkinn, flokk Janúkóvíts, er
talinn ráða yfir um fimmtíu atkvæð-
um á þinginu, en þar sitja 449 þing-
menn að jafnaði. Sem dæmi um ítök
hans má nefna að í janúar á þessu
ári hlutu fyrirtæki Akhmetovs 31%
af öllum opinberum útboðum á veg-
um ríkisins, og var það einungis
Oleksander Janúkóvits, sonur for-
setans, sem hlaut fleiri útboð í þeim
mánuði.
Annar valdamikill ólígarki er
Dmytro Fírtash, en hann ræður yfir
megninu af títaníum-framleiðslu
landsins auk þess sem hann er leið-
andi fjárfestir í orkuiðnaði í Úkra-
ínu og löndum Mið-Evrópu. Þó að
Fírtash hafi ekki, ólíkt mörgum
kollegum sínum, setið sjálfur á
úkraínska þinginu er til sérstakur
„Fírtash-hópur“ þar, sem telur um
þrjátíu þingmenn. Þeirra á meðal er
Igor Bojko, sem var um tíma að-
stoðar-forsætisráðherra landsins.
Það mætti telja lengi enn þá
úkraínsku ólígarka og þátt þeirra í
úkraínskum stjórnmálum. Hér
verður þó látið nægja að nefna einn
í viðbót, Petro Porosjenkó, en hann
ræður yfir Roschen, einum helsta
súkkulaðiframleiðanda landsins.
Hefur hann stundum verið upp-
nefndur „súkkulaðikóngurinn“
vegna þess. Porosjenkó sat á úkra-
ínska þinginu frá 1998 til 2007 og
varð utanríkisráðherra landsins
2009-2010 í ríkisstjórn Júlíu Tímósj-
enkó. Árið 2012 skipaði Azarov, þá-
verandi forsætisráðherra, hann sem
ráðherra efnahagsþróunar og við-
skipta. Í kjölfarið settist hann aftur
á þingið en hann bauð sig þá fram
utan flokka. Ólíkt mörgum af óli-
görkunum studdi Porosjenkó mót-
mælin frá upphafi, sem leiddi til
þess að Rússar settu innflutnings-
hömlur á konfekt frá Úkraínu. Þeg-
ar Azarov sagði af sér fyrr á árinu
voru vinsældir Porosjenkós slíkar
að hann var talinn einna líklegastur
til að vera útnefndur eftirmaður
hans.
Flúðu sökkvandi skip
Fyrir utan Porosjenkó studdu flest-
ir ólígarkarnir við bakið á Janúko-
víts þegar mótmælin gegn stjórn
hans hófust í nóvember síðast-
liðnum. Benti fátt til þess að breyt-
ing yrði á þar til í síðustu viku að
Akhmetov reið á vaðið og hvatti til
þess að friðsamleg lausn myndi
finnast og að forðast mætti frekari
blóðsúthellingar. Fleiri fylgdu í
kjölfarið með álíka yfirlýsingar.
Þegar vopnahléið sem hafði verið
samþykkt á föstudegi hélt ekki á
laugardegi var ólígörkunum nóg
boðið og voru þá flestir búnir að
senda frá sér yfirlýsingar þar sem
beinum og óbeinum stuðningi var
heitið við mótmælin. Þingið fylgdi
svo í fótspor þeirra og setti Janúko-
vits af.
En hverjar voru ástæður sinna-
skiptanna? Segja má að Janúkóvits
hafi grafið sér sína eigin gröf þegar
hann ákvað að láta hart mæta
hörðu. Eftir því sem fleiri fregnir af
ofbeldi bárust jukust líkurnar á því
að heimsbyggðin myndi grípa til að-
gerða gegn Úkraínu sem gætu kom-
ið sér illa fyrir viðskiptalífið. Því þó
að mótmælin hafi öðrum þræði snú-
ist um stöðu landsins gagnvart Evr-
ópusambandinu og Rússlandi, þá
var ólígörkunum að mestu leyti
nokkuð sama um það hvorum megin
hryggjar landið lenti. Þegar sú
hætta skapaðist að Úkraína yrði út-
lagaríki sáu þeir sæng sína upp-
reidda. Nú er spurningin sú hvort
ólígarkarnir muni uppskera þann
stöðugleika sem þeir sækjast eftir.
Verður ólígörkunum hampað?
AFP
Tollering Rinat Akhmetov, ríkasti maður Úkraínu og eigandi Shaktar Donetsk, hefur mikil ítök í landinu.
 Ólígarkar í Úkraínu hafa meiri ítök í stjórnmálum lands síns en tíðkast annars staðar  Ríkasti maður landsins sat á þingi til skamms tíma
 „Súkkulaðikóngurinn“ nefndur sem hugsanlegur forsætisráðherra  Haga seglum sínum eftir vindi og styðja þann sem tryggir stöðugleika
Rínat Akhmetov, ríkasti maður Úkraínu, fæddist 21. september 1966, og
er tatari. Faðir hans var kolanámumaður og átti Rínat fábrotna æsku.
Margt er á huldu um það hvernig Akhmetov komst til metorða, og hafa
verið uppi sögusagnir um mafíutengsl og skipulagða glæpastarfsemi.
Sjálfur tekur hann fyrir það og segist hafa orðið ríkur á áhættufjárfest-
ingum með kol og koks í kjölfar upplausnar Sovétríkjanna.
Vitað er að Akhmetov varð á þessum tíma hægri hönd viðskipta-
mannsins Akhats Bragin, eiganda knattspyrnuliðsins Shaktar Donetsk,
en talið var að hann væri jafnframt leiðtogi einnar öflugustu glæpak-
líku Úkraínu. Þegar Bragin lést í kjölfar dularfulls sprengjutilræðis árið
1995 varð Akhmetov að eiganda og síðar forseta Donetsk, en umferð-
artafir urðu til þess að Akhmetov var hvergi nærri þegar sprengjan
sprakk.
Akhmetov hefur verið einn helsti styrktaraðili Héraðaflokksins,
flokks Janúkóvits forseta, síðustu árin. Akhmetov varð þingmaður fyrir
flokkinn árið 2006 og sat á þinginu til 2012. Hann mun þó hafa mætt
sjaldan til þingstarfa sinna.
Fékk fótboltalið eftir sprengjuárás
RÍKASTI MAÐUR ÚKRAÍNU