Fréttir - Eyjafréttir - 18.06.1998, Blaðsíða 11

Fimmtudagur 18. júnf 1998
Fréttir
11
svona verkefni af stað. Það er gert í
félagi."
Aðeigasérsýn
Þún nefndir áðan hugmyndir eða það
að hafa ákveðna sýn á hlutina. Getur
þú útskýrt það nánar?
„Ég hef dálítið gaman að setja fram
svona sýnir og vinna að því að láta
þær rætast. I heimsókn Keikóstjómar-
innar til Eyja hér á dögunum lagði ég
fram svona sýn. Ég sá þetta verkefni í
víðara samhengi og sagði við þessa
menn að í fimm ár hefðurn við verið
að undirbúa jarðveg sem nú væri mjög
þroskaður til þess til dæmis að taka á
móti hvalnum Keikó. Þetta snýst hins
vegar ekki bara um Keikó, heldur er
Keikó aðeins eitt atriði á því sviði sem
er mjög vel undirbúið."
Samblandtveggjastofna
Þorsteinn Ingi segir að hann hefði
kannski getað orðið ágætis mála-
færslumaður þegar hann er spurður að
því hvemig hann undirbúi svona mál.
Hann segir að þetta sé eins og hvert
annað mál sem tekið sé fyrir og því
þarf að fylgja eftir með rökum og að
geta svarað gagnrökum, hins vegar
hafi menn alltaf ákveðinn bakgrunn
sem á hlut í að móta þá. „Móðurafi
minn og nafni var þúsundþjala smiður.
Hann var skólastjóri Gagnfræðaskól-
ans, fór á fætur og skrifaði norska
orðabók klukkan fimm að morgni,
mjólkaði kýmar milli sex og sjö í
Háagarði, svo fór hann og stjómaði
skólanum frá átta til fjögur; eftir íjögur
var hann Sparisjóðsstjóri til sex; eftir
sex safnaði hann byggðasafninu
saman á hanabjálkanum á Goðasteini.
Hann átti einnig afar góða og gáfaða
konu. I föðurættinni vom svo frábærir
athafnamenn í viðskiptum, eins og
Gfsli Johnsen og Ámi afi minn. Ég lít
þess vegna stundum á mig sem sam-
bland af athafnamanni og skólamanni
og kann vel við báðar þessar persónur
í sjálfum mér. Til dæmis gæti ég
alveg hugsað mér að starfa eingöngu í
atvinnulífinu. Hins vegar fmnst mér
ég vera í óskastöðu í þeirri pró-
fessorsstöðu sem ég nefndi áðan. Ég
hef mjög frjálsar hendur til þess að
stuðla að nýsköpun. Mér hefur hins
vegar verið hætt við því að vera of
jákvæður og taka of margt að mér.
sem er kannski galli, því mig langar að
klára allt vel. Ef það tekst ekki hættir
manni til að lengja í sólarhingnum.“
Gæfaígóðrikonu
Þegar menn fara að lengja í sólar-
hringnum, kemur það ekki niður á
fjölskyldulífinu?
„Ég er mjög gæfusamur að eiga
alveg yndislega konu, sem á mjög
stóran þátt í velgengni minni. Á nióti
kernur að ég reyni að helga frítíma
minn fjölskyldunni. Auðvitað getur
það verið erfitt að eiga svona karl eins
og mig. Við ferðumst mikið saman
jafnt innanlands sem utan, en ég státa
mig ekki af því að vera mikill fyrir-
myndarfaðir. Ég reyni hins vegar
mjög að helga mig fjölskyldulífinu.
Við eigum þrjú böm, Davíð Þór, sem
er 18 ára og er í MR. Hann er mikill
efnafræðingur og körfuboltakappi,
Dagrúnu Ingu, sem er 10 ára og er
mikil vísinda- og listakona. Hún er
mikið í íþróttum og lestrarhestur, og
Þorkel Viktor 5 ára, sem er skemmti-
legur strákur líka. Hann var að koma
frá Svíþjóð með mömmu sinni. þar
sem hann var einn átta fulltrúa íslands
í frásagnarráðstefnu. Hann var settur
fyrir framan myndavél og látinn segja
sögur. Svo er einhver sænsk nefnd
sem á að greina þessar niðurstöður og
gerir samanburðarrannsóknir á frá-
sagnarþroska norrænna bama.“
Að rækta flölskylduna
Kynnti hann sér frásagnarhátt ís-
lenskra fomsagna áður en hann fór
utan?
