Akureyri


Akureyri - 13.02.2014, Blaðsíða 13

Akureyri - 13.02.2014, Blaðsíða 13
13. febrúar 2014 6. tölublað 4. árgangur 13 AÐSEND GREIN JÓN INGI CÆSARSSON SKRIFAR Skammsýni og skemmdarverk Akureyri er fallegur bær en land- lítill. Möguleikar bæjarbúa á útvist og hreyfingu eru fjölbreytilegir. Við eigum okkar Kjarnaskóg, við eigum Krossanesborgir, við eigum og höfum aðgang að óshólmum Eyjafjarðarár, Naustaborgir eru sérstakar og vax- andi útivistarsvæði. Glerárdalur – að mestu ósnertur Það var því gleðilegt að bæjarstjórn Akureyrar skyldi gefa bæjarbúum það í afmælisgjöf að gera Glerárdal að fólkvangi. Það hafði verið baráttumál margra í áratugi. Merkur áfangi í útivistarmálum Ak- ureyringa var í höfn, héldu margir. En því miður eru blikur á lofti. Smáfyrirtæki í eigu Norðurorku tókst að selja bæjarfulltrúum og fleirum þá „frábæru“ hug- mynd að gera virkjun á Glerárdal. Að vísu er þetta smávirkjun í hinu stóra samhengi og skiptir litlu máli þegar horft er til heildarhagsmuna. Auk þess er orkuframleiðsla þessar- ar væntanlegu virkjunar lítil sem engin á þeim tíma sem orkuþörfin er mest, enda vita allir sem til þekkja að Gleráin er vatnslítil góðan hluta ársins. Það kom þegar álit frá Nátt- úrufræðisstofnun að fólkvangur og virkjun færu ekki saman og í þeirra huga var það óhugsandi að virkjun gæti risið inni á væntalegum fólk- vangi. Í framhaldi af því áliti var farið í að smíða bastarð þar sem línur fólkvangsins voru dregnar þar sem það hentaði hagsmunum Fall- orku sem er fyrirtækið sem ætlar að reisa þetta mannvirki. Við höfum séð sambærilegar aðferðir hjá núverandi umhverfisráðherra þar sem hann breytir mörkum friðlands í Þjórs- árverum í samræmi við væntingar Landsvirkjunar. Það er auk þess full ástæða til að ætla að fram komi hug- myndir um stækkun þessarar virkj- unar ef Fallorka nær þessum áfanga í baráttu sinni. Engar rannsóknir hafa verið gerðar á jarðfræði svæðisins eða rennsli Glerár sem er þekkt óhemja í leysingum. Rannsóknir Fallorku eru afar takmarkaðar enda ætti það ekki að vera á hendi hagsmunaðila að gera slíkar rannsóknir. Þær á að gera af þar til bærum stofnunum og vísindamönnum. Fullkomið umhverfismat á að vera skil- yrði á þessu svæði. Aðferð Fallorku að selja bæjar- fulltrúum og bæjarbúum þessa hug- mynd var að bjóða göngustíg á vænt- anlegu pípustæði þar sem þeir sáu fyrir sér að dalurinn opnaðist með því fyrir útivistarfóllk. Sannarlega er það mikið afsláttarverð, ósnertur dalur og fullkominn fólkvangur fyrir verð eins göngustígs. En þetta keyptu bæjarfulltrúar og sendu málið áfram í skipulagsvinnu. Í tillögu að breyttu aðalskipulagi var síðan gerð tilraun til að taka fossa og skessukatla Glerárgils af náttúrminjaskrá, en bæjaryfirvöld voru rekin til baka með það. því það er ekki í valdi sveitarfélags að ákveða slíkt. Sorglegt að sjá þessa tilraun til afnáms þessara náttúru- undra af Náttúruminjaskrá. Nokkrar athugsemdir frá Um- hverfisstofnun bárust. 4) Umhverfisstofnun dagsett 14. jan- úar 2014. a) Stofnunin telur að koma þurfi fram hvaða áhrif stífla og lón mun hafa áhrif á upplifun þeirra sem heimsækja svæðið. b) Koma þarf fram í tillögu um að- alskipulagsbreytingar umfang pípunnar og áhrif hennar á um- hverfið. c) Bent er á að umhverfis- og auð- lindaráðherra sjái um breytingar á afmörkun svæðis á Náttúru- minjaskrá en ekki sveitarfélög. Glerárdal hefur verið misþyrmt undanfarna áratugi. Svæðum næst bænum var raskað með efnis- töku og sorphaugum, en innar var hann lítt snortinn. Von mín var að skemmdarverkum væri lokið og við gætum varðveitt dalinn okkar eins ósnortinn af mannanna verkum og hægt væri. Við myndum opna hann komandi kynslóðum með það í huga. Það kom skýrt fram í athugasemdum Náttúrfræðistofnunar að verðmæti Glerárdals, með tilliti til