Fréttir - Eyjafréttir - 30.10.2008, Blaðsíða 8

8
Fréttir / Fimmtudagur 30. október 2008
■' Vilhelm G. Kristinsson ræðir við Valgerði Guðjónsdó
Islendingar geta orðið Gra
Á GRÆNLANDI. Valgerður Guðjónsdóttir í Visku heimsótti Grænland á dögunum.
Viðtal
Vilhelm G. Krist-
m. I insson
L. 1 vilhelmg@simnet.is
Valgerður Guðjónsdóttir, forstöðu-
maður Visku, var nýlega á Græn-
landi, þar sem Viska tekur þátt í
Evrópuverkefni, þar sem leitast er
við að finna ástæðu fyrir brottfalli
úr námi í skólum í einangruðum og
afskekktum byggðarlögum. Sagt
var frá þessu verkefni í Fréttum á
dögunum, en blaðinu lék forvilni á
að heyra hvaða upplifun Valgerður
varð fyrir á Grænlandi og hvernig
land og þjóð komu henni fyrir
sjónir. Valgerður telur að íslendin-
gar geti orðið Grænlendingum að
miklu liði, enda séu íslendingar og
Grænlendingar lfkari þjóðir en
Grænlendingar og Danir.
Hrá en stórfengleg
náttúra
-Náttúran á Grænlandi er gríðarleg
hrá, en stórfengleg, segir Valgerður
og heldur áfram:
-Maður leitast alltaf við að fínna
samlíkingu í einhverju sem að
maður þekkir og þá er helst að
segja að landslagið minni mann
svolítið á landslagið í Borgarnesi
Og Stykkishólmi, en það er mun
ýktara á allan hátl á Grænlandi.
Það var heiðskfrt þegar við
flugum yfír austurströnd Grænlands
og það var hrikaleg sjón að sjá
skriðjöklana ná í sjó fram. Þá vom
þarna firðir, ísi lagðir. Slíkt hafði ég
ekki séð síðan á bernskuslóðunum í
Eyjafirði 1979. Við dvöldumst á
vesturströnd Grænlands í tveimur
bæjum, Nuuk og Sisimiut.
Bæjarstæðin em afar sérstök, þar
sem húsin em byggð inn á milli
klettahæða, eða klettahryggja. Þeir
byggja jafnvel uppi á sjálfum
hryggjunum, þar sem landrýmið er
mjög lítið og sum húsin eru reist á
háum stöplum, sem standa fram af
klettabrúnunum. Þama em allar
leiðslur utanáliggjandi því þarna er
ekki hægt að grafa neitt í jörð án
þess að sprengja fyrir því. Á vatns-
leiðslunum eru hitarar, sem kveikt
er á þegar fer að frjósa.
Internetkapallinn kom
sama dag
-Það var ekki leiðinlegt að vera
Islendingur á Grænlandi hinn ell-
efta september þegar við vorum
þarna, því þann dag kom skip með
netkapalinn frá íslandi. Verið var að
leggja internetkapal frá íslandi til
Grænlands og þaðan áfram til
meginlands Ameríku. Þessi kapall
ætti að byrja að nýtast Grænlend-
ingum um næstu áramót, þegar
búið er að Ijúka nauðsynlegum
tengingum. Þetta ætti að geta gjör-
breytt menntunarlegri stöðu Græn-
lendinga þar sem öll netvinnsla
verður mun hraðvirkari en áður. Nú
er notast við gervitungl og því allt
niðurhal mjög seinvirkt. Hitt er svo
annað mál að símafélagið mun selja
aðgang að tengingunum og spurn-
ing hvort það verður einungis á
færi fyrirtækja og stofnana að nýta
sér þær vegna kostnaðar.
Fátæktin blasir hvar-
vetna við
-Á Grænlandi er mikil fátækt og
hún blasir hvarvetna við. Framan
við hótelið sem ég bjó á í Nuuk er
göngugata. Þar var Brugsen á
vinstri hönd þegar litið var út um
gluggann og þar á móti útibú frá
verslunarkeðjunni Jysk, sem er
Rúmfatalagerinn. Þarna á göngu-
götunni var fólk mætt, eldsnemma
að morgni, til að selja vegfarendum
krækiber, harðfisk, gamla DVD
diska, auk ýmiss konar glingurs.
Þarna stóð það allan liðlangan
daginn. Sumir sötruðu bjór, enda
áfengisvandamál landlægt á
Grænlandi. Það var ekki laust við
að maður yrði lostinn sorgartil-
finningu að upplifa þetta.
Danskan nýttist
-Ég hef ekki lent í því fyrr í al-
þjóðlegu starfi að standa betur að
vígi með dönskukunnáttu mína
heldur en til að mynda Finninn og
Englendingurinn sem þarna voru
einnig. Hvorugt þeirra talaði
skandinavísku og heimamenn
skyldu þau ekki. Víðast hvar er
enskan ofan á, en slíku var ekki til
að dreifa þama.
Getum ýmislegt gert
-Á heimleiðinni frá Danmörku var
ég samferða menntamálaráðherra
okkar, Þorgerði Katrínu Gunnars-
dóttur, hingað út til Eyja, þar sem
hún var á leið á SUS-þing sem hér
var haldið. Tal okkar barst að
Grænlandi, þaðan sem ég var að
koma og hún sagði eitthvað á þá
leið að við gætum gert miklu meira
fyrir Grænlendinga heldur en við
höfum verið að gera. Ég er alveg
sammála henni í því. Við Islend-
ingar erum veiðimenn og bændur.
Dreifbýlishugsunin er djúpstæð í
okkur. Danir hafa svo sem verið
bændur, en hafa þróast mun meira í
átt að borgarsamfélagi. Ég hef því á
tilfmningunni að við stöndum
Grænlendingum nær en Danir og
gætum því lagt þeim meira lið en
við gerum.
Ég segi stundum að Grænlend-
ingar séu staddir núna á svipuðu
róli og við vorum fyrir hundrað til
hundrað og fímmtíu árum. Þeir hafa
verið að .flosna upp úr byggðunum,
þorpunum sínum, þar sem enga
atvinnu hefur verið að fá og flytja í
bæina eins og Nuuk, Sisimuit og
fleiri. I Nuuk eru íbúðablokkir
áberandi og þar er jafnvel heil
byggð í einum stigagangi. Nú ætla
þeir að fara að rífa þessar blokkir,
enda gamlar og lítt geðslegar, en
það ótrúlega er að ekki hefur verið
ákveðið hvað gera skuli við íbúana
á meðan.
Tvískinnungur
-Mér finnst sitthvað við framkomu
Dana gagnvart Grænlendingum að
athuga. Til að mynda á sama tíma
og kennaramir, sem flestir eru
BÆJARSTÆÐIN eru afar sérstök, þar sem húsin eru byggð inn á
milli klettahæða, eða klettahryggja. Þeir byggja jafnvel uppi á sjálfum
hryggjunum, þar sem landrýmið er mjög lítið.
SÉRKENNILEG blanda, grænlenskur kajak innan suðrænar jurtir.
II