Skessuhorn - 14.04.2010, Blaðsíða 12

12 ÞRIÐJUDAGUR 14. APRÍL
Þeg ar Stein gerð ur Jó hanns dótt­
ir hélt ljós mynd sýn ingu í gamla ís­
hús inu í Krossa vík við Hell issand á
Sand ara gleði 2008 sagð ist hún vel
geta hugs að sér að eign ast þetta
gamla hús. Hús ið er það eina sem
eft ir er að minj um sem tengj ast
gömlu höfn inni í Kross vík sem áður
var að al höfn Hells sands búa áður en
hafn ar gerð hófst í Rifi. Þetta voru
ekki orð in tóm hjá Stein gerði því
fljót lega fór hún að leita samn inga
við Snæ fells bæ um kaup á „ Hvíta
hús inu“ eins og gamla ís hús ið í
Kross vík er kall að. Nú er hún og
mað ur henn ar Árni Eman ú els son
byrj uð að end ur bæta gamla ís hús ið,
sem byggt var um 1930, og aldrei
breytt í nú tíma frysti hús. Þau hafa
á prjón un um að koma upp minja­
gripa sölu og litlu gall er íi á neðri
hæð húss ins og í fram hald inu íbúð
til út leigu fyr ir lista fólk á efri hæð­
inni. Stein gerður sagð ist í sam tali
við Skessu horn nokk uð góð í því að
koma hlut un um í verk og hún væri
nú svo bjart sýn að halda því fram
að ein hver starf semi verði kom in af
stað í Hvíta hús inu strax í sum ar.
Ólst upp hin um meg in
við Breiða fjörð inn
Stein gerð ur og Árni, sem bú sett
hafa ver ið í Hafn ar firði síð ustu 12
árin, hafa ver ið með ann an fót inn
á Hell issandi síð ustu 15 árin, eða
frá því þau keyptu hús á Hell issandi
sem nú er að mestu lok ið gagn ger­
um end ur bót um á. Stein gerð ur er
fædd og upp al in á Barða strönd inni,
hin um meg in við Breiða fjörð inn
gegnt Hell issandi. Stein gerð ur seg­
ir að það sé án efa kveikj an fyr ir því
að hug ur henn ar fór að leita svona
mik ið út á land að nýju. Reynd­
ar eigi Árni mað ur henn ar ætt ir að
rekja á Hell issand, en þær liggi þó
aft ur und ir næst síð ustu alda mót,
þeg ar for feð ur hans bjuggu á þessu
svæði.
„Ég er fædd og upp al in á bæ
sem heit ir Litla hlíð á Barða strönd.
Þá var byggð in á þessu svæði ekki
eins dreifð og hún er í dag. Út sýn­
ið yfir fjörð inn var beint á mastr­
ið á lór ans stöð inni eins og Gufu­
skál ar voru þá kall að ir og mað ur
hafði jökul inn alltaf fyr ir aug un um.
Ég ólst upp í fimm systk ina hópi og
það var mjög gest kvæmd hjá okk­
ur. Í minn ing unni finnst mér eins
og heim il ið í Litlu hlíð hafi ver ið
svona al þjóð leg ur sveita bær, ef svo
má segja. Það var kannski mest fyr­
ir það að móð ir mín Kol brún Frið­
þjófs dótt ir var mik il mála mann­
eskja og þýddi með al ann ars tal vert
fyr ir út varp ið. Hjá okk ur dvaldi oft
fólk af ýms um þjóð ern um með­
al ann ars nokk ur sumur sú mann­
eskja sem fyrst fór að rann saka líf­
ríki Breiða fjarð ar og hef ur unn­
ið manna mest að þeim rann sókn­
um að ég best veit. Það er hún Ivka
Munda sem er frá Júblí ana í fyrr­
um Júgóslavíu. Þrátt fyr ir þenn an
al þjóð lega brag voru fram far irn ar
ekki jafn mikl ar hjá okk ur eins og
út í heimi. Ég var kom in fram und­
ir ferm ingu þeg ar raf magn ið kom.
