Fréttablaðið - 17.02.2014, Blaðsíða 12

17. febrúar 2014 MÁNUDAGUR| FRÉTTIR |
BL ehf / Sævarhöfða 2 / 110 Reykjavík 525 8000 / www.bl.is GE bílar, Reykjanesbæ, 420 0400 – Bílasalan Bílás, Akranesi, 431 2622 – Bílasala Akureyrar, Akureyri, 461 2533 – Bílaverkst. Austurlands, Egilsst., 470 5070 – IB ehf., Selfossi, 480 8080
Verð: 2.541.833 kr. án vsk. / 3.190.000 kr. m. vsk.
1,5 dísil – 90 hestöfl – Eyðsla 4,5 L/100 km*
• Rennihurð á báðum hliðum
• Topplúga að aftan
• Skilrúm með glugga
• Niðurfellanlegt farþegasæti
• Útvarp með USB og AUX tengi
• Handfrjáls símabúnaður
• Hæðarstilling á bílstjórasæti ásamt hitara
• Loftkæling (AC)
www.renault.is
RENAULT – Í LIÐI MEÐ ATVINNUREKENDUM Í 100 ÁR.
Það er ekki að undra að Renault sé stærstur á sviði sendibíla í Evrópu. Eftir meira en 100 ár í bransanum vita þeir hjá
Renault hvað skiptir máli þegar bíllinn er vinnustaðurinn þinn: áreiðanleiki, sveigjanleiki og ekki síst þægindi.
E
N
N
E
M
M
/
S
ÍA
/
N
M
6
13
7
3
*Miðað við uppgefnar tölur framleiðanda um eldsneytisnotkun í blönduðum akstri.
FRÍTT Í STÆÐI Á
MIÐBORGARSVÆÐINU
➜ Fastur í kerfinu ➜ Grípa fyrr inn í ➜ Efla samvinnu
Aron Elí Smárason var á
meðferðarheimilum frá 13
til 18 ára aldurs.
„Í fyrsta lagi lærði ég
að dópa almennilega inni
á Stuðlum, því ég var í
meðferð með mun eldri
og harðari krökkum. Það
þyrfti að sérhæfa meðferð-
ir á Íslandi.“
Annað sem honum finnst ábótavant er
eftirfylgni eftir meðferð, að koma börn-
um af stað í lífinu, hjálpa þeim að fara
í tómstundir og komast í réttan félags-
skap. „Það er margt gott í meðferðum en
vandinn er að þegar maður er kominn
inn í kerfið er erfitt að komast út úr því.“
Guðrún Bryndís Guðmunds-
dóttir, yfirlæknir á barna- og
unglingageðdeild Landspítal-
ans (BUGL), segir að eingöngu
sé til fíknideild fyrir full-
orðna. 
„Það getur verið hluti af
framtíðarsýn að stofna sam-
bærilega deild fyrir börn.
Slíkar hugmyndar hafa þó ekki verið mót-
aðar hér á BUGL enda höfum við nóg með að
sinna þeim verkefnum sem við erum að fást
við í dag.“
Guðrún segir mikilvægt að grípa strax í
taumana. „Hvað varðar kerfið í heild sinni
þarf að huga betur að nærumhverfinu, efla
fræðslu- og forvarnarkerfið og þjónustu
fyrir þau börn sem eru í áhættuhópi.“ 
Halldóra Gunnarsdóttir,
framkvæmdastjóri barna-
verndarnefndar Reykja-
víkur, segir ríki og sveitar-
félög þurfa að stilla saman
strengi sína.
„Kerfið má ekki vera
í hólfum, við þurfum að
vinna saman. Barnavernd,
Barnaverndarstofa, félagsþjónusta og
heilbrigðiskerfi þurfa að taka í samein-
ingu á móti börnunum, líka þegar þau
eru orðin 18 ára, og hætta að vísa hvert
á annað.“
Halldóra segir einnig að úrræðin þurfi
að vera nær borginni, því að vegalengdir
skipti máli upp á tíma, mannafla og orku
sem fer í að sinna barni.
„Þeir sem eru við
stjórnvölinn í heil-
brigðismálum mættu
hafa meiri áhuga,“
segir Þórarinn Tyrf-
ingsson, yfirlæknir á
Vogi. „Og þeim áhuga
þarf að fylgja fjár-
magn.
Þórarinn segir að bæta þyrfti við
starfi geðlæknis eða sálfræðings á deild
á Vogi og þá ætti stofnunin betra með
að taka á móti þessum hópi barna. „Það
þarf að styðja betur við úrræðin sem
fyrir eru, bæta þau og stækka. Það er
betra en að finna endalaust upp nýjar
lausnir því þar er reynslan og þekk-
ingin.“
➜ Skortir áhuga
„Það er nauðsynlegt og skylt
að auka fjárframlög til þess-
ara mála,“ segir Eygló Harðar-
dóttir, félags- og húsnæðismála-
ráðherra. „Það er samfélaginu
dýrkeypt að spara í þessum
málum.“
Eygló segir að næsta verkefni
sé að skoða hvernig best megi
nýta þá fjármuni sem eru fyrir
hendi í kerfinu, en jafnframt
greina hvar helst þurfi aukna
fjármuni.
„Á grundvelli þess mun ég
beita mér í fjárlagavinnu næsta
árs til að sækja aukið fé í þenn-
an málaflokk til verkefna þar
sem þörfin er brýnust.“
Eygló segir að koma þurfi í
veg fyrir að einstaklingar verði
háðir félags- og heilbrigðiskerf-
inu fyrir lífstíð eins og kostur
er. Hún segir málaflokkinn
flókinn og flækjustig stofnana-
kerfisins allt of hátt enda varði
málaflokkurinn verkefnasvið
fjögurra ráðherra og sveitar-
félaga.
