Skessuhorn - 03.03.2010, Side 12

12 MIÐVIKUDAGUR 3. MARS
Þeg ar Akra nes var að byggj ast
upp sem öfl ug ur út gerð ar­ og iðn­
að ar bær upp úr seinna stríði, voru
tals verð ir fólks flutn ing ar þang að af
lands byggð inni. Mik ið var um að
fólk vest an að, bæði af Strönd um og
Vest fjörð um, leit aði sér lífs við ur vær­
is og fram tíð ar heim il is á Skipa skaga
eins og hann var gjarn an nefnd ur í
þá daga. Þang að fóru meira að segja
all marg ir Horn strend ing ar. Með al
þeirra eru þau Kjart an Guð munds­
son blikk smið ur og kona hans Auð­
ur El í as dótt ir sem fluttu til Akra ness
árið 1958. Kjart an er fædd ur og upp­
al inn á Búð um í Hlöðu vík og kom
reynd ar á Skag ann með við komu í
Kefla vík og Reykja vík, en Auð ur er
frá Þing eyri í Dýra firði. Kjart an er
nú á 87. ald ursári, ný flutt ur inn á
dval ar heim il ið Höfða en er enn við
góða heilsu. Blaða mað ur Skessu­
horns heim sótti Kjart an ný lega og
fékk að fræð ast um sitt hvað, mest
um við burða ríka tíma þeg ar hann
var að al ast upp, fyrst í Hlöðu vík
og síð an í Að al vík. Báð ir eru þess ir
stað ir í fyrr um Sléttu hreppi á Horn­
strönd um sem náði frá Veiði leys is­
firði og Hest eyri sunn an Að al vík­
ur al veg norð ur í Horn í Horn vík.
Um 1940 bjuggu og áttu lög heim ili
í Sléttu hreppi um 500 manns. Tólf
árum síð ar, á ár inu 1952, fór síð asti
á bú and inn úr hreppn um. Um ára bil
hafa ein ung is fjór fæt ling ar ís lenski
ref ur inn hafst við á Horn strönd um,
enda er friðland hans þar.
Lif að á fugl in um
Kjart an fædd ist á Búð um, eina
bæn um í Hlöðu vík, 18. júní 1923.
„For eldr ar mín ir voru Guð mund­
ur Jón Guðna son frá Hæla vík og Jó­
hanna Bjarna dótt ir frá Að al vík. Ég
var eini strák ur inn í systk ina hópn­
um, stelp urn ar fjór ar. Elst ar voru
tví bur ar fimm árum eldri, fjöl fötl uð
syst ir mín sem var tveim árum eldri
og dó tíu ára göm ul og síð an Her dís
sem er yngst, fimm árum yngri en
ég. Á Búð um var tví býli. Þar bjuggu
einnig syst ir pabba og henn ar mað­
ur á samt níu börn um. Þeg ar ég
man fyrst eft ir mér voru líka afi og
amma mín á heim il inu og karl sem
hafði alltaf fylgt þeim. Sam eig in leg
bað stofa var fyr ir bæði heim il in, en
samt minn ist ég ekki þrengsla. Þetta
var eins og ein stór fjöl skylda og það
kannski und ir strik ar sam komu lag­
ið vel sem Dísa syst ir minn sagði
seinna: „Ég gerði ekki mun á Kjart­
ani bróður og hin um strák un um.“
Blaða mað ur er svo hepp inn að
þekkja að eins til í Hlöðu vík, kom
þar við á göngu ferð um Horn­
strand ir. Minn ist þess ekki að hafa
kom ið auga á að land rými væri mik­
ið til bú skap ar á þess um slóð um. „Ja,
það er samt býsna drjúgt nið ur við
vík ina,“ seg ir Kjart an. „Ann ars var
lif að mjög mik ið á fugl in um og því
sem sótt var til sjáv ar. Sér stak lega
fugl in um, borð að gríð ar lega mik ið
af eggj um að vor inu. Eft ir það var
fugl inn veidd ur í snör ur, hann salt­
að ur til vetr ar ins og soð inn úr hon­
um súpa, þannig að hann var vel
nýtt ur. Pabbi var sig mað ur í Hæla­
vík ur bjargi, en ég var nú svo ung­
ur þeg ar við vor um í Hlöðu vík að
ég fékk aldrei að fara nema rétt nið­
ur fyr ir brún sem kall að var. Eft ir að
við flutt umst til Að al vík ur fékk ég
einu sinni að fara með í bjarg ið og
seig þá nið ur á festa syll una sem köll­
uð var, en aldrei nið ur í sjálft bjarg­
ið. Ég var hins veg ar í fugla veið un­
um, tók þátt í því að snara fýl inn.
