Fréttablaðið - 07.03.2013, Síða 42

7. mars 2013 FIMMTUDAGUR| SKOÐUN | 34
Össur Skarphéðinsson,
utanríkisráðherra, skrifar í
Fréttablaðið þann 22. febrú-
ar sl. og svarar gagnrýni
minni á þversagna kenndar
árásir hans á utanríkis-
málastefnu Sjálfstæðis-
flokksins. Í greinarbút hans
má þó trauðla finna mótrök
við gagnrýni minni og má
helst lesa á milli lína að
þar sé ráðherrann að koma
á framfæri ákalli til Sjálfstæðis-
flokksins um að hjálpa sér við að
koma Íslandi í ESB.
Áréttað var á nýafstöðnum lands-
fundi að Sjálfstæðisflokkurinn telur
hagsmunum Íslands betur borgið
fyrir utan ESB. Aðildar viðræður
ríkisstjórnarinnar við ESB eru í
ógöngum og því er beiðni Össurar
um aðstoð í því máli skiljan leg.
Sáttaboð Sjálfstæðisflokksins um
þjóðaratkvæðagreiðslu til að skera
úr um framhald viðræðnanna
stendur enn og var ítrekað í álykt-
un landsfundar um utanríkismál þó
með breyttu orðalagi um að hætta
viðræðum í stað þess að gera hlé.
Vilji Össur ekki einangra sinn flokk
enn frekar er rétta leiðin að slást
í lið með Sjálfstæðisflokknum og
leggja málið fyrir þjóðina. Það er
lýðræðisleg leið sem best er til þess
fallin að skapa sátt um þetta mikla
ágreiningsmál.
Utanríkisstefna Íslands á að fel-
ast í því að treysta stöðu þjóðar-
innar með því að efla frjálsræði
í viðskiptum og nýta þau marg-
víslegu tækifæri sem felast í vax-
andi alþjóðastarfi og samvinnu
við aðrar lýðræðisþjóðir sem hafa
frið, frelsi og mannrétt-
indi að leiðarljósi. Þetta er
kjarninn í utanríkisstefnu
Sjálfstæðis flokksins og um
þetta markmið hafa sjálfstæðis-
menn og kratar haft ágætt samstarf
gegnum tíðina. Þannig sér Össur,
rétt eins og Sjálfstæðisflokkurinn,
að fyrirhugaður fríverslunarsamn-
ingur milli ESB og Bandaríkjanna
getur skapað grunn að miklum
tækifærum í alþjóðaviðskiptum.
Það eru því talsverðir hagsmunir í
húfi fyrir Ísland að leita leiða til að
koma að því borði og gerast aðili að
slíkum samningi.
Sjálfstæðismenn munu aldrei
sætta sig við gjaldeyrishöft og þeim
er full ljóst að við núverandi ástand
efnahagsmála, eins og ríkisstjórnin
kýs að skilja frá borði, verður ekki
unað. Var ályktað á landsfundi að
íslenska krónan í höftum getur ekki
verið framtíðargjaldmiðill þjóðar-
innar ef taka á þátt í alþjóðlegri
samkeppni og afla þjóðinni tekna á
heimsmarkaði.
Aðalatriði er að innganga í ESB
felur ekki í sér neinar efnahags-
legar lausnir sem við Íslendingar
getum ekki sjálfir ráðist í að fram-
kvæma. Það eru því blákaldir hags-
munir Íslands sem eiga að ráða för
en ekki tálsýnin um töfralausn
ESB-aðildar.
Er Ísland ríkt af vatns-
orku og jarðvarma-
orku? Svarið felur í sér
afstætt mat. Norðmenn
hafa næstum full virkjað
sín vatnsföll. Heildar-
aflið er um 30.000 MW.
Afl núverandi íslenskra
vatnorkuvera er tæplega
2.000 MW, að meðtalinni
Búðarhálsvirkjun. Í bið-
flokki eru um 385 MW og
er þar um að ræða virkj-
anir á Suðurlandi og á Vest fjörðum.
Aukið rennsli jökulvatna vegna
hlýnunar gæti bætt tímabundið
við einum 150-200 MW í núverandi
virkjunum. Þetta merkir að fyrir-
sjáanlega nær virkjað vatnsafl ekki
10% af því norska.
Jarðvarmaorkuver framleiða
núna um 710 MW af rafafli, auk
varmaafls sem felst í heitu neyslu-
vatni. Í undirbúningi og nýtingar-
flokki eru virkjanir með um 780
MW af rafafli. Til saman-
burðar má líta til Bandaríkj-
anna en þar eru um 3.200 MW
rafafls framleidd með jarð-
varma. Fyrirsjáanlega næði
Ísland að framleiða innan við
helming þess. Kína, með sinn
1,3 milljarð íbúa, nýtir yfir
3.000 MW af lágvarma, mest
til hitunar, en aðeins 30 MW
til raforkuframleiðslu.
