Fréttir - Eyjafréttir - 30.10.2008, Blaðsíða 9

/1 'v
Ffgttir / Fimmtudagur 30. október 2008
9
ttur í Visku sem heimsótti Grænland fyrir skömmu:
nlendingum að miklu liði
danskir, töluðu af væntumþykju um
nemendur sína og nauðsyn þess að
bjóða upp á betri menntun og betri
skóla, þá töluðu þeir niður til þeirra
sem stóðu fyrir utan Brugsen og ég
sagði frá áðan. Þama er því nokkur
tvískinnungur á ferðinni vegna þess
að þama voru líka á ferð nemendur
úr skólunum og foreldrar þeirra.
Ólíkir menningarheimar
-Menningarheimur Grænlendinga
er gríðarlega ólíkur menningar-
heimi þeim sem við búum í. Ég get
nefnt sem dæmi að þegar við heim-
sóttum kennslustund í einum
framhaldsskólanum í Sisimiut,
flautuðu karlnemendur á okkur
konurnar. Þetta stuðaði okkur, því
svona framkoma átti ekki við á
þessum stað. Hefðum við verið
stödd á bar, hefði hún kannski
gengið. Þarna höfðu þeir lært þetta
frá hinum vestræna menningar-
heimi en ekki áttað sig á því hvar
og hvemig svona framkoma ætti
við. Þetta er lítil dæmisaga, en hún
snýst um það að einhverju er troðið
upp á þá, menningu eða vitneskju,
sem þeir eiga síðan erfitt með að
vinna úr og fara með.
Einlægt fólk og barngott
-Annars komu Grænlendingar
okkur fyrir sjónir sem afar einlægt
fólk og stundum virkuðu þeir svo-
lítið bamalegir í einlægni sinni. Þá
er bamelska gríðarlega áberandi í
grænlensku mannlífi. Maður tekur
eftir því að þegar böm em annars
vegar þá breytast þeir og tala í
öðrum tón og hlæja mikið. Hins
vegar er áfengisvandamálið þekkt
þama og einnig er sifjaspell gríðar-
legt vandamál og á að hluta rætur
sínar í menningu Grænlendinga.
Símenntunarstöðvar
-Ég hygg að við gætum orðið
Grænlendingum helst að liði með
því að reka fyrir þá símenntunar-
stöðvar í þeirri mynd sem við emm
með hér á íslandi. Þá yrði rekin
fjarkennsla til hinna dreifðu bygg-
ða. Kennslan þyrfti að vera meira á
framhaldsskólastigi til að byrja
með, heldur en á háskólastigi eins
og hér. Þá eru íslendingar að reisa
vatnsaflsvirkjun í Sisimuit og þá
vaknar sú spurning hvort við
gætum orðið Grænlendingum að
liði við verkmenntun.
Eru Grœnlendingar á því stigi að
þeir geti sest niður við tölvu og
byrjað að lœra?
-Já, að hluta til eru þeir það. Hinu
er ekki að leyna að tungumála-
örðugleikar em miklir. Enska er
þeim til að mynda ekki töm. Þó er
talsvert lagt upp úr því að kenna
þeim ensku, og dönsku læra þeir í
gmnnskóla. Hins vegar er kennslan
ekki öflugri en svo að til dæmis
þegar ég flaug frá Grænlandi til
Kaupmannhafnar sat við hlið mér
grænlensk kona, sem hét dönsku
nafni. Hún gat ekki talað við mig
nema einsatkvæðisorð á dönsku, en
hins vegar skildi hún mig þegar ég
talaði við hana. Þessi kona var
sennilega um sjötugt. Hins vegar
hittum við ungt fólk sem virtist
ágætlega dönskumælandi, en átti
erfiðara með að skrifa dönsku.
Kennarar í framhaldsskólum í
Grænlandi eru nánast einvörðungu
Danir. Það er helst í gmnnskól-
unum þar sem kennarar eru græn-
lenskir. í Grænlandi búa um 56
þúsund manns og þar af em Danir
um sex þúsund.
Á milli vita
Hvernig birtist menning Grœnlend-
inga í gramlensku samfélagi?
-Ég myndi segja að Grænlend-
ingar væru svolítið á milli vita. Mér
fannst lærdómsríkt það sem einn
starfsmaður ráðhússins í Nuuk
sagði mér. Hann sagðist iðulega
fara inn í fundarsalinn í ráðhúsinu
þegar honum fyndist hann vera að
glata uppmnatilfinningu sinni. Á
veggjunum í salnum eru ótrúlega
fallegar handgerðar myndir um
sögu grænlcnsku þjóðarinnar.