„Ég hef verið að lesa fyrir hann
Grettissögu á kvöldin og reyndar líka
fyrir Dagrúnu Ingu. Þau em mjög
áhugasöm um að ég lesi fyrir þau
Isendingasögumar og mér finnst
frábært að hafa fundið áhuga þeirra á
þeim. Þetta er hluti af því að vera með
og rækta fjölskyldu sína. Mér finnst
það mjög mikilvægt að foreldrar og
böm nái góðu sambandi við hvert
annað, vegna þess að það er svo margt
sem glepur. Það er ákveðin köllun hjá
mér að reyna þetta eins vel og ég get,
þó að tíminn sé kannski aldrei nægur.
Hins vegar hefur einhver sagt að það
sé betra að eiga gæðatíma með
bömum sínum þó hann sé stuttur, en
að tíminn sé endilega mjög langur.
Mín heitasta ósk er að bömin mín
verði góðir einstaklingar. Sjálfur reyni
ég í minni heimspeki að ýta undir það
að menn séu sanngjamir, því það
þykir mér bestur eiginleiki fólks og að
fólk sé jákvætt. Ég reyni að sjá það
jákvæða í lífinu.“
Næmtaugafyrirgóðum
lausnum
Þorsteinn Ingi hefur þótt hafa næmt
auga fyrir góðum lausnum á þeim
málum sem hann tekur sér fyrir
hendur og að ýmsu leyti sé það
persónulýsandi fyrir margan Eyja-
peyjann. „Ég hef stundum litið á mig
sem mann sem leysir vandamál, hvort
sem það er að reikna ákveðið dæmi
eða eitthvað hlutlægara. Þess vegna er
þetta kannski rétt lýsing. Ég nýt þess
að kljást við vandamál og leysa þau og
neita því ekkert að ég er stundum
montinn ef ég finn skemmtilegar
lausnir. Ég þarf alltaf að vera að kljást
við ný vandamál og geng fyrir því að
takast á við erfíð verkefni. Reyndar
ber ég virðingu fyrir því fólki sem
starfar óslitið og samfellt í sínum
störfum, en ég er líka nýjungagjam.“
Að sjá það jákvæða í lífinu sagðir
þú áðan. Telur þú að það sé á ein-
hvem hátt grundvöllur fyrir að eygja
góðar lausnir í lífinu og þeim
verkefnum sem þú hefur unnið að?
„Maður reynir að sjá jákvæðar
lausnir. Mér semur til að mynda ekki
vel við fólk sem bara sér hið
neikvæða, þó tel ég mig hafa tekist að
breyta nokkrum karakterum sem ég
hef umgengist. Þetta á kannski við um
nemendur mína. Ég fæ mikið út úr
þvf að leiðbeina nemendum mínum og
sérstaklega þeim sem eru í meistara-
og doktorsnámi hjá mér og legg mikið
upp úr því að nemendur mínir verði
fyrir góðum áhrifum af samvistum við
kennarann. Ég er kannski gamaldags
kennari að því leyti að ég reyni að vera
félagi nemenda minna og vil meina að
ég eigi dálítið f þeim þegar upp er
staðið. Maður er þannig að ala upp
fullorðið fólk.“
Viðhorf til menntunar er að
breytast á landsbyggðinni
Nú er oft talað neikvætt um menntun
og fræðingar af ýmsu tagi litnir
homauga. þetta á kannski ekki síst við
úti á landsbyggðinni. Hvað finnst þér
um þetta viðhorf?
„Ég held að þetta sé nú að breytast.