Það var gert eft ir eggja tekj una. Þeg­
ar fugl inn var langt kom inn með
að liggja á, þá var sætt lagi þar sem
hann flaug upp af hreiðr inu. Mað­
ur var með bambus stöng og fremst
á henni var eft ir gef an legt hval skíði
sem snar an var fest á.“
Líktu eft ir þeim
full orðnu
Kjart an seg ir að hann og frænd ur
sín ir tveir og sam býl ing ar, Magn ús
og Ó laf ur Guð laugs syn ir hafi ver­
ið ó að skilj an leg ir leik fé lag ar. „Okk­
ar leik ir sner ust að tal verðu leyti
um það að herma eft ir því sem okk­
ur fannst mest spenn andi í því sem
full orðna fólk ið var að gera. Þannig
vild um við líka síga í bjarg og sækja
egg eins og þeir full orðnu gerðu.
Við höfð um það þannig að sótt voru
kríu egg á slétt urn ar fyr ir ofan vík ina
og þeim kom ið fyr ir í Skála brekku­
klett in um sem var í hlíð inni rétt fyr­
ir ofan bæ inn og var neðsti hlut inn af
Skálar kamb in um. Við sótt um okk ur
svo kað al í hlöð una og sig um eft ir
eggj un um. Það var ým is legt sem við
fund um upp á sem þeim full orðnu
gat kannski fund ist glæfra legt. Það
kom samt aldrei neitt fyr ir okk ur,
en í svolitl um vand ræð um vor um
við stund um með Dísu syst ir þeg­
ar hún stálp að ist og vildi vera með
í hópn um. Við vor um svo hrædd­
ir um að hún færi eitt hvað að segja
frá því sem við að höfð umst. Ann ars
voru þetta mest leik ir eins og ger ist
og geng ur hjá krökk um, en í þrótt­
um kynnt umst við reynd ar aldrei,
nema þá að hlaupa um og fara á milli
á skíð um þeg ar þess þurfti.“
Fjög urra tíma leið í
skól ann
Þeir voru fjór ir veturn ir sem
Kjart an var í skóla, þar af var hann
tvo vet ur að eins hálfa. „Ég held
samt að við höf um ekk ert lært
minna en aðr ir og það hafi jafn ast
al veg á við á gæt is há skóla nám að al­
ast upp á þess um slóð um. Skóla set ur
var á Hest eyri og þang að var fjög­
urra tíma gang ur. Við fór um inn í
Kjar ans vík, sem er næsta vík sunn­
an Hlöðu vík ur, fór um þar upp í
Kjar ans vík ur skarð og geng um það­
an yfir á Hest eyri. Þetta var í heild
fjög urra tíma gang ur. Skól inn byrj­
aði í októ ber og það var að eins far­
ið heim í jóla­ og páska frí yfir vet­
ur inn. Hald ið var til hjá kunn ingja­
fólki á staðn um. Á Hest eyri var þó
nokk uð þorp á þess um tíma; versl­
un, lækn is þjón usta og at vinnu starf­
semi mest í kring um síld ar vinnslu
Kveld úlfs, sem reynd ar var far in
að drag ast sam an á þess um árum. Í
skól an um voru yf ir leitt um 30 börn
og öll í ein um bekk. Á hverju hausti
kom yf ir leitt nýr kenn ari og þeir
voru flest ir á gæt ir. Ég man ekki eft­
ir öðru en öll um kæmi vel sam an og
krökk un um liði vel í skól an um. Þar
bar ekk ert á því að neinn væri tek inn
fyr ir eins og það var nefnt og í dag er
kall að ein elti. Það var þó ein stúlka
sem átti erfitt með að læra og tók lít­
ið þátt í leikj um. En ég held að all ir
hafi samt ver ið góð ir við hana.“
Kveð skap ur og lest ur
Kjart an seg ir að það hafi ver ið
land lægt þeg ar hann var að al ast upp
í Hlöðu vík að bæði ung ir og gaml­
ir voru að fást við kveð skap, enda er
það vit að að bæði Kjart an og marg­
ir frænd ur hans eru á gæt ir hag yrð­
ing ar.
„Ég held að flest ir á mínu reki
hafi get að sett sam an vís ur og sum­
ar mergj að ar. Það var mik ið les ið
bæði sög ur og ljóð. Ég man til dæm­
is að mamma átti ljóð mæli Krist jáns
fjalla skálds og kunni þau utan að. Ég
lærði mörg ljóða hans sem krakki og
fór meira að segja með eitt þeirra,
Heim kom an, núna sein ast í gær og
kunni það þá enn þá.