Þangað inn kvaðst hann fara til
þess að nálgast uppruna sinn aftur.
Þetta segir okkur að það er auðvelt
að vera Grænlendingur á Grænlandi
en tapa samt tengslum við uppruna
sinn. Þennan mann, sem var hátt
settur starfsmaður í ráðhúsinu í
Nuuk, hitti ég aftur síðar í hlutverki
sundlaugavarðar í sundlauginni í
Nuuk. Eg hafði gleymt að taka af
mér hálsfesti og hann kom gangan-
di, bauð góðan dag og bauðst til að
geyma fyrir mig festina meðan ég
væri í sundi.
Getum orðið að liði
-Því má ekki gleyma að auðvitað
hitti maður líka menntaða Græn-
lendinga sem komu mjög vel fyrir.
Þeir eru nokkuð fjölmennur hópur í
landinu. Þetta má því ekki hljóma
þannig að allt sé á hverfanda hveli í
landinu. Hitt er svo annað mál að
það neikvæða er hins vegar áber-
andi lfka og vekur manni sorg í
hjarta. Ég er í eðli mínu kennari og
okkur kennurum finnst stundum við
geta bjargað öllum sköpuðum
hlutum og kannski fyllist maður
þeirri tilfinningu þegar maður sér
mikla þörf fyrir hjálp. Niðurstaða
mín er sú, að við getum orðið
Grænlendingum að liði á mörgum
sviðum, sagði Valgerður Guðjóns-
dóttir, forstöðumaður Visku að
lokum.
Naja Habermann frá Ilulissat á Grænlandi kynnti sér ferðamannaiðnað
á íslandi:
Verði kominn á svipað stig hjá okkur eftir tíu ár
Viðtal
Ómar Garðarsson
omar@ eyjafrettir.. is
í síðustu viku var Naja Habermann
frá Grænlandi hér á ferð. Hún hefur
dvalið hér á landi til að kynna sér
hvernig íslendingar standa að
rekstri þjóðgarða og friðlanda sem
komist hafa á heimsminjaskrá
Sameinuðu þjóðanna. í Eyjum var
hún í boði Surtseyjarstofu en frið-
landið Surtsey komst á heimsminja-
skrá í júlí í sumar.
Naja Habermann kemur frá
Ilulissat, ísafirðinum sem er á vest-
urströnd Grænlands á 69,13 gráð-
um norður. Hún er landslagsarki-
tekt en starfar sem fræðslu- og
kynningarfulltrúi friðlandsins og
leggur aðaláherslu á að kynna gest-
um náttúru Grænlands í öllum
sínum hrikaleik. Ilulissat ísafjörð-
urinn var tilnefndur á Heimsminja-
skrá UNESCO árið 2004 eins og
Þingvellir og voru ísland og Græn-
land þá meðal fimm landa sem
fengu slíka viðurkenningu í fyrsta
sinn.
„Ég hef verið á íslandi í einn og
hálfan mánuð og mest af tímanum
var ég á Þingvöllum sem er einn af
þjóðgörðunum ykkar og er á
heimsminjaskrá," sagði Naja í sam-
tali við Fréttir.
„Þetta eru eins konar vinnuskipti
og er gert ráð fyrir að starfsmaður
frá Þingvöllum komi til okkar frá
Islandi næsta sumar til að gera það
sama og ég,“ bætti hún við.
Naja hefur líka heimsótt þjóð-
garðana, Snæfellsnes, Skaftafell og
friðlandið Mývatn. „Ég er hér í
fyrsta skipti og er mjög ánægð með
dvölina. Þetta hefur verið mjög
fróðlegt fyrir mig og athyglisvert
að sjá hvernig þið standið að rekstri
á þjóðgörðunum en við erum með
stóran þjóðgarð á norðaustur
Grænlandi."
Ryður fram 46
rúmkílómetrum af ís
Ilulissat ísafjörðurinn er 40 kíló-
metra langur, um 7 km breiður og
1200 m djúpur og fullur af ísjökum
allt árið. Innst í firðinum er skrið-
jökull sem Naja segir að sé sá
um 50 prósent á ári og er Ilulissat
orðinn stærsti ferðamannastaður á
Grænlandi. Það er ýmist flogið
beint til okkar eða til Nuuk og
næsta sumar verður flogið til okkar
frá Reykjavík."
