Fréttablaðið - 14.03.2013, Side 24

14. mars 2013 FIMMTUDAGURSKOÐUN
HALLDÓR
FRÁ DEGI
TIL DAGS
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is og Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir, ritstjórnarfulltrúi, sigridur@frettabladid.is
MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is DÆGURMÁL: Kjartan Guðmundsson kjartan@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRAR: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is, Mikael Torfason mikael@frettabladid.is Fréttablaðið kemur út í 90.000
eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á
landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
ISSN 1670-3871
Baráttan hafin
Nú, þegar nær dregur kosningum,
er það að koma berlega í ljós sem
átti svo sem alltaf að vera ljóst, að
stjórnarandstaðan er ekki ein heild.
Flokkarnir keppast nú við að marka
sérstöðu sína, enda fá þeir ekki sam-
eiginleg atkvæði. Pétur H. Blöndal,
þingmaður Sjálfstæðisflokksins,
spurði í gær Eygló Harðardóttur,
þingmann Framsóknarflokksins,
út í kosningastefnu flokks
hennar. Vill hún banna verð-
tryggingu? Þekkir hún kenn-
ingar um að tekjulægra fólk
þurfi að dreifa byrði af
lánum, til dæmis með
verðtryggingu? Ráð-
leggur hún fólki að
taka aðeins óverð-
tryggð lán, sem í dag
eru með 7,5 prósenta nafnvöxtum
sem gætu hækkað, og hvað þýðir að
leiðrétta stökkbreytt lán? Þá velti
Pétur upp rauneðli eigna og skulda.
„Ef bensínið á tanknum mínum
hækkar yfir nótt, er ég þá ríkari?“
Lestu stefnuna
Eygló reyndist eðlilega erfitt að svara
þessum spurningum á þeim
tveimur mínútum sem hún
hafði til umráða. Sagði að
best væri fyrir Pétur, og
raunar aðra þingmenn
Sjálfstæðisflokksins, að lesa
tillögur hennar sjálfrar um
málin. Kosningabaráttan
er svo sannarlega
hafin.
Pólitískur þrýstingur?
Ríkisútvarpið sýndi í gærkvöldi
gamlar fréttaupptökur frá því árið
2001. Þá réttlætti Siv Friðleifsdóttir
þá ákvörðun sína að snúa úrskurði
Skipulagsstofnunar við og heimila
Kárahnjúkavirkjun. Þá var sýnd klippa
af Davíð Oddssyni, sem sagði þetta
það eina rétta í stöðunni. „Hvað með
pólitískan þrýsting?“ spurði frétta-
maðurinn og fékk afsvar.
Umræddan fréttamann
mátti sjá á skjánum síðar
um kvöldið, en þar var
á ferð Sigmundur Davíð
Gunnlaugsson, núverandi
formaður Framsóknar-
flokksins.
kolbeinn@frettabladid.is
Umræðan í aðdraganda komandi alþingis-
kosninga snýst um þessar mundir að
mestu um fortíðina. Það er varla minnst
á það hvernig eigi að greiða niður gífur-
legar skuldir hins opinbera, koma á efna-
hagslegum stöðugleika og ná fram vax-
andi kaupmætti. Krafist er að ríkið lækki
skuldir þeirra sem keyptu skömmu fyrir
hrun. Rökin eru þau að skuldirnar hafi
stökkbreyst og að ósanngjarnt sé að þær
verði greiddar að fullu. Nóg framboð er af
stjórnmálaflokkum sem lofa skuldurum
gulli og grænum skógum og skeyta lítið
um þá sem minna mega sín í þjóðfélaginu.
Þessi þróun í þjóðfélaginu er mjög vara-
söm og minnir á upplausnarástandið á 13.
öldinni, í aðdraganda þess að þjóðin lét frá
sér sjálfstæðið vegna innri sundrungar.
Rökin fyrir kröfunni eru röng. Skuldirn-
ar hafa ekki stökkbreyst. Minnkandi verð-
gildi krónunnar gerir það að verkum að
fleiri krónur þarf til þess að endurspegla
sömu verðmæti. Það er kaup mátturinn
sem féll, þess vegna eiga margir í erfið-
leikum með að standa undir skuldbinding-
um sínum. Lækkun skulda með lagasetn-
ingu þýðir einfaldlega að þær eru færðar
til og aðrir einstaklingar borga. Þeir sem
munu bera skulda tilfærsluna urðu fyrir
sömu kjaraskerðingunni og skuldararn-
ir. Hvers vegna eiga þeir að axla meiri
byrðar en orðið er og hver eru rökin fyrir
því að valdir skuldarar eigi að vera undan-
þegnir kjaraskerðingunni? Byrðarnar
munu einkum lenda á gamla fólkinu,
örorkulífeyrisþegum og heilbrigðis-
kerfinu. Þegar er meira en nóg í þeim
efnum að gert og ekki á það bætandi.
