Skessuhorn - 24.08.2011, Blaðsíða 32

32 MIÐVIKUDAGUR 24. ÁGÚST
Í Garða hreppi skott að ist lít­
il hnáta fyr ir rétt rúmri hálfri
öld. Dama sem átti helst að verða
dreng ur vegna tíð ar and ans en var
samt klædd í kjóla og káp ur. Alin
upp við fjöl þjóð legt and rúms loft
á samt þreng ing um sem víða voru
raun in á Ís landi á sjötta og sjö unda
ára tug lið inn ar ald ar. Sofn aði við
Beet hoven tóna er móð ir in lék Für
Elise á pí anó ið og fór upp í Esju að
tína grjót til að nota í mósaíkverk.
Þekkti jafn framt að döm ur ættu að
drekka sherry og læra að reykja sí­
gar ett ur, sext án ára gaml ar. Fannst
hún koma heim til móð urafa og
­ömmu þeg ar Gljúfra steinn var
heim sótt ur fyr ir nokkru. Löngu
síð ar á kvað dam an að máta karl og
sveit og hef ur ekki far ið úr Borg­
ar firði síð an. Sveit ung ar og fjöl­
skylda fundu snemma að henni
var vel treystandi fyr ir á byrgð ar­
mikl um hlut um þótt hlé drægni og
feimni hafi lengi ver ið fylgi fisk ar.
Þór unn Reyk dal opn ar dyrn ar fyr­
ir les end um Skessu horns. Við erum
lent á hlað inu á Arn heið ar stöð um í
Hálsa sveit.
Að skott ast um
í Garða hreppi
„Ég er alin upp í Garða hreppi,
Set bergs landi sem þá til heyrði nú­
ver andi Garða bæ en varð síð ar hluti
af Hafn ar firði,“ seg ir Þór unn Reyk­
dal þeg ar búið er að skenkja blaða­
manni gott kaffi. „Á og við Set berg
átti föð ur fólk mitt heima en for­
eldr ar mín ir reistu hús ið Mó berg.
Ég var því með frænd ur og frænk ur
allt í kring með til heyr andi barna­
fjölda og föð ur amma mín og nafna
prjón a ði sokka og vett linga á allt
lið ið. Mó berg var úti i sveit á þess­
um tíma og ó þrjót andi við fangs­
efni og verk efni fyr ir krakka. Móð­
ir mín, Ið unn Eylands, var hálf n­
orsk en pabbi, Þór ar inn Reyk dal,
var frá Set bergi. Ég er í miðj unni
af fimm börn um for eldra minna
sem kynnt ust í Banda ríkj un um við
nám á stríðs ár un um. Hann lærði
skipa verk fræði, en varð að hætta
námi þeg ar Jó hann es föð ur afi minn
dó og hún lyfja fræði. Var reynd ar
fyrsta ís lenska kon an sem öðl að ist
ap ó tek ara rétt indi og sá alltaf eft ir
því að hafa ekki unn ið við það. Ég
var mik ill strák ur í mér og mamma
hafði í raun ósk að þess að ég yrði
það, vegna tíð ar and ans en stúlk­
ur áttu erf ið ara upp drátt ar í sam fé­
lag inu á þess um árum. Ég man eft­
ir fal legri rauðri kápu sem mamma
saum aði á mig. Þeg ar ég fór í hana
í fyrsta sinn fín og flott pass aði ég
mig vel að verða ekki skítug. Síð ar
gleymdi ég mér að eins, fór í skurð
og kom heim svo haug drullug að
káp unni varð að henda,“ seg ir Þór­
unni kím inn. Skóla gang an hófst í
barna skóla Garða hrepps þótt horft
væri á ann an skóla út um glugg ann
þá var hann ekki í rétt um hreppi.
Fyrst voru börn in sótt í leigu bíl
en síð ar í skól ar útu. Eft ir skyldu­
nám ið var hald ið í Kvennó. Móð ir
lagði á það á herslu. Ekki var tek ið
lands próf því ung lingn um var talið
trú um það í skól an um að á stund­
un hefði ekki ver ið nægj an leg svo
gagn fræða próf varð reynd in.
