Fréttablaðið - 19.02.2015, Blaðsíða 21

FIMMTUDAGUR 19. febrúar 2015 | SKOÐUN | 21
Hvað er svona merkilegt við
Norðurlönd? Hvers vegna njóta
þau vegs og virðingar um allan
heim?
Stutta svarið er, að Norður-
landaþjóðirnar hafa búið sér svip-
uð lífskjör og Frakkar og Þjóð-
verjar, helztu forustuþjóðir ESB.
Ekki er sjálfgefið, að þjóðum á
hjara álfunnar geti tekizt að búa
sér lífskjör svipuð þeim, sem
þjóðirnar í hjarta álfunnar búa
við. Það hefur íbúum Norðurlanda
þó tekizt, t.d. ef miðað er við
þjóðartekjur á hverja vinnustund,
sem er skásti tiltæki hagræni
mælikvarðinn á lífskjör. Árið
2013 voru þjóðartekjur á hverja
vinnustund 55 Bandaríkjadalir í
Þýzkalandi, 50 dalir í Danmörku,
47 dalir í Frakklandi og 45 dalir
í Svíþjóð borið saman við 72 dali
í Noregi og 33 dali á Íslandi. Hér
er stuðzt við gögn Alþjóðabank-
ans um kaupmátt þjóðartekna og
tölur hagfræðinga við Háskólann
í Groningen í Hollandi um fjölda
vinnustunda. Hér sjást engin
merki um, að skattpíning eða
önnur áþján hafi dregið þrótt úr
norrænu efnahagslífi.
Að ýmsu leyti vegnar Norður-
landaþjóðunum jafnvel betur en
grönnum þeirra sunnar í álfunni.
Atvinnuleysi er nú t.d. mun minna
á Norðurlöndum en í Frakklandi
líkt og löngum fyrr, en þó meira
en í Þýzkalandi. Öll þessi Evrópu-
lönd eiga það sammerkt, að þar
er engin umtalsverð lágstétt, sem
fer alls á mis líkt og í Banda-
ríkjunum og mörgum þróunar-
löndum. Þéttriðnu velferðarneti
Evrópulandanna, sem á rætur
að rekja til áranna eftir samein-
ingu Þýzkalands 1871, er ætlað
að tryggja, að enginn þurfi þar að
líða skort. Það hefur tekizt betur í
Evrópu en í Bandaríkjunum.
Viðskipti og tækni
Árangri Norðurlandanna er hægt
að lýsa með ýmsum áherzlum.
Norðurlandaþjóðirnar hafa
komið sér upp opnu samfélagi,
sem hefur hagkvæmni og rétt-
læti að leiðarljósi. Norðurlöndin
eru lítil, þ.e.a.s. fámenn, borið
saman við flest önnur Evrópu-
lönd og hafa reynt að bæta sér
upp óhagræði af völdum smæðar-
innar með sívaxandi viðskiptum
við umheiminn. Frá 1970 hafa
Danir og Svíar náð að tvöfalda
útflutning sinn á vörum og þjón-
ustu miðað við landsframleiðslu
líkt og Frakkar borið saman
við þreföldun í Þýzkalandi, einu
mesta útflutningsveldi álfunn-
ar. Til samanburðar minnkaði
útflutningur vöru og þjónustu
frá Íslandi miðað við landsfram-
leiðslu um fimmtung frá 1970
til 2007 í skugga hágengisstefnu
stjórnvalda, sem einnig mætti
kalla hálfgildings innilokunar-
stefnu. Við hrunið tók útflutn-
ingur langþráðan kipp, einkum
ferðaþjónusta, þegar gengi krón-
unnar féll um helming. Þannig
stendur á því, að vægi útflutnings
í landsframleiðslunni 2013 var
orðið fjórðungi meira hér heima
en 1970, en þó langt í frá tvöfalt
meira eins og í Danmörku, Frakk-
landi og Svíþjóð, hvað þá þrefalt
meira eins og í Þýzkalandi.
Velferð
Hvernig tókst Norðurlandaþjóð-
unum að sigrast á útbreiddum
ótta við erlend viðskipti? Hér
hefur velferðarkerfið líkt og í
Frakklandi og Þýzkalandi gegnt
mikilvægu hlutverki. Laun-
þegar þóttust geta treyst því að
þurfa ekki að bera skarðan hlut
frá borði, a.m.k. ekki varanlega,
vegna aukinnar samkeppni frá
útlöndum. Skilvirk velferðar-
stefna eflir traust og skapar um
leið skilyrði til að efla efnahags-
lífið með erlendri samkeppni.