fólkvangs, væri hversu lítt snortinn og óraskað- ur hann var þegar innar var komið. Nú er að hefjast umsagnarferli vegna þessa máls. Því miður hafa þessi áform ekki vakið mikil við- brögð og satt að segja hefur þessum málum verið sýnt ákveðið tómlæti. En það skiptir máli að hafa skoðun á þessum áformum og það skipt- ir ekki síður máli að hugsa þetta í stóru samhengi og til langs tíma. Áform bæjarstjórnar lýsa ákveðinni skammsýni sem svo oft er áberandi í umræðu um umhverfismál á Íslandi. Við höfum núna tækifæri á að gera Glerárdal að fólkvangi og glæsi- legu útivistarsvæði. Það sem virkj- un skapar er allt annar veruleiki. Glerárgil og fossar þess vatnslitlir eða nánast vatnslausir stóran hluta ársins, akvegur inn að væntalegu stíflustæði og jarðrask á stórum svæðum tengt virkjun og athafna- svæði hennar. Það uppfyllir ekki væntingar um náttúrufólkvang, það þarf verulegan sannfæringarkraft til að sannfæra sig um annað. Valið er okkar. Viljum við virkjun sem skiptir sáralitlu máli fjárhags- lega hvað þá með orkuöflun í huga? Eða viljum við skilgreina Glerárdal sem náttúrufólkvang með hagsmuni framtíðarinnar að leiðarljósi? Valið er okkar, kæru bæjarbúar. Ég skora á alla sem unna náttúru Akureyrar að stíga fram og hafa áf- hrif á skammsýn áform bæjarstjórn- ar Akureyrar. Jón Ingi Cæsarsson AÐSEND GREIN BJARNI KRISTJÁNSSON SKRIFAR Svæðisskipulag fyrir Eyjafjörð 2012 – 2024 Lagalegar forsendur Í 21. gr. skipulagslaga nr. 123/2010 er fjallað um svæðisskipulag, en “svæðisskipulag er skipulagsáætlun tveggja eða fleiri sveitarfélaga þar sem sett er fram sameiginleg stefna þeirra um byggðaþróun og þá þætti landnotkunar sem þörf er talin á að samræma vegna sameiginlegra hags- muna hlutaðeigandi sveitarfélaga” Enn fremur segir svo í 2. mgr. sömu lagagreinar: “Svæðisskipulag skal taka til svæðis sem myndar heild í landfræðilegu, hagrænu og félags- legu tilliti og getur þannig tekið til heilla landshluta eða annarra stærri heilda”. Eldri svæðisskipulagsáætlanir Í eldri skipulagslögum voru einnig ákvæði um svæðisskipulag en fyrstu tilraun að gerð svæðisskipulags fyrir Eyjafjarðarsvæðið má rekja til ársins 1981. Þá var skipuð nefnd til að gera tillögu að svæðisskipulagi fyrir Ak- ureyri og nágrenni. Ári síðar var ver- kefnið útvíkkað og samvinnunefnd um gerð svæðisskipulagsins skipuð. Eiginleg vinna við skipulagið hófst þó ekki fyrr en í apríl 1984. Tillaga að svæðisskipulagi lá fyrir í árslok 1986 en tillagan var ekki samþykkt af sveitarstjórnarmönnum og full- trúum samvinnunefndarinnar fyrr en í júní 1990. Að tillögunni stóðu 11 af þáverandi 14 sveitarfélögum við Eyjafjörð. Þau sveitarfélög sem ekki tóku þátt í skipulagsvinnunni voru Ólafsfjörður, Siglufjörður, Grímsey og Hrísey. Umrædd svæðisskipulags- tillaga öðlaðist reyndar aldrei form- legt gildi. Næst hófst vinna við gerð svæð- isskipulags fyrir Eyjafjörð 1997 og lauk henni með staðfestingu yfir- valda skipulagsmála á „Svæðis- skipulagi Eyjafjarðar 1998 – 2018“ árið 2002. Öll sveitarfélög við Eyja- fjörð, en þau voru 11 að loknum sveitarstjórnarkosningum 2002, áttu aðild að skipulaginu og Hálshreppur í Fnjóskadal að auki. Ókostir Svæðisskipulags Eyjafjarðar 1998 – 2018 Þegar fyrrnefnd skipulagsáætl- un tók gildi voru nokkur sveitar- félögu á svæðinu sem ekki höfðu lokið aðalskipulagsgerð eða aðeins lokið henni fyrir afmarkaðan hluta viðkomandi sveitarfélags. Þegar aðalskipulagsgerð þeirra hófst með markvissum hætti þóttu sum ákvæði svæðisskipulagsins íþyngj- andi og hamlandi við mótun sjálf- stæðrar stefnu í skipulagsmálum fyrir hvert einstakt sveitarfélag, sér- staklega þegar kom að ákvörðunum um landnotkun. Því ákváðu aðildar- sveitarfélögin sameiginlega að nema umrætt skipulag úr gildi og var sú ákvörðun staðfest af skipulagsyfir- völdum