„Þessu til viðbótar annast
einkaaðilar og félagasamtök
rekstur ýmissa úrræða. Ríkið
veitir þeim rekstrarfé án þess
að fyrir liggi nákvæmlega hvað
eigi að felast í þjónustunni, hver
sé kaupandi og hver beri ábyrgð
á eftirliti. Ég er ekki að gagn-
rýna starfsemi þessara sam-
taka og einkaaðila, heldur miklu
frekar slælega stjórnun hins
opinbera og skort á heildarsýn,“
segir Eygló.
Hún segir sárvanta skýra
heildarstefnu í þessum málum
sem tryggi einfaldara og
aðgengilegra þjónustukerfi og
samfellda þjónustu við þá sem
þurfa hennar með. „Núverandi
skipulag, eða skipulagsskortur,
ýtir undir að stofnanir og stjórn-
sýsla kasti ábyrgð á milli sín og
einstaklingarnir gjalda fyrir.“
Í ráðuneytinu er verið að
vinna að mótun á fjölskyldu-
stefnu og telur Eygló nauðsyn-
legt að koma inn á þessi mál í
stefnunni. Sérfræðingar verða
kallaðir til, frá mismunandi
ráðuneytum og sveitarfélögum.
Núverandi skipulag,
eða skipulagsskortur, ýtir
undir að stofnanir og
stjórnsýsla kasti ábyrgð á
milli sín og einstakling-
arnir gjalda fyrir.
Eygló Harðardóttir,
félags- og húsnæðismálaráðherra
Skipulagsskortur skaðar börn, segir félagsmálaráðherra
Að koma börnunum af brúninni
Síðustu daga hefur Fréttablaðið fjallað um börn sem eiga í alvarlegum geð- og fíknivanda. Það vantar úr-
ræði fyrir hópinn, það vantar fjármagn fyrir úrræðin og sumir segja að stjórnvöld skorti áhuga. Fréttablaðið
leitaði hugmynda að úrlausnum hjá félagsmálaráðherra og fleiri aðilum sem koma að málaflokknum.
Erla Björg
Gunnarsdóttir
erlabjorg@frettabladid.is
Börnin á brúninni
Hópur barna sem eiga í alvar-
legum vanda á Íslandi er ekki
endilega mjög stór en hann er
erfiður. Börnin eru í fíkniefna-
neyslu, í mörgum tilfellum með
geðraskanir, í afbrotum og búa
meira og minna á götunni.
Þetta eru börnin sem eru á
brúninni og oft festast þau á
gráu svæði út lífið. Þau passa
hvergi inn í ramma samfélags-
ins og leiðast út í dópneyslu sem
hjálpar þeim að lifa með geð-
röskununum eða passa inn í ein-
hvern hóp.
Vantar úrræði
Börnin rekast á enn einn vegg-
inn í meðferðarúrræðum ríkis-
ins. Engin meðferð er til fyrir
börn sem þurfa að komast yfir
fíkn sína og læra að lifa með
geðröskunum.
Ráðgjafar hjá Foreldrahúsi
segja sárlega vanta sértæka
vímuefnameðferð fyrir börn,
þar sem unnið er með fíknina en
ekki bara einblínt á hegðunar-
vandann. Þeir segja að fíkn sé
ekki óþægð hjá börnum, þau séu
raunverulega háð efnum sem
breyta skapgerð þeirra og per-
sónuleika.
Foreldrar ráðalausir
Foreldrar segja kerfið ekki
grípa börnin þeirra. Það þurfi
að bregðast strax við með afger-
andi hætti. Foreldrar standa
ráðalausir og hafa engin verk-
færi til að grípa barnið sitt
þegar það sekkur dýpra og
dýpra í neyslu á götunni, oft
ekki fyrr en það er orðið of seint
og barnið skaðað eftir erfiða
reynslu í undirheimum.
Foreldrar sem Fréttablaðið
ræddi við vilja að barn í svo
alvarlegum vanda sé lokað inni
og þannig sé það tekið úr skað-
legum aðstæðum.
Versnar við 18 ára aldur
Fréttablaðið hefur rætt við
fjölda fagfólks sem starfar með
börnum í vanda, foreldra barna
og börnin sjálf. Allir hafa sama
markmið, að hjálpa börnunum
að komast af gráa svæðinu.
Því miður eru mörg börn sem
aldrei komast þaðan og vand-
inn verður erfiðari með hverju
árinu. Eftir 18 ára aldur eru þau
ekki lengur undir umsjá barna-
verndaryfirvalda og þá liggur
leiðin oft í afbrot, fangelsisvist
og útigang.
Dýrt fyrir samfélagið
Fyrir utan félagslegu vanda-
málin er þessi hópur dýr fyrir
ríkið. Það er hagstæðara að
einstaklingar geti séð um sig
sjálfir og jafnvel gefið af sér
til samfélagsins. Allir viðmæl-
endur Fréttablaðsins hafa verið
sammála um eitt; það vant-
ar fjármagn í málaflokkinn.
En þá má spyrja hversu mikið
myndi sparast fyrir samfélagið
ef hægt væri að koma, þó ekki
væri nema hluta hópsins, af
brúninni.
FRÉTTABLAÐIÐ/VILHELM
ASKÝRING | 12
1 2 3 4BÖRNIN Á BRÚNINNI HVAÐ ER HÆGT AÐ GERA?