Morgunblaðið - 27.02.2014, Blaðsíða 12

Hönnunarverðlaun 2013 (húsgagnaflokki)
Gylfaflöt 16-18 •112 Reykjavik • Sími 553 5200 • solo.is
Aria borð
Nýja Aría borðalínan fékk Hönnunarverðlaun FHI 2013 í húsgagnaflokki.
Borðin eru fáanleg í mismunandi stærðum og útfærslum.
Verð frá kr. 91.000
Hönnuður:
Sturla Már Jónsson
Gæða skrifstofuhúsgögn á góðu verði
Mikið úrval af vönduðum
skrifstofuhúsgögnum
á frábæru verði!
Komdu við í verslun okkar
að Fosshálsi 1
og kynntu þér málið.
Við tökum vel á móti þér!
Það besta kostar
minna en þú heldur
•
•
Team 11
skrifborðsstóll
30%
afsláttur!
Verð áður
kr. 83.900,-
Verð nú
kr. 58.730,-
Delta möppuskápur
Stærð 81x36x120cm
30% afsláttur!
Verð áður kr. 60.096,-
Verð nú kr. 42.067,-
• •
Delta
rafmagns
hæðarstillanleg
borð
Allt að
35% afsláttur!
Verð frá kr. 124.302,-*
•
•
*Ath. Margar útfærslur og stærðir fáanlegar. Sumar gerðir þarf að sérpanta.
Réttarríkið Þóroddur Bjarnason
Hversu miklar skuldir eru of mikl-
ar skuldir? Svarið við þeirri spurn-
ingu hefur sjaldan skipt jafn miklu
máli og nú þegar margar af rík-
ustu þjóðum heimsins sjá fram á
mikla og viðvarandi skuldsetningu
hins opinbera. Þrátt fyrir tals-
verðar umræður á umliðnum árum
eru enn mjög skiptar skoðanir á
meðal hagfræðinga um sambandið
á milli skulda og hagvaxtarhorfa.
Bandarísku hagfræðingarnir
Carmen Reinhart og Kenneth Ro-
goff færðu fyrir því rök í frægri
ritgerð sem þau birtu árið 2010,
Growth in the Time of Debt, að
þegar skuldir ríkja færu upp yfir
90% sem hlutfall af landsfram-
leiðslu þá myndi það fara að hafa
neikvæðar afleiðingar fyrir hag-
vöxt. Þótt skrifin hafi fengið mikla
athygli á sinum tíma voru ekki all-
ir sannfærðir. Þess er skemmst að
minnast að á síðasta ári fundu þrír
óþekktir hagfræðingar við Am-
herst-háskólann í Massachusetts
vandræðalegar villur í excel-líkani
þeirra Reinhart og Rogoff sem
höfðu skekkt nokkuð niðurstöður
rannsóknarinnar.
Skuldaþróun, ekki skuldahlutfall
Í nýlegri grein sem birtist á veg-
um Alþjóðagjaldeyrissjóðsins
(AGS), Debt and Growth: Is there
a Magic Treshold, er að finna
frekari – og djúpstæðari – gagn-
rýni í garð skrifa Reinhart og Ro-
goff um þetta efni. Greinarhöf-
undar, þrír hagfræðingar hjá AGS,
skoðuðu gögn sjóðsins um skuldir
og vöxt á tímabilinu 1821 til 2011.
Komast þeir að því að færa megi
rök fyrir því að til skemmri tíma,
yfir eitt ár í senn, fari hagvöxtur
minnkandi þegar skuldir ríkja eru
meira en 90% af landsframleiðslu
– en aðeins í þeim tilfellum þar
sem skuldirnar eru enn í miklum
hækkunarfasa. Utanaðkomandi
þættir sem tengjast ekki beint
aukinni skuldsetningu þjóðríkja
hafa hins vegar oftar en ekki áhrif
í þessu samhengi. Þannig er bent
á að meðaltalshagvöxtur fyrir þau
ríki sem hafa skuldað meira en
135% sé minni en ella vegna þess
að japanska hagkerfið dróst saman
um 50% eftir lok síðari heimsstyrj-
aldar.