Naja sagði að næg atvinna sé í
Ilulissat og allir sem vilja geti
fengið vinnu. „Það hefur verið
mikill vöxtur hjá okkur en þó mest
í móttöku ferðamanna og sjávarút-
vegi. Hætta er á ofveiði sem skapar
ákveðna óvissu en sjómenn hafa
nýtt sér aukinn áhuga ferðamanna á
að kynnast einhverju nýju og taka
þá með í róðra. Það sama gera
veiðimenn en í hafinu fyrir utan er
mikið af sel, hvölum og þar eru
mestu rostungagöngur við
Grænland. Þetta eru ekki bara
tekjur fyrir veiðimennina, þeir er
líka ánægðir með að fá félagsskap í
veiðiferðum."
Naja sagðist hafa lært margt um
ferðamannaiðnað í dvöl sinni á
Islandi enda eigi hann sér lengri
sögu hér á landi. „Ég sé fyrir mér
að hann verði kominn á svipað stig
hjá okkur eftir tíu ár. Um leið
verðum við að huga að verndun
náttúrunnar og sameina í ferða-
iðnaði, náttúruvernd, söguna og
vísindarannsóknir. Við eigum það
sameiginlegt með ykkur að eiga
ósnert svæði sem eru þau síðustu í
heiminum og eru mjög falleg.
Ferðamennska er að breytast og í
dag vill fólk komast í snertingu við
raunverulega hluti. Hjá okkur er
hættulegt að fara langt út frá
byggðinni en nálægðin við náttúr-
una er mikil þannig að ekki þarf að
fara langt til að komast í snertingu
við hana. Það sem upp á vantar
verðum við að lýsa fyrir fólki.“
Naja segir dvölina á íslandi hafa
verið góða leið til að læra og
fræðast. „Ég hef hitt mikið af fólki
og allir hafa verið reiðubúnir að
greiða götu mína. Það hefur verið
athyglisvert að vera hér í Eyjum
eins ólíkar og þær eru Ilulissat. En
tilfinningin að vera héma er ekki
ólík því sem ég þekki heima því
báðir staðir em í mótun. Hér hefur
mér líka oft verið hugsað; svona
byrjaði þetta því ísland er svo ungt
á meðan Grænland er eitt af elstu
löndum heirns," sagði Naja að
endingu.
NAJA: Hér hefur mér líka oft hugsað; svona byrjaði þetta því Island er svo ungt á meðan Grænland er eitt
af elstu löndum heims.
stærsti utan Suðurskautslandsins.
„Hann skilar af sér ís sem nemur
46 rúmkfiómetmm á hverju ári og
samsvarar það árlegri vatnsnotkun
Bandaríkjamanna. Þessu fylgja
mikil átök og segja má að fjörð-
urinn sé einskonar tilraunastofa þar
sem sést hvaða áhrif skriðjökull
hefur á landið. I mörg ár var skriðið
á jöklinum nokkuð stöðugt en á
undanfömum ámm hefur hann hop-
að um eina tólf kfiómetra.
I allri umræðunni um loftslags-
breytingar er orðið vinsælt hjá
stjómmálamönnum að koma til
okkar og láta mynda sig við jökul-
inn,“ sagði Naja.
í Ilulissat búa um 5000 manns
og eiga þeir um 3500 hunda en
hundasleðar eru algengt faratæki á
þessum slóðum. Hiti á sumrin er
15 til 20 gráður en á vetrum fer
frostið niður í 30 gráður. Loftið er
mjög þurrt þannig að frostið bítur
minna en ella. Auk ferðamennsku
eru fiskveiðar og vinnsla á fiski
helsta atvinnugreinin. „Mest er það
grálúða sem við veiðum en þama
em mestu grálúðumið í Norður-
Atlantshafi. Róið er með línu á
smábátum. Þar til fyrir nokkmm
ámm var aðeins hægt að sækja
sjóinn á sumrin vegna íss en með
hlýnandi veðurfari og minni ís em
miðin opin allt árið.“
Naja segir að fyrir nokkrum ára-
tugum hafi menn þróað dreka.eða
ankeri, á línuna sem dregur
hana mörg hundruð metra frá
lagningarstað. „Línan er allt að
800 metra löng og þessi eiginleiki
drekans, að fara sem næst lárétt út
frá lagningarstað, hvort sem róið er
á bát eða veitt er í gegnum ís,
kemur sér vel þegar koma þarf
línunni undir ísinn.“
Stærsti ferðamannastaður
Grænlands
Ferðamennska hefur fengið aukið
vægi með ámnum og ferðamenn
sem gista em um 36.000 á ári auk
þess sem 40 til 50 skemmtiferða-
skip koma við í Ilulissat á hverju
ári. „Skipunum hefur fjölgað