Eitt leiddi af öðru. Opingáttar-
stefna Norðurlandanna efldi
smám saman nýsköpun og frelsi
einnig í innlendum viðskiptum.
Upp spratt öflugur hátækniiðnað-
ur, sem gerði Svíþjóð og Finnland
um skeið að stórveldum á heims-
markaði fyrir hátæknivörur,
einkum farsíma. Svíar og Finnar
verja hlutfallslega mun meira
fé til rannsókna- og þróunar-
starfs en Þjóðverjar og Frakkar.
Alþjóðabankinn gefur Norður-
löndum háa einkunn fyrir auðvelt
viðskiptaumhverfi, Dönum hæsta
einkunn, þá Norðmönnum, Finn-
um, Svíum og Íslendingum. Þjóð-
verjar og Frakkar fá lægri ein-
kunn en öll Norðurlöndin. Aldrei
heyrast forustumenn í norrænu
stjórnmála- eða viðskiptalífi
hreykja sér af góðum árangri.
Framar á flestum sviðum?
Þessi örstutta greinargerð um
árangur Norðurlanda gefur til-
efni til að rifja upp yfirlýsingu
Viðskiptaráðs hálfu ári fyrir
hrun 2008: „Viðskiptaráð leggur
til að Ísland hætti að bera sig
saman við Norðurlöndin enda
stöndum við þeim framar á
flestum sviðum.“ Eitthvað virð-
ist það þó ætla að vefjast fyrir
vinnuveitendum að bjóða starfs-
mönnum sínum kaup og kjör, sem
þættu boðleg annars staðar um
Norðurlönd.
Norðurlönd í ljóma
Í DAG
Þorvaldur
Gylfason
hagfræðiprófessor
Eitthvað virðist það
þó ætla að vefjast
fyrir vinnuveitendum að
bjóða starfsmönnum sínum
kaup og kjör, sem þættu
boðleg annars staðar um
Norðurlönd.
Reykjavíkurborg heldur
uppi margvíslegri félags-
starfsemi fyrir eldri borg-
ara. Borgin rekur 17 félags-
miðstöðvar víðs vegar um
borgina. Það er af hinu
góða. En síðustu árin hafa
mál þróast þannig í þess-
um félagsmiðstöðvum, að
Reykjavíkurborg hefur
kippt að sér hendinni varð-
andi fjárveitingar til þess-
arar starfsemi. Borgin
hefur fellt niður greiðslur
til leiðbeinenda á ýmsum
námskeiðum, í danskennslu
og í annarri starfsemi. Eldri borg-
arar hafa sjálfir orðið að borga leið-
beinendum í vissum tilvikum eftir
að borgin felldi niður greiðslur.
Jafnframt hafa gjaldskrár fyrir
þjónustu, sem borgin veitir eldri
borgurum, verið hækkaðar, nú síð-
ast um síðustu áramót.
Hrakið frá félagsmiðstöðvum
Gjöld, sem borgin innheimtir
af eldri borgurum, eru ekki há.
Hækkanir eru ekki miklar. En
láglaunafólk meðal eldri borgara
finnur mikið fyrir því þegar þessi
gjöld hækka. Eru mörg dæmi um
það, að eldri borgarar hafa hætt í
þessu félagsstarfi vegna hækkana
á gjaldskrám. Þegar engir pen-
ingar eru til, verða lágar upphæð-
ir fyrir félagsstarf aldraðra háar.
Þess verður vart í umræðu um
málefni aldraðra, að sumum finnst
sem eldri borgarar þurfi
engar kjarabætur. Þeir
hafi það ágætt. Það rétta
er, að hagur eldri borgara
er mjög misjafn. Sumir
hafa það gott, einkum þeir,
sem eiga skuldlaust húsnæði en
aðrir eldri borgarar búa við mjög
bág kjör og þurfa að greiða háar
upphæðir í húsaleigu. Í slíkum til-
vikum dugar ellilífeyrir ekki fyrir
brýnustu þörfum. Þetta þurfa ráða-
menn Reykjavíkurborgar að skilja
þegar gjaldskrár eru hækkaðar og
borgin hættir að greiða fyrir þjón-
ustu við aldraða.
Gjöld verði lækkuð
Kjaranefnd Félags eldri borgara
í Reykjavík tók þessi mál fyrir á
fundi sínum í desember sl. Þar var
samþykkt að skora á Reykjavík-
urborg að lækka verð á þjónustu,
sem veitt er eldri borgurum. Borg-
in hefur leitað eftir því við WHO,
Alþjóðaheilbrigðisstofnunina, að
verða útnefnd aldursvæn borg. Eigi
það að ganga eftir verður að lækka
verð á þjónustu til eldri borgara.
