Skessuhorn - 08.02.2012, Síða 20

20 MIÐVIKUDAGUR 8. FEBRÚAR
Þeir eru ekki marg ir bæ irn­
ir í Hörðu dal í Döl um sem enn­
þá eru í ábúð. Þar hef ur þó orð­
ið ný lið un í bænda stétt inni og það
sem meira er, ung ir bænd ur í daln­
um hafa beitt úr ræð um til að láta
dæm ið ganga upp. Þau úr ræði hafa
kannski ekki ver ið reynd áður á Ís­
landi, að minnsta kosti er ekki vit að
til að þeim hafi ver ið beitt í seinni
tíð. Þetta eru bænd urn ir í Geirs hlíð
og Hlíð sem fyr ir tæp um tveim­
ur árum stofn uðu fé lags bú um bú­
rekst ur inn. Op in bera kerf ið hér á
landi virt ist vera ó við bú ið því að
bænd ur tækju upp á slík um sam­
rekstri milli bæja. Áður hafði ein­
ung is við geng ist að rek ið væri fé­
lags bú á einni bú jörð, þar sem
t.d. feðg ar eða systk ini stóðu sam­
eig in lega að bú rekstri. Bænd urn­
ir í Geirs hlíð og Hlíð segja að það
hefði bara ver ið skatt ur inn sem fór
ekk ert að fetta fing ur út í þetta fyr­
ir komu lag, eða ver ið með eitt hvert
vesen, enda fengi hann alltaf sitt.
Fyrsta árið hefði geng ið erf ið ar að
koma bók hald inu sam an af þess um
sök um.
En hver var á stæð an fyr ir því að
þeir brugðu á þetta ráð? Jú, ein fald­
lega sú, að báð ir byrj uðu þeir bú­
skap á frem ur ó hag stæð