Til lengri tíma þá gefa gögn Al-
þjóðagjaldeyrissjóðsins aftur á
móti ekki til kynna að það sé sér-
stakt samband milli hagvaxtar og
skuldsetningar þjóðríkja. Þegar
litið er til skulda og hagvaxtar að
meðaltali yfir fimmtán ára tíma-
skeið þá er fátt sem bendir til þess
að hagvöxtur fari að dragast sam-
an þegar skuldir sem hlutfall
landsframleiðslu verða meiri en
80%. Það sem hefur meiri áhrif í
þessum efnum er skuldaþróunin
fremur en sjálft skuldahlutfallið
hverju sinni. Þannig kemur fram í
grein AGS að hagvöxtur sé að öllu
jöfnu lægri þegar skuldahlutfall
ríkja fer hækkandi en hjá þeim
þjóðum þar sem skuldirnar fara
minnkandi – og skiptir þá ekki
máli hversu háar skuldirnar eru á
annað borð.
Góð tíðindi fyrir evrusvæðið?
Hagsagan virðist ennfremur renna
stoðum undir þessa kenningu. Í
umfjöllun The Economist er bent
á að hagvöxtur þjóða sem hafa
skuldað meira en 120% sem hlut-
fall landsframleiðslu, til að mynda
Bretland og Bandaríkin á árunum
eftir seinni heimsstyrjöld, hafi ver-
ið stöðugur og mikill samtímis því
að hratt hafi dregið úr háum
skuldum.
Fyrir evrusvæðið gætu þetta
verið góð tíðindi. Á síðustu fimm
árum hafa heildarskuldir evruríkj-
anna hækkað umtalsvert – úr 70%
í 93% í árslok 2013 – en fyrr í
þessum mánuði staðfesti Hagstofa
ESB hins vegar að skuldirnar
væru teknar að skreppa saman
samtímis því að hagvöxtur fór loks
að gera vart við sig á evrusvæðinu.
Samband hagvaxtar og skulda
Heimild: Debt and Growth: Is there a Magic Treshold, Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn, febrúar 2014.
15 ár (fjórðungaspönn) 15 ár 10 ár 5 ár 1 ár
H
ag
vö
xt
ur
á
hv
er
n
íb
úa
(%
)
Meðaltalsskuldir sem hlutfall af landsframleiðslu (%)
6
4
2
0
-2
-4
-6
10 20 40 60 80 100 12030 50 70 90 110 130 140
Sokkinn
kostnaður
Hörður Ægisson
hordur@mbl.is
Ríki og skuldafíkn
Stundum á fólk það til að gleyma því
að hverfulleikinn er sífellt að leita að
nýjum fórnarlömbum. Margir virðast
telja að hverfulleikinn hafi ekki roð við
íslenska sjávarútveginum. Hann sé of
öflugur. Svo er ekki.
Íslenskur sjávarútvegur á í al-
þjóðlegri samkeppni dag hvern – sem
fer harðnandi. Hann byggir ekki lífsvið-
urværi sitt á innanlandsmarkaði. Það
er ekki skrifað í stein að íslenskar sjáv-
arafurðir hækki í verði ár eftir ár eða
að íslensk fyrirtæki standi erlendum
keppinautum framar. Heildarmagn ís-
lenskra fiskveiða er dropi í hafið þegar
horft er á allt framboðið í heiminum.
Erlendu keppinautarnir, sem eru
mýmargir, eru sífellt að leita leiða til
að gera betur. Tryggja þarf að að-
stæður á heimavelli séu með þeim
hætti að íslensk sjávarútvegsfyrirtæki
haldi áfram að eflast svo þau geti
áfram staðið í fremstu röð. Aukin fjár-
festing í rekstrinum er lykillinn að því,
en auðlindagjaldið er þar Þrándur í
Götu, líkt og dæmin sanna.
Sumir virðast því miður ekki skilja
hve mikilvægur sjávarútvegur er fyrir
Ísland. Án hans væru lífkjör mun verri.
Það má þess vegna ekki hugsa um
sjávarútveg sem einhvers konar ey-
land, sem hafi lítil tengsl við hinn al-
menna Íslending. Forsenda góðra lífs-
kjara hér á landi er öflugt atvinnulíf.
Og oft vill gleymast að atvinnulífið
snýst í kringum útflutningsgreinarnar
– hvar sjávarútvegurinn er í far-
arbroddi.
Morgunblaðið/RAX
Mótorinn Lífskjörin á Íslandi eru betri fyrir
tilstuðlan sjávarútvegsins.
 Útherji
Sjávarútvegur er ekki
eyland heldur mótorinn