Fram að því vor um við með ljósa­
vél og hún var ekki gang sett nema
þeg ar nauð syn krafði. Ég fór ekki
að ganga í skóla fyrr en ég var tíu
ára göm ul, eða haust ið 1967. Þá var
ég reynd ar bara í skól an um viku í
einu og heima þess á milli.“
Þá var far ið „á grímu“
Stein gerð ur seg ir að á þess um
tíma hafi ver ið búið á ein um 30
bæj um á Barða strönd inni á sam­
tals jafn margra kíló metra stand­
lengju norð an Breiða fjarð ar. Samt
sem áður var þetta svæði ekki síð­
ur af skekkt en það er í dag. Þeg­
ar hún er beð in að rifja upp eitt­
hvað eft ir minni legt úr upp vext in­
um, kem ur henni strax í hug það
sem Barðstend ing ar gerðu sér til
gam ans að haustinu til að brjóta
upp hvers dag inn, svona rétt eft ir
að gangna­ og fjár ragi lauk. Það má
kannski segja að þessi skemmt an
Barð strend inga hafi að ein hverju
leyti ver ið fyr ir mynd Rökk ur daga
sem nú eru haldn ir í Grund ar firði
á hverju hausti.
„Það fylg ir því þeg ar fólk býr
af skekkt að marg ir verða svo lít­
ið öðru vísi í hátt um. Þetta kunnu
marg ir að nýta sér með eft ir herm­
um. Það var þannig í minni sveit að
varla voru sagð ar frétt ir milli bæja
án þess að hermt væri eft ir þeim
sem mál ið snerti. Þetta var líka
tíðk að þeg ar kom að haust skemmt­
un okk ar sem köll uð var „að fara
á grímu,“ en í henni tók þátt öll
sveit in. Það var þannig að fólk á
ein um bæn um bjó sig í grímu bún­
inga og fór síð an í skjóli rökk urs á
næsta bæ. Það var pass að upp á að
leggja drátt ar vél inni ein hvers stað­
ar þannig að hún gæfi ekki vís bend­
ing ar um hverj ir væru á ferð, enda
þótt ust hin ir grímu klæddu gest­
ir vera frá allt öðr um bæ í sveit­
inni. Þeg ar hið sanna var svo kom­
ið í ljós, bjó heim il is fólk ið á þess um
bæ sig líka upp og hald ið var á þann
næsta og þannig koll að kolli. Hers­
ing in var því orð in ansi löng og
skraut leg þeg ar kom ið var á síð asta
bæ inn í sveit inni. Þeir voru reynd ar
sjaldn ast heim sótt ir al veg eft ir röð­
inni bæ irn ar og henni rugl að tals­
vert milli ára. Þessi skemmt un var
mjög vin sæl á Barða strönd inni og
af henni mátti helst eng inn missa.“
Land ið skoð að á
hús bíln um
Stein gerð ur seg ist hafa hald ið í
fram halds nám, fyrst í lands próf á
Patró og síð an lá leið in í Versl un­
ar skóla Ís lands þar sem hún lauk
versl un ar prófi því ekki var kom inn
neinn fram halds skóli vestra. Það
var síð an ekki fyrr en hún flutti suð­
ur og var búin að eiga báð ar dæt ur
sín ar að hún lauk stúd ents prófi frá
Fjöl brauta skól an um í Breið holti.
Þótt ljós mynda bakt er í an hafi alltaf
blund að í henni lærði hún ekk­
ert í því sam bandi, en hef ur jafn­
an stund að skrif stofu­ eða kennslu­
störf. Um tíma bjó hún á Vest fjörð­
um á Ísa firði, Bol ung ar vík og Súða­
vík en hef ur lengst af búið í Hafn­
ar firði á samt fjöl skyldu sinni.
„Eft ir að við Árni eign uð umst
hús bíl fór um við að ferð ast mik ið
um land ið. Þar á með al fór um við á
Snæ fells nes ið og þá var það sem við
kol féll um al veg fyr ir Hell issandi
og strönd inni á ná grenn inu. Ég
sá aug lýst til sölu lít ið hús á Hell­
issandi og við fór um og skoð uð um
það. Ekki leist okk ur á stað setn ingu
þess, þar sem það var inni í miðj um
bæn um. Við vor um hins veg ar svo
hepp in að hitta gamla konu á göt­
unni og hún fylgdi okk ur um þorp­
ið til að sýna okk ur hús sem voru
til sölu. Þar á með al sýndi hún okk­
ur Ár tún, Kelfa vík ur götu 1, sem þá
var í al gjörri nið ur níðslu og þurfti
gjör sam lega að end ur bæta nán ast
frá grunni. Okk ur leist mjög vel á
stað setn ing una á því húsi og á kváð­
um að kaupa það, þótt það væri
mun stærra en við höfð um þörf fyr­
ir. Við höf um svo ver ið þar meira
og minna í sum ar fr í un um síð ustu
15 árin að gera upp hús ið og því er
nú að mestu lok ið.“
Fleiri hafa smit ast
Það er ekki nóg með að þau
Stein gerð ur og Árni hafi keypt og
gert upp hús ið Ár tún, held ur keyptu
þau líka og lag færðu fyr ir nokkrum
árum hús ið Val höll, sem þau leigja
nú fé laga sam tök um sem or lofs­
hús. Það er því von að blaða mað­
ur spyrji Stein gerði hvort þau eigi
virki lega svona mik ið af pen ing um,
að það sé ekk ert mál að kaupa tvö­
þrjú hús og gera þau upp?