Einstaklingar og lánastofnanir búa
við frelsi til þess að semja um fjárskuld-
bindingar. Því frelsi fylgir hins vegar
ábyrgð. Það er verkefni þessara aðila að
semja um viðbrögð þegar forsendur breyt-
ast verulega, eins og minnkandi kaup-
máttur er dæmi um. Hvers vegna eru
stjórnmála flokkar að færa ábyrgðina frá
viðskiptabönkunum yfir á ríkissjóð á því
að takast á við afleiðingar lán veitinga
sinna? Íslandsbanki skreytir sig með því
að endurgreiða hluta af vöxtum viðskipta-
vina sinna. Bankinn hefur grætt 81 millj-
arð króna frá hruni. Það gengur ekki að
breyta leikreglunum eftir á og afnema
ábyrgðina. Það þarf að líta til framtíðar
áður en það verður gert.
Frelsinu fylgir ábyrgð
FJÁRMÁL
Kristinn H.
Gunnarsson
fv. alþingismaður
➜ Skuldirnar hafa ekki stökkbreyst.
Minnkandi verðgildi krónunnar
gerir það að verkum að fl eiri krónur
þarf til þess að endurspegla sömu
verðmæti.
Aðalfundur Skógræktarfélags Kópavogs verður
haldinn í kvöld miðvikudaginn 21. mars kl 20
í Gullsmára 13.
Dagskrá:
1. Venjuleg aðalfundarstörf samkvæmt lögum félagsins
2. Smári Smárason arkitekt flytur erindi um skipulag á
skógræktarsvæðum umhverfis Guðmundarlund.
3. Önnur mál
Stjórn Skógræktarfélags Kópavogs
Aðalfundur
Skógræktarfélags
Kópavogs
Í
dag fylgir Fréttablaðinu blað Geðhjálpar en samtökin
voru stofnuð fyrir meira en þrjátíu árum. Þau hafa
miklu breytt fyrir sína skjólstæðinga, fjölskyldur þeirra
og samfélagið í heild.
Síðustu ár hefur okkur tekist að horfast í augu við
verstu hliðar fordóma okkar gagnvart geðsjúkum. Á sama
tíma virðist vandinn hafa stóraukist ef marka má tölur um
fjölda öryrkja vegna geðraskana.
Á Íslandi eru öryrkjar með
yfir 75 prósent örorku um
fimmtán þúsund manns. Þetta
er fólk sem getur ekki unnið
fyrir sér og er að hluta eða öllu
leyti á framfæri Trygginga-
stofnunar ríkisins. Fjörutíu
prósent, eða sex þúsund manns
af þessum fimmtán þúsund, eru öryrkjar vegna geðraskana.
Fyrir tuttugu árum voru öryrkjar í heild ekki nema sex
þúsund og rétt um tuttugu prósent, eða tólf hundruð manns,
voru öryrkjar vegna geðraskana.
Hvers vegna öryrkjum fjölgaði á þessum tveimur ára-
tugum og hlutfall öryrkja vegna geðraskana tvöfaldaðist
hefur lítið verið rætt. Þó verður að taka fram að þessi þróun
einskorðast ekki við Ísland. Hún er í samræmi við það sem er
að gerast í nágrannalöndunum. Opinbera skýringin er oft sú
að vakning hafi orðið hvað geðræna sjúkdóma varðar.
Svo eru það fordómarnir. Þegar einhver meðal okkar
veikist af geðrænum sjúkdómi er leiðin til baka löng. Margir
geðsjúkir sem ná bata og vilja aftur gerast fullgildir með-
limir í samfélaginu finna fyrir fordómum. Þeim eru oft
allar dyr lokaðar og slíkar sögur lesum við oft í blöðunum
og heyrum frá vinum og kunningjum. Fólk sem misst hefur
vitið og fundið það aftur er oft litið hornauga á vinnumarkaði.
En það ætti auðvitað að felast heilmikið virði í þeirri reynslu
sem það hefur gengið í gegnum.
Það virðist líka vera meiriháttar mál að fara af örorku-
bótum. Matið sjálft er vitlaust hugsað og fólk flokkað niður
eftir því sem það getur ekki. Miklu nær væri að örorkumat
héti starfsgetumat og við reyndum að nálgast einstaklinginn
út frá því sem hann getur í stað þess að einblína á það sem
hann getur ekki.
Tölfræðileikir um hvar þessi þróun mun enda skilar
okkur litlu en allt stefnir í að öryrkjum vegna geðraskana
muni fjölga mikið næstu misserin. Við erum mjög gjörn á að
viðurkenna nýja og nýja sjúkdóma og flokka og setja fólk á
lyf við þeim.
Við gleymum oft að það sem getur haft úrslitaáhrif á fólk
sem heyr baráttu við geðsjúkdóma er gott nærsamfélag.
Oft skiptir það meira máli en geðdeildir og lyf að eiga góða
nágranna, vinnufélaga og fjölskyldu.
Sex þúsund öryrkjar vegna geðraskana:
Að missa vitið en
eiga afturkvæmt
Mikael
Torfason
mikael@frettabladid.is