Ég tel að það séu tvö atriði sem þarf að
vera hægt að uppfylla til þess að bæta
lífsskilyrði úti á landi. Það verður að
vera þekking til staðar svo að hægt sé
að ýta undir hvers kyns þekkingar-
iðnað. Þetta fmnst mér vera að takast
vel í Eyjum. Það hefur verið lagður
grundvöllur að þessum nauðsynlega
þekkingargrunni svo að í Eyjum vilji
setjast að fólk sem hefur sérþekkingu
og eigi í góðum samskiptum við
fólkið. Það má ekki gleyma þessari
hlið atvinnulífsins. í annan stað tel ég
að samgöngur séu líka lykilatriði í
framtíðarsýn landsbyggðarinnar. Ef
þetta tvennt er til staðar er hægt að
komast mjög langt og menn ættu ekki
að finna til neinnar akademískrar ein-
angrunar eins og stundum hefur verið
sagt. Ef við lítum á Rannsóknasetrið,
hlýtur það að vera ánægjulegt að
koma til starfa þar í dag ólíkt því sem
var fyrir svosem tíu árum, þar sem
menn vom dálítið einir í heiminum. Á
svona setri byggist upp ákveðið skiln-
ingsríkt umhverfi, sem ætti að geta
margfaldað hæfni og hæfileika
viðkomandi einstaklinga..“
Meðmörgjárníeldinum
Nú er Þorsteinn Ingi með mörg jám í
eldinum sem honum eru hugleikin.
Hann er formaður Rannsóknarráðs
íslands og hann er formaður
undirbúningsstjómar Ólympíuleik-
anna í eðlisfræði sem haldnir verða í
sumar. Þá koma um 500 manns frá 60
þjóðum til landsins. Eitt helsta
áhugamál hans nú er hins vegar að
vinna rannsóknarverkefni til eflingar
atvinnutækifæra.
„Núna sem stendur er ég að stofna
fyrirtæki sem heitir AIur-Álvinnsla.
Það hefur ekki verið sagt frá þessu
opniberlega áður, en tel að það ætti að
vera í lagi núna. Þetta er verkefni sem
ég hef unnið með dr. Helga Þór
Ingasyni ásamt fleirum, en Helgi Þór
var einu sinni nemandi minn.
Hugmyndin er að taka álkrap sem
fellur til í Straumsvik og Grundar-
tanga og vinna það betur. Það verður
alltaf dálítið ál eftir í þessu krapi og
með tækjabúnaði sem við flytjum inn
frá Kanada ætlum við að vinna þrjú til
fjögur þúsund tonn af þessu krapi, sem
að öðmm kosti er jafnvel grafið í jörð.
Verðmætið miðað við það sem til
fellur hér er um 600 milljónir króna.
Þetta verður vonandi að veruleika á
næsta ári. Við emm að semja við ísal
og Norðurál um að kaupa hjá þeim
álkrapið og endurselja svo álið sem
fæst úr því. Við verðum hins vegar
ekki meginfjárfestar í þessu, heldur
koma aðrir aðilar þar að. Hugmyndin
er hins vegar okkar og við njótum þess
kannski að einhverju leyti. Annað
verkefni sem tengist dáh'tið Vest-
mannaeyjum, heitir Norður ehf.
Norður ehf. vinn ég með Bergi Bene-
diktssyni og dr. Jóni Braga Bjama-
syni. Við höfum verið að skoða hum-
arafslit úti í Vestmannaeyjum. Hug-
myndin er að setja afslitið í
ensímblöndu til þess að búa til súpu-
eða kryddkraft. Nú eru komin tengsl
milli fyrirtækisins og erlendra krydd-
framleiðenda og vonandi líða ekki
mörg misseri þar til þetta verður
komið í gang og hafin framleiðsla á
humar-, rækju- og skelfiskkrafti. Þetta
er þessi lausnahugsun hjá mér. Ég
vissi að menn gátu gert þetta og hvatti
Berg og Jón Braga til þess að vinna
áfram í þessu og nú er þetta orðið
ákveðið viðskiptatækifæri. Með dr.