Sennilega er hægt að
framleiða hér um 4.000 MW
í vatnsorku- og jarðhitaorkuver-
um eða innan við tvöfalt núver-
andi rafafl. Vissulega er það mikið
miðað við íbúafjölda en lítið þegar
þess er gætt að tvö og hálft breskt
kjarnorku ver býr yfir sama afli.
Við njótum þess að búa svona fá í
landi með 11% jökulþekju (i bili!)
og um 30 háhitasvæðum. Raforka
þessara auðlinda er endanleg með
núverandi tækni en ekki næstum
ótæmandi eins og stundum mætti
halda af óvarlegum orðum. Gætum
að því.
Aðrar leiðir
Líta má til annarra leiða í raforku-
framleiðslu. Vindorka er sambæri-
leg hér við mörg önnur lönd. Stóru
myllurnar tvær við Búrfell fram-
leiða innan við 2MW og það þyrfti
um 90 slíkar til að ná sama afli og í
nýju Búðarhálsvirkjuninni. Virkjun
sjávarfallastrauma er kleif og ef til
vill má líka framleiða nokkuð dýra
raforku í himnuvirkjunum (osmósu-
virkjunum) þar sem ferskt og salt
vatn í árósum er nýtt.
Enn hefur íslenska djúpborunar-
verkefnið (IDDP) ekki opnað fyrir
orkustrauma sem fræðilega séð eru
á 5-6 km dýpi. Takist að virkja þá
gæti jarðvarmaorkuforðinn marg-
faldast en það á eftir að koma í ljós.
Ef horft er, án gömlu sölu-
mennskutakta hrunsins og af
raunsæi, á þessar staðreyndir er
ljóst að við verðum að vanda okkur.
Vanda til þess hvernig fáein þús-
und megavött af raforku eru notuð á
næstunni en af henni fer fyrirsjáan-
lega yfir helmingur til orkufreks
iðnaðar í eigu erlendra aðila. Eigum
við að nefna innlendan iðnað, land-
búnað með jarðvarma, eldsneytis-
framleiðslu og afl til að mæta
mannfjölgun? Miðað við núverandi
þróun þarf 500-600 MW, bara til að
mæta almennri raforkuþörf fram
til 2050.
Frá 2009 hefur verið unnið að
uppbyggingu íslenska jarðhita-
klasans. Þar koma um 80 stofnan-
ir, fyrirtæki og sérfræðingar að
samvinnu í geiranum. Þetta er afar
mikilvægt starf (sjá www.gekon.is).
Ég hef haft tækifæri til að snerta
klasann örlítið á sviði umhverfis-
mála. Samvinnan kristallar kunn-
áttuna hér heima í jarðhitafræðum
og jarðhitanýtingu og í henni liggur
útflutningsgeta okkar. Hún byggir
m.a. á upplýsingum um staðreynd-
ir, til dæmis um kosti og galla jarð-
varmans, fyrirmyndum að varkárri
og fjölþættri nýtingu og á jarðbund-
inni sýn á möguleikum Íslendinga
sem og annarra þjóða.
Í vikunni fer fram stór alþjóðleg
jarðhitaráðstefna sem klasinn efnir
til. Ísland er nýbúið að hafa forystu
um að koma upp stóru alþjóðlegu
samvinnuverkefni um nýtingu jarð-
hita í Austur-Afríku og hefur um
langt skeið unnið að jarðhitaverk-
efnum í mörgum löndum. Það eru
mikilvæg skref og jarðbundin.
Jarðbundin sýn á orkulindir
Tölvunördar stofnuðu
stórfyrirtæki upplýsinga-
byltingarinnar: Micro-
soft, Apple og Google.
Tölvunördar sköpuðu
stærstu samfélög inter-
netsins: Facebook, Twit-
ter og YouTube. Tölvunör-
dar eru hetjurnar í dag og
nú eru þeir ásamt stórum
hópi tæknisinnaðs fólks
um allan heim að færa sig
inn á svið stjórnmálanna
til að tryggja réttindi sín
á internetinu.
Stjórnmálaleg vakning
Peter Drucker, faðir nútíma-
stjórnunar, skrifaði grein titlaða
„Handan upplýsingabyltingarinn-
ar“ rétt fyrir aldamótin síðustu.