Aristókrat ar
og fleira fólk
Móð ur for eldr arn ir höfðu ferð­
ast víða og heim ili þeirra bar þess
ríku lega vitni. Amm an var norsk,
Margit Foss t veit, en af inn Árni
Eylands, ramm ís lensk ur. Á þeirra
heim ili var mik ið af mun um sem
ekki sáust á hverj um bæ á þeirri
tíð. „Mér fannst heim ili ömmu og
afa kannski ekk ert sér stakt þá því
ég þekkti ekk ert ann að. En skoð að
í síð ari tíma ljósi þá hef ég auð vit­
að séð að margt var þar öðru vísi en
gerð ist. Þau voru í hópi betri borg­
ara, eins og það hét þá. Á veggj­
un um voru sem dæmi mörg mál­
verk eft ir Kjar val og aðra lista­
menn. Hús gögn in voru afar vönd­
uð, þung og mik il, og ýms ir sið ir
við hafð ir sem mað ur sér nú bara í
bíó mynd um. Amma sagði til dæm­
is að ung ar stúlk ur ættu að læra að
drekka sherrý og reykja sí gar ett ur
þeg ar þær yrðu sext án ára. Þannig
var and inn í henn ar heimi. Mað ur
varð jú að kunna sig. Drykk ur inn
var bor inn fram í dýr ind is staup um
á flott um bakka, sem ég reynd ar á,“
og blaða manni er sýnd ur bakki sem
greini lega hef ur ver ið not að ur vel í
eina tíð en prýð ir nú vegg í eld hús­
inu á Arn heið ar stöð um. „Svo var
það tó bak ið. Það var ekk ert endi­
lega ver ið að gera fólk að reyk inga­
mönn um held ur var at höfn in svona
sós í al. Vera með. Svo skyldi amma
ekk ert í því síð ar, þeg ar ég var að
keyra hana eitt hvert, að ég vildi
ekki taka með henni sherrý staup,“
seg ir Þór unn hlæj andi. „Auð vit­
að var mað ur mót að ur af þessu og
lengi vel var það svo að ég hafði
hvergi kom ið á heim ili sem minnti
mig á afa og ömmu, fyrr en ég kom
í Gljúfra stein, þá fannst mér sem ég
að hluta til kæmi heim.“
Sól skinsár ið, kreppa
og öld ung ar
Að loknu gagn fræða prófi tók við
sól skinsár ið í lífi Þór unn ar, eins
og hún orð ar það. „Ég fór sem
skiptinemi á veg um AFS til Cali­
forniu árið 1968, það var ó gleym­
an legt. Þar var ég hjá dá sam leg um
hjón um sem sam bandi hef ur ver­
ið hald ið við. Ég fór út þveng mjó
en kom þrif leg til baka. Í Am er­
íkunni var ekk ert far ið nema á bíl.
Það mun aði um það. Heima hafði
ég ætíð hreyft mig mik ið. En líf­
ið og að stæð ur voru gíf ur lega mik­
ið öðru vísi, ekki síst á þess um árum
þeg ar við bjugg um hér við allskyns
höft. Er heim kom fór ég bara að
vinna, það var kreppa og fátt ann að í
boði. Þá hóf ég störf á RALA 18 ára,
var þar við loð andi í ára tug og mest­
all an minn starfs ald ur hef ég ver ið
hjá ríki eða bæ, eins og þar stend­
ur. Hug ur inn stóð hins veg ar til ein­
hvers náms svo vor ið 1972 gekk ég
upp í Hamra hlíð, átti tal við þann
mæta mann Guð mund Arn laugs son
sem eft ir smá spjall rétti mér blý­
ant og blað og sagði mér að efna­
fræði tími væri að hefj ast. Þannig
hóf ég nám í öld unga deild þótt ég
væri ekki orð in 21, sem var ald urs­
tak mark ið og ég varð yngsti öld ung­
ur inn. Enda köll uðu kon urn ar mig
baby­ið sitt. Þar stund aði ég nám
með vinnu, skipti svo yfir í dag skól­
ann og lauk stúd ents prófi frá MH í
des em ber 1974.“
Nám, flug og ást in
Eft ir braut skrán ingu úr MH skrá­
ir Þór unn sig í líf fræði við Há skóla
Ís lands, hvað an hún lauk BSc gráðu
með starfs heit ið líf fræð ing ur árið
1979. Lík lega er líf fræði nám ið á hrif
að heim an þar sem for eldr arn ir voru
mik il nátt úru börn á alla lund. Á Mó­
bergi var mat jurta garð ur með þeirra
tíma fram and legu græn meti. Móð­
ir in gerði ýms ar rækt un ar til raun­
ir og þar sem fað ir inn rak ís hús um
tíma var hægt að geyma græn met ið.
Í raun var búið upp í sveit þótt fátt
væri um heim il is dýr nema hænsni á
tíma bili. Oft var far ið upp í Esju eða
Hval fjörð til að tína grjót sem not­
að var í list muna gerð og til ann arr ar
prýði því for eldr arn ir voru afar list­
feng ir. Jafn framt var far ið í sveppa­
tínslu leið angra, nokk uð sem Ís lend­
ing ar gerðu ekki á þeim tíma. Þrátt
fyr ir próf í líf fræði tel ur Þór unn lík­
legt að tungu mála nám hefði orð­
ið fyr ir val inu, ef hún hefði spurt
ráða því það ligg ur mjög opið fyr ir
henni. „Ég hætti bæði við að sækja
um í Garð yrkju skóla rík is ins og
Mynd lista­ og hand íða skól an um og
kannski veit ég ekki enn þá hvað ég
vil.“
Árið 1974 á kveð ur stúlk an að
prófa að vinna sem flug freyja. Sú
reynsla gerði henni gíf ur lega gott.