Bjarka Brynjarssyni er ég að vinna að
verkefni fyrir Sigmund ehf. Bjarki er
mjög öflugur gangsetjari ef svo má
segja og núna bfðum við einungis eftir
betri reglugerðarútfærslum til þess að
geta farið af stað. Þetta verkefni snýst
um björgunarbúnað fyrir sjómenn. þar
sem ljós kviknar á búnaðinum og
Bjarki er búinn að tengja radíósendi.
Þannig að ef maður fellur í sjóinn fer
ákveðið ferli í gang sem setur
neyðarbjöllu um borð af stað. Ég gæti
nefnt margt fleira, eins og öryggis-
nema til þess að skynja alls konar
kæligastegundir, eins og ammóníak
og freon. Það er fyrirtæki á Sauðár-
króki sem heitir Element skynjara-
tækni, sem hefur verið að framleiða
þessa skynjara."
Raunvísindi og húmanismi
eigasamleið
Kannski við snúum okkur almennt að
háskólastarfi. Nú er rektor Háskóla
Islands Páll Skúlason húmanískur
fræðamaður en ekki raungreinamaður
eins og rektorar hafa verið undanfarin
ár. Skiptir þetta miklu máli sérstak-
lega í Ijósi tengsla atvinnulífsins og
Háskólans?
„Það má ekki gleyma þvf að
Sveinbjöm Bjömsson sem var rektor á
undan Páli er jarðeðlisfræðingur en
jafnframt mikill húmanisti. Háskólinn
hefur notið þess undanfama áratugi að
rektorar hans hafa haft mjög breiðan
hugmyndalegan og andlegan grunn.
Ég sé ekki að verði mikil breyting á
því og ég bind miklar vonir við Pál,
enda er hann mjög víðsýnn og hann
pælir í hlutunum. Sveinbjöm stofnaði
til þessa samstarfs við Vestmanna-
eyjar á sínum tíma og Páll er ákveðinn
í þvf að rækta það áfram. Við má bæta
að samstarf mitt við Björn Bjarnason
menntamálaráðherra hefur verið mjög
hvetjandi og ég ber mikla virðingu
fyrir starfi hans að eflingu rannsókna-
og menntamála í landinu."
Getur þú séð fyrir þér tengsl við
Rannsóknasetrið sem hefði meira með
húmanískar rannsóknir að gera?
„Gísli Pálsson prófessor hefur verið
einn af frumkvöðlunum í Eyjum
ásamt Gísla Má Gíslasyni. Gísli Páls
er í rauninni sá aðili sem tengt hefur
flesta stúdenta Eyjum því að flestir
stúdentar, sem tengdir eru einum
kennara og verið hafa í Eyjum, hafa
verið hjá Gísla. Hann er að mennta
fólk sem er að skoða mannfélagið og
fræði sjávarútvegsins. Háskólastarfið
í Eyjum er kannski ekki spuming um
háskóladeild, heldur frekar útstöð. í
þessu sambandi langar mig að geta
hugmyndar sem ég kalla Delfí
umhverfisins. Þetta er hugmynd sem
mig langar til að verði að veruleika í
Eyjum. Égséfyrir mér að Delfí sendi
út myndir, Intemetupplýsingar til
fjölmiðla frá Eyjum; frá fuglabyggð,
frá Keikó, ef og þegar hann kemur, og
samfélaginu öllu. Þannig sé ég Eyjar
fyrir mér sem skynjara umhverfisins.
Ég reyni að fella þessa hugsun inn í
þetta Delfi' umhverfi og sé fyrir mér
Keikó sem hluta af þessari stóru
umhvefismiðstöð sem Eyjar gætu
orðið. í Delfí til forna var véfréttin
mikla. Umhverfið á kannski sína
véfrétt. Með því að senda upplýsingar
Þorsteínn Ingi meöBerglióru konusinni ogyngrisyninum.DauíóÞór.