Þar benti hann á að upplýsinga-
byltingin hefði hegðað sér eins
og iðnbyltingin og prentbyltingin
þar á undan. Í hálfa öld var nýja
tæknin nánast alfarið notuð til
að gera hraðar og ódýrar sömu
gömlu hlutina. Að því kom svo
að tæknin var notuð til að gera
eitthvað alveg nýtt sem gjör-
bylti sviði viðskipta, stjórnmála
og samfélaginu í heild. Drucker
sagði nánast öruggt að upplýs-
ingabyltingin myndi hegða sér
eins innan 20 ára, en enginn gæti
enn árið 1999 spáð fyrir um hver
nýjungin yrði.
Zbigniew Brzezinski, ráðgjafi
Obama og gamall refur í alþjóða-
stjórnmálum, skrifaði svo níu
árum á eftir Drucker grein í The
New York Times sem hann titlaði:
„Stjórnmálaleg vitundar vakning
heimsins.“ Þar sagði hann
að: „Í fyrsta skipti í sög-
unni er nærri allt mann-
kynið stjórnmálalega
virkt, stjórnmálalega
meðvitað og á stjórnmála-
leg samskipti sín á milli.“
Þessi vakning hefur átt
sér stað vegna Facebook,
YouTube og annarra net-
samfélaga sem komust
fram hjá einokun marg-
miðlunarrisa og ríkis-
valds á miðlun og túlkun
upplýsinga. Rétt eins og
prentvél Gutenbergs gerði fyrst
Lúter og svo nýjum samfélög-
um, bæði trúar- og fræðimanna,
fært að komast fram hjá einok-
un presta og prinsa á miðlun og
túlkun upplýsinga. Stjórnmála-
leg vakning prentbyltingarinnar
færði í kjölfarið megnið af mann-
kyninu undan alræði presta og
prinsa, og undir vald lýðræðis-
lega kjörinna fulltrúa.
Sjálfsvörn netsamfélaganna
Tvíeyki margmiðlunarrisa og
ríkisvalds reynir nú á öllum víg-
stöðvum að fá í gegn lög, eins og
SOPA á síðasta ári, sem gefa þeim
heimildir til að loka samfélögum
internetsins. Píratar eru stjórn-
málaarmur internetsins sem rís
upp til að verja notendur þess og
netsamfélög. Þeim finnst þeir
vera að verja heimili sitt og fátt
skapar meiri samstöðu og seiglu.
Aðeins sjö árum frá stofnun
fyrsta stjórnmálaflokks Pírata
eru 600.000 skráðir Píratar með
fleiri en 250 kjörna fulltrúa á
löggjafarsamkundum um allan
heim. Pírötum mun svo óhjá-
kvæmilega halda áfram að fjölga
ár frá ári þegar nýr árgangur
ungs fólks sem býr á netinu nær
kosningaaldri. Svo verði þeim að
góðu sem vilja reyna að spyrna
gegn stjórnmálalegri vakningu
upplýsingabyltingarinnar.
Framtíðarsýn Pírata
Framtíðin er í höndum fólks sem
skilur internetið, og framtíð-
in sem það mun skapa er falleg.
Á netinu, sem mótar gildismat
þeirra, eru samfélög sam hjálpar
og sjálfsákvörðunar, þar sem
fólk hefur rétt til upplýsinga og
ákvörðunar um málefni sem það
varðar. Sívaxandi hluti þessa
fólks er farinn að skipuleggja
sig og hefur stofnað Pírataflokka
í rúmlega sextíu löndum til að
tryggja að stjórnkerfi og lög
endurspegli þessi gildi netsam-
félaganna. Hópur fólks sem vill
slíkar lagabreytingar hérlendis
tók nýlega upp merki Pírata og
áherslur þeirra má sjá á piratar.
is.
Píratar eru stjórnmála-
hreyfi ng internetsins
Blákaldir
hagsmunir Íslands
UTANRÍKISMÁL
Teitur Björn
Einarsson
lögmaður
➜Vilji Össur ekki
einangra sinn fl okk
enn frekar er rétta
leiðin að slást í lið
með Sjálfstæðis-
fl okknum...
➜ Framtíðin er í höndum
fólks sem skilur internetið,
og framtíðin sem það mun
skapa er falleg. Á netinu,
sem mótar gildismat þeirra,
eru samfélög samhjálpar og
sjálfsákvörðunar, þar sem
fólk hefur rétt til upplýsinga
og ákvörðunar um málefni
sem það varðar.
➜ Frá 2009 hefur verið
unnið að uppbyggingu
íslenska jarðhitaklasans.
Þar koma um 80 stofnanir,
fyrirtæki og sérfræðingar að
samvinnu í geiranum.
ORKUMÁL
Ari Trausti
Guðmundsson
jarðvísindamaður
og rithöfundur
STJÓRNMÁL
Jón Þór Ólafsson
býður fram á
lista Pírata í Reykja-
víkurkjördæmi
suður.