„Ég hafði alltaf ver ið hlé dræg og
feim in. Að vinna sem flug freyja
lækn aði mig lík lega að mestu af því.
Ég var þó ekki lengi í þessu starfi,
ein ung is ár, þar sem verk leg ir kúrs­
ar voru hafn ir í líf fræði nám inu og
ég gat ekki gert hvoru tveggja.“ Á
sama tíma og nám ið í líf fræð inni
var stund að skellti Þór unn sér Leið­
sögu manna skól ann og út skrif að­
ist sem leið sögu mað ur árið 1978.
Hún starf aði sem land vörð ur í Jök­
ulsár gljúfr um í tvö sum ur, árin 1978
og 1979. Það átti eft ir að verða af­
drifa ríkt. Á þessu tíma bili er Borg­
firð ing ur, Þórð ur Stef áns son, mik ið
að keyra í há lend is ferð um. „Hann
gerði það fyr ir sam starfs konu mína
að bjóða mér með í Herðu breið ar­
lind ir í síð ustu ferð inni, það hafði
sín ar af leið ing ar, við erum hjón í
dag,“ seg ir Þór unn bros andi. „Ég
kom í Reyk holt árið 1979 og á kvað
að máta karl og sveit og hef ekki far­
ið síð an. Árið 1981 fædd ist frum­
burð ur inn og 1986 seinni son ur­
inn. Það er rúss neska fimm ára regl­
an sem gilt hef ur hér í barn eign um,“
seg ir Þór unn kím in. „Þórð ur hætti í
há lend isakstr in um og hóf rekst ur á
bif véla verk stæði hér heima á Arn­
heið ar stöð um og ég hélt á fram að
vinna við skóla mál.“
Upp fræðsla á
öll um svið um
Þór unn starf aði við Hér aðs skól­
ann í Reyk holti í átján ár, bæði sem
kenn ari, á fanga stjóri og síð ustu tvö
árin skóla stjórn andi FVA í Reyk­
holti. Þá var skól inn lagð ur nið ur
og ekki hef ur ver ið skóla hald á hinu
forna mennta setri síð an. „Trú mín
er sú að vel hefði mátt halda á fram
skóla starfi í Reyk holti. Það var hins
veg ar aldrei næg sam staða í hér aði
um Reyk holt sem skóla set ur,“ seg­
ir Þór unn um á stæð ur þess að skól­
inn var lagð ur nið ur. „Ég flutti mig
bara á milli skóla og gerð ist að stoð­
ar skóla stjóri á Klepp járns reykj um, á
grunn skóla stig inu. Þeim kafla lauk
árið 2008 en þá fór ég að kenna
verð andi bænd um við Land bún­
að ar há skól ann á Hvann eyri. Núna
er ég verk efn is stjóri NOVA sem er
sam nor rænt net verk níu land bún að­
ar­ dýra lækna­ og skóg fræði há skóla
með þátt töku LbhÍ. Með fram þessu
hef ég ver ið að bæta við mig námi
sem end aði á því að ég hóf meist ara­
nám og var boð in þátt taka í rann­
sókna verk efni, svo kall aðri star f­
enda rann sókn um mennt un til sjálf­
bærr ar þró un ar og hlaut verk efn ið
nafn ið GETA. Það sem er á huga­
vert við þetta við fangs efni er að allt í
þínu nán asta um hverfi teng ist sjálf­
bærri þró un, ef grannt er skoð að.
Það voru leik­ og grunn skól ar sem
tóku þátt í þessu og kjarn inn í hugs­
un inni er að mennta unga fólk ið í að
geta brugð ist við breyt ing um, til­
einka sér hug ar far sjálf bærni. Reyna
að gera það sem er rétt þeg ar kem ur
að um gengni við hvert ann að, um­
hverfi og nátt úru og ekki að gef ast
upp í bar átt unni því margt smátt
ger ir eitt stórt, eins og við vit um.
Mér finnst þetta afar heill andi, eins
og þú heyr ir.“
Snemma köll uð
til á byrgð ar
Þótt Þór unn sé ekki elst í systk­
ina hópn um var það snemma svo
að hún var köll uð þar til á byrgð­
ar og svo er enn, ef systk ina hóp­
Sherry, tón ar, timb ur og grjót
Allt þetta hef ur mót að líf Þór unn ar Reyk dal á Arn heið ar stöð um
Þór unn Reyk dal verk efn is stjóri NOVA, hér stödd á Horn strönd um í sum ar.
Heima á Mó bergi með for eldr um, Ið unni Eylands og Þór arni
Reyk dal á samt eldri systk in um.
Þrátt fyr ir
eðl is læga
feimni gat
Þór unn
kom ið fram
í hlut verki
ef hún átti
að syngja.
Hér er hún
sjö ára
göm ul að
syngja
„ Dansi,
dansi,
dúkk an
mín.“
Eitt sinn skáti,
á valt skáti.
Hér eru ung ar
stúlk ur að fara
í „Hi keferð“
árið 1968 eins
og göngu ferð­
ir skáta voru
gjarn an kall­
að ar.