gegnum þá miðla sem okkur eru
tiltækir með Intemetinu og gervi-
hnattasamskiptum er maður í raun að
Ijá véfréttinni eyru og augu um allan
heim. Ef menn kunna að vinna úr
þessu gæti þessi hugsun orðið leið að
farsælu og þróttmiklu starfi.“
Sýndarveruleiki
Þorsteinn Ingi segir að nú lifi menn í
dálitlum sýndarveruleika og þar sem
alls konar hugmyndir og hugtök séu
útgangspunktur. „Það er svo erfitt að
greina á milli einhvers konar tilbúins
veruleika og þess veruleika sem fólk
starfar í daglega í sínu lífi. Þetta á við
í vísindum, heimspeki. myndlist og
bókmenntum. Þannig lít ég á mig
jafnt sem vísindamann, athafnamann
og að vissu leyti listamann. Ég er ekki
að gera lítið úr einhverju sem hægt er
að kalla sýndarveruleika, en þróunin
hefur tilhneigingu í þessa átt. Þess
vegna lít ég svolítið á nútímann sem
eina allsherjar uppákomu. Okkar er
hins vegar að nýta og virkja þennan
hugtakaheim, þannig að til blessunar
geti orðið."
Þegar þú nefnir vísindamanninn
athafnamanninn og listamanninn, þá
dettur manni ósjálfrátt í hug Leonardo
da Vinci og enduiTeisnin. Erum við
að lifa einhverja sambærilega tíma
núna, vegna þess að oft undir aldarlok
hefur verið talað um ákveðna hnignun
á mörgum sviðum?
„Leonardo er einn áhugaverðasti
maður sem Iifað hefur og hugur hans
er endalaus uppspretta frjórra hug-
mynda. í raun og veru eru hann og
Wagner uppáhaldslistamenn mínir..
Hugur nútímamannsins hefur úr góðu
að spila og þjóðin er betur menntuð en
nokkru sinni fyrr og kannski tilbúin að
takast á við ævintýrið. Það frelsi til
athafna sem allt umhverfi, jafnt
pólitfskt sem efnahagslegt býr okkur
núna, er líka örvandi.
Valdúekkingar
Oft er talað um vald þekkingarinnar.
Hvað viltu segja um það?
„Þekkingarvald Háskólans hefur
verið að breytast. Á miðöldum voru
það klaustrin sem varðveittu þekk-
inguna. í dag eru fyrirtækin sjálf að
verða þekkingarmiðstöðvar. Sem
dæmi get ég tekið Marel hf. sem í
sjálfu sér er fullgildur háskóli á sínu
sviði og er kannski meiri þekkingar-
brunnur á sínu sviði en nokkur há-
skóli. Þetta er hin nýja tegund háskóla
sem veitir hefðbundnum háskólum
nokkra samkeppni. Það verður hins
vegar alltaf þörf fyrir vísindaþjálfun
ungs fólks í háskólum. Það er þá
frekar að fyrirtækin tækju yfir þjálfun
námsmanna, sem eru að ljúka námi og
útskrifast."
Þekking manna á miðöldum var
kannski þekking fárra útvaldra sem
almenningur hafði lítið um að segja.
Heldurðu að þekking manna í dag sé
nær hinum almenna borgara, en áður
var?^
„Ég gæti þá spurt á móti hvort þú
haldir að almenningur vilji fílabeins-
tuma. Ég er ekki maður fílabeinstuma
og langar ekki að búa í fílabeinstumi.
Hins vegar held ég að ákveðinn
elítismi verði til staðar vegna þess að
menn em misjafnlega hæfir til þess að
skapa þekkingu. Afburðamennirnir
verða alltaf til að ryðja brautina. Há-
skólar verða alltaf að stunda hæfilega
blöndu af hagnýtum rannsóknum og
síðan grunnrannsóknum sem eru
eingöngu forvitnirannsóknir. Með því
að efla og halda við forvitnirann-
sóknum, þá rækja menn háskólastarfið
til fulls; án þess er ekki hægt að tala
um eiginlegan háskóla," segir
Þorsteinn Ingi að lokum en hann hann
hefur ömgglega ekki sagt sitt síðasta í
Vestmannaeyjum því Keikó er á leið
til Eyja og þar er mikið starf fram-
undan sem hann tekurfullan þátt í.
Benedikt Gestsson.