síðla árs 2007. Jafnframt var ákveðið að hefja undirbúning að nýrri svæðisskipulagsáætlun fyrir Eyjafjarðarsvæðið er tæki til færri og betur skilgreindra skipulags- þátta en sú eldri. Undirbúningur að gerð nýs svæðis- skipulags fyrir Eyjafjörð Sérstök nefnd, samvinnunefnd um svæðisskipulag, skipuð tveimur fulltrúum frá hverju aðildarsveitar- félagi svæðisskipulagsins, hóf fljót- lega vinnu að undirbúningi áætl- anagerðarinnar. Mjög aukinn skriður komst svo á verkið að loknum sveit- arstjórnarkosningunum vorið 2010 og með nýjum skipulagslögum samanber kaflann hér að frama um lagalegar forsendur. Hvorutveggja setti þá vinnu sem fram að því hafði verið lögð í verkið í nokkurt uppnám. Bæði var að meirihluti nefndarfull- trúanna var nýskipaður og ný lög kröfðust annarrar aðferðafræði við framsetningu gagna. Sveitarfélög- um á Eyjafjarðarsvæðinu fækkaði úr 8 í 7 eftir fyrrnefndar kosningar með sameiningu Hörgárbyggðar og Arnarnesshrepps í Hörgársveit og um leið fækkaði fulltrúum í nefndinni úr 16 í 14. Í samræmi við skipulagslög frá 2010 breyttist einnig nafn nefndarinnar úr sam- vinnunefnd um svæðisskipulag í svæðisskipulagsnefnd. Efnisþættir nýs svæðisskipulags fyrir Eyjafjörð Svæðisskipulagsnefndin hefur nú lokið störfum við gerð nýs svæðis- skipulags fyrir Eyjafjörð. Á fundi nefndarinnar hinn 10. jan. s. l. var tillaga að Svæðisskipulagi Eyja- fjarðar 2012 – 2024 undirrituð og hún öðlast gildi. Í skipulaginu er sett fram sameiginleg stefna aðildar- sveitarfélaganna um byggðaþróun og þá þætti landnotkunar sem talin er þörf á að samræma vegna sameig- inlegra hagsmuna sveitarfélaganna. Í skipulaginu eru eftirtaldir efnis- þættir til umfjöllunar. » Almenn stefna um byggðaþróun » Samgöngur » Vegamál (jarðgöng). » Hafnarmál (vöruhafnir). » Flugmál (Akureyrarflugvöllur) » Iðnaðarsvæði. » Stefna um nýtingu landbúnaðarlands. » Efnistökusvæði. » Vatnsverndarsvæði. » Meðhöndlun úrgangs. » Strandsvæði Eyjafjarðar, flokkun. » Veitukerfi, flutningsleiðir raforku. Efnisþáttum er svo skipað í eftirtalda kafla: » Byggðaþróun og byggðamynstur. » Landnotkun. » Samgöngu- og þjónustukerfi » Takmörkun á landnotkun. » Sameiginlegir hagsmunir og Svæðisskipulagið sem stjórntæki Samþykkt Svæðisskipulags Eyjafjarðar er bindandi yfirlýsing sveitarstjórna allra aðildarsveitar- félaganna þ. e. Grýtubakkahrepps, Svalbarðsstrandarhrepps, Eyja- fjarðar-sveitar, Akureyrarbæjar, Hörgársveitar, Dalvíkurbyggðar og Fjallabyggðar um að þau muni fylgja ákvæðum þess við gerð eða breytingar á aðalskipulagi eig- in sveitarfélags, enda er Svæðis- skipulagið forsenda stefnumótunar í aðalskipulagi. Svæðisskipulagið er því í fáum orðum sagt samkomulag um stefnu um sameiginlega hags- muni og stjórntæki eða verkfæri til að beita við ákvarðanir um land- notkun og auðlindanýtingu í Eyja- firði. Þótt svæðisskipulagsnefndin hafi nú lokið störfum við svæðis- skipulagsgerðina skal hún starfa áfram og hefur þá m. a. það hlutverk að fylgjast með að allar ákvarðan- ir aðildarsveitarfélaganna í aðal- skipulagsgerð séu í samræmi við ákvæði og stefnumótun Svæðis- skipulagsins. Jafnframt að taka ákvarðanir um endurskoðun á Svæð- isskipulaginu að loknum hverjum sveitarstjórnarkosningum og fjalla um tillögur einstakra aðildarsveitar- félaga að breytingum á því. Svæðisskipulag Eyjafjarðar 2012 – 2024 ásamt fylgigögnum á nú að vera aðgengilegt á vefsíðu allra að- ildarsveitarfélaganna. a GLERÁ VIÐ GLJÚFRIN Sorglegt að sjá þessa tilraun til afnáms þessara náttúruundra af Náttúruminjaskrá segir Jón Ingi í grein um fyrirhugaða virkjun í Glerárdal. Völundur JÓN INGI CÆSARSSON

x

Akureyri

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Akureyri
https://timarit.is/publication/1079

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.