„Nei, það er alls ekki svo, ég
held við séum bara svona dug leg að
koma hlut un um í verk. Við feng um
reynd ar tals vert af efni með Ár túni
þeg ar við keypt um það og þurf um
þá ekki að leggja út fyr ir efni fyrst
í stað. Svo höf um við ekki ver ið að
eyða peng ing um í ut an lands ferð­
ir, þess í stað var ið sum ar fr í un um í
að end ur gera þessi hús sem átt hafa
hug okk ar í lang an tíma. Við höf­
um líka smit að fólk í kring um okk­
ur. Það eru minnsta að kosti tveir úr
kunn ingja hópn um sem hafa keypt
göm ul hús á Hell issandi.“
Að spurð seg ir Stein gerð ur að
enn þá sé það ekki kom ið í ljós hvort
þau Árni flytji al far ið á Hell issand,
en und an far in ár hef ur hún unn­
ið hjá greiðslu þjón unust unni Va­
litor. Árni, sem hún seg ir að sé þús­
und þjala smið ur, hef ur m.a. kom ið
ná lægt trillu út gerð og er nú mik­
ið að spá í stand veið arn ar á kom­
andi sumri.
Góð ir ná grann ar
„Við höf um leigt út her bergi á
neðri hæð inni í Ár túni. Þeg ar við
erum ekki á staðn um fáum við að­
stoð frá frá bær um grönn um okk­
ar við Kefla vík ur göt una. Núna eru
þar til dæm is grá sleppu sjó menn,
en lang mesta út leig an er yfir sum­
ar tím ann. Svo er mein ing in núna
að ráð ast á fullu í end ur bæt urn ar
á Hvíta hús inu. Ég er sann færð um
að sá stað ur á eft ir að höfða mjög
til sí stækk andi hóps ferða manna á
Snæ fells nesi. Það er mein ing in að
stand setja íbúð fyr ir lista fólk á efri
hæð inni í hús inu. Ég held að yfir
vet ur inn komi þeir með að njóta sín
þar vel, enda út sýn ið bæði til fjör­
unn ar og jök uls ins al veg ein stakt.
Ég verð endi lega að koma á
fram færi þakk læti til bæj ar stjórn­
ar og bæj ar stjóra fyr ir að treysta
okk ur til að koma gamla ís hús­
inu „Hvíta hús inu“ í stand. Einnig
vil ég þakka öll um sem hafa lát­
ið okk ur hafa göm ul hús gögn og
ýms an efni við sem við höf um nýtt
við fram kvæmd irn ar. Öll hús gögn
í hús un um eru göm ul og við höf­
um gert þau upp, mál að og bólstr­
að. Við höf um líka sank að að okk­
ur inn rétt ing um og inni hurð um og
end ur nýtt. Og nú þeg ar upp bygg­
ing Hvíta húss ins er að hefj ast hef­
ur bygg inga verk taki og góð ur vin­
ur okk ar lán að okk ur still ans og
upp slátt ar efni. Þess ar fram kvæmd­
ir eru all ar um hverf is­ og vist væn­
ar og allt gam alt nýtt,“ sagði Stein­
gerð ur að end ingu.
þá
Hell is sand ur er ó trú lega magn að ur stað ur
Seg ir Stein gerð ur Jó hanns dótt ir sem á samt manni sín um ger ir upp göm ul hús á Sandi
Stein gerð ur Jó hanns dótt ir og fjöl skylda hef ur ver ið með ann an fót inn á Hell­
issandi í 15 ár.
Hús ið Ár tún var í al gjörri nið ur níðslu þeg ar þau Stein gerð ur og Árni keyptu það.
Hvíta hús ið er í fal legu um hverfi við Kross vík ina.
Það er strönd in við Hell issand sem heill ar Stein gerði ekki
síst.
Ljós mynda sýn ing í ís hús inu.