Lestrar fé lag Sléttu hrepps var á
Hest eyri og þang að voru oft sótt ar
bæk ur til lestr ar. Þeg ar fað ir minn
fór í kaup stað inn lagði hann oft á
Blesu gömlu. Ég heyrði af því að
rétt eft ir að hin þekkta sag an Jóns
Trausta, Anna á Stóru borg, var ný­
kom in í lestrar fé lag ið á Hest eyri, þá
hafi pabbi ver ið svo sólg inn í sög una
að hann las hana mest megn is á leið­
inni heim á Blesu.“
Heim um jól in
En hvern ig var það, lenti Kjart an
aldri í slæm um veðr um á leið inni í
skól ann á Hest eyri?
„Við vor um á leið inni heim úr
skól an um um jól in, ég og Magn ús
fé lagi minn, þá báð ir 12 ára gaml ir.
Þetta var fræs ings norð an veð ur en
samt ekki svo slæmt að hætta staf aði
af. Eins og oft ast var tals verð ur snjór
og þokka leg asta skíða færi. Ég neita
því ekki að það var ljúft og kom inn
veru leg ur jóla hug ur í okk ur, þeg ar
við rennd um okk ur nið ur úr Kjar­
ans vík ur skarð inu nið ur á slétt urn­
ar fyr ir ofan vík ina. Þetta var svona
sælu buna, ekk ert bratt bara mátu­
leg ur aflíð andi halli. Tíð ar and inn
var þannig að þó við vær um ung­
ir á löngu ferða lagi yfir fjöll þá var
ekk ert ótt ast um okk ur, enda vor um
við van ir að bjarga okk ur. Svei mér
þá ef stund um hef ur ekki ver ið ótt­
ast meira um karl ana þeg ar þeir fóru
í kaup stað inn, svo sem síð ustu ferð­
ina fyr ir jól in. Ég man eft ir að einu
sinni vor um við í Hlöðu vík svo lít­
ið smeyk um Stíg bónda á Horni.
Hann kom við á samt póst in um og
hafði þá feng ið sér full mik ið neð an
í því og fór ekk ert lengra þann dag­
inn. Stíg ur var frem ur var kár mað ur
og ég held það hafi nú frek ar ver ið
póst ur inn sem átti frum væð ið í þetta
skipt ið.“
Skað ar í ofsa veðri
Veð ur geta ver ið stríð á Horn­
strönd um og það er sér stak lega eins
aftaka veð urs sem Kjart an minn ist,
en það var und ir lok veru fjöl skyld­
unn ar í Hlöðu vík. Þetta var vest an
veðr ið mikla 16. sept em ber 1936,
sama veðr ið og franska vís inda skip­
ið Po urque Pas? fórst með á höfn á
Mýr um.
„Það gat ekki hist verr á þeg­
ar veðrið gekk í garð. Dag inn áður
höfðu bænd ur á Horn strönd um far­
ið með slát ur fé til Ísa fjarð ar. Það
var rek ið til Hest eyr ar á bryggju
síld ar stöðv ar inn ar og flutt það an
með báti. Pabbi varð fyr ir stór tjóni
í þessu veðri. Tvær full ar hlöð ur af
heyi fuku á haf út og litlu mun aði að
bær inn færi líka. Það var snar ræði
og seigla mömmu sem bjarg aði því.
Um sum ar ið hafði stromp ur húss ins
ver ið fjar lægð ur og steypt ur skor­
steinn í stað inn. Á hús inu var torf­
þak og enn þá átti eft ir að ganga með
full nægj andi hætti frá smá gati á
þekj unni. Þeg ar veðr ið var að ná há­
marki opn að ist þetta gat og illt var
í efni, því ef vind ur inn kæm ist inn í
hús ið væri ekki að sök um að spyrja.
Mamma var snöggt til, tróð kodda
upp í gat ið en hann sog að ist út á
svip stundu. Í tvígang gerð ist þetta
og í þriðja skipt ið fór hún upp á stól
og hélt kodd an um í gat inu það sem
eft ir lifði næt ur þar til veðr inu slot­
aði. Þetta var mik il þrekraun eins og
gef ur að skilja.“
Hjálp sam ir ná grann ar
Þótt báð ir bát ar fjöl skyldn anna í
Við vor um van ir að bjarga okk ur strák arn ir
Kjart an Guð munds son blikk smið ur seg ir frá æv in týra leg um æsku ár um á Horn strönd um
Kjart an Guð munds son í stofu sinni á Höfða á Akra nesi.
Kjart an á samt fjöl skyldu sinni við hús ið í Hlöðu vík sum ar ið 2007.
Kjart an á samt Hall varði Guð laugssyni og Berg mundi Guð­
laugs syni en þeir frænd ur ólust upp sam an í Hlöðu vík.
Kjart an á samt föð ur sín um Guð mundi Guðn a syni við veið ar rétt
frá landi í Hlöðu vík.
Séð yfir Hlöðu vík af Álfs felli.