Borgin kippir að sér hend-
inni í félagsmiðstöðvum
Fyrirsögnin hér að ofan er
tekin innan úr grein séra
Sigurðar Árna Þórðar-
sonar, sóknarprests Hall-
grímskirkju, en hann fann
sig knúinn til að senda
Jóni Gnarr tóninn í Frétta-
blaðinu vegna magnaðr-
ar greinar, sem borgar-
stjórinn fyrrverandi fékk
birta í sama blaði þann 14.
febrúar sl. um það, aðal-
lega, hvernig hann varð
trúlaus.
Að mati undirritaðs ber svar-
pistill séra Sigurðar Árna fyrst
og fremst með sér keim oflætis og
ofmetnaðar og því verðfellir pist-
illinn hans sig sjálfkrafa við lest-
urinn. Með því, sem hér er skrifað,
er ekki ætlunin að hlaupa, óumbeð-
inn, fram fyrir skjöldu Jóns Gnarr,
en samt langar undirritaðan til að
benda á tvö athyglisverð atriði í
málflutningi prestsins.
Annað atriðið varðar þetta,
þar sem séra Sigurður
Árni mærir kristna trú:
„Að auki elur kristnin
á umburðarlyndi vegna
jákvæðrar mannsýn-
ar Jesú Krists sem bar
virðingu fyrir fólki og
skoðunum þess.“ Stuttu
síðar skrifar prestur-
inn: „Afstaða til sam-
kynhneigðra er t.d. oft-
ast fremur menningarmál en mál
trúar.“ Já, sæll! Hér er samkyn-
hneigðin óþægilega einfaldlega
sett í aðra skúffu. Tekin út fyrir
sviga, svo kynhneigðin abbist ekki
upp á umburðarlyndi Jesú Krists?
Hitt atriðið sem undirritaður hnaut
um var fyrirsögn greinarinnar.
Hvað merkir hún, í Jesú nafni? Er
þetta klassísk kristin hótun? Ein-
faldið eigi efni trúar, því þá …?
„Einfaldanir í trúarefnum
valda oft dauða“!
KJÖR
ALDRAÐRA
Björgvin
Guðmundsson
formaður kjara-
nefndar Félags
eldri borgara
TRÚMÁL
Gunnar Ingi
Gunnarsson
læknir
NÝI TÖLVU- OG VIÐSKIPTASKÓLINN
– VIÐURKENNDUR EINKASKÓLI Á FRAMHALDSSKÓLASTIGI
KERFISSTJÓRABRAUT
NÝR STARFSVETTVANGUR Á EINU ÁRI!
Nám fyrir þá sem vilja hasla sér völl sem kerfisstjórar hjá
fyrirtækjum og stofnunum. Nemendur öðlast víðtækan
skilning á uppsetningu netkerfa, viðgerðum og bilana-
greiningu á vélbúnaði og uppsetningu stýrikerfa.
Námið samanstendur af 3 námskeiðum:
- Tölvuviðgerðir
- Win 7/8 & Netvork+
- MCSA Netstjórnun
Gefinn er 10% afsláttur
af öllum pakkanum. þrjú
alþjóðleg próf innifalin:
„Microsoft Certified
Solutions Associate“
Guðni Thorarensen
Kerfisstjóri hjá Isavía
Helstu upplýsingar:
Lengd: 371 stundir
Verð: 583.000.-
Morgunnám
Hefst: 10. mars
Lýkur: 24. nóvember
Dagar: þri & fim: 8.30 - 12.30
fös: 13.00 - 17.00
Kvöld- og helgarnám
Hefst: 28. janúar
Lýkur: 23. nóvember
Dagar: mán & mið: 18 - 22
lau: 8.30 - 12.30
„Ég hafði komið víða við í vinnu. Síðasta
starfið fyrir námið hjá NTV var kokkastarf.
Eftir Kerfisstjórabrautina fékk ég frábært
starf hjá Isavía.“
➜ Eru mörg dæmi
um það, að eldri
borgarar hafa hætt
í þessu félagsstarfi
vegna hækkana á
gjaldskrám.
1
8
-0
2
-2
0
1
5
2
1
:4
8
F
B
0
6
4
s
_
P
0
4
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
3
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
2
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
2
8
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
3
D
A
-3
2
5
C
1
3
D
A
-3
1
2
0
1
3
D
A
-2
F
E
4
1
3
D
A
-2
E
A
8
2
8
0
X
4
0
0
6
A

F
B
0
6
4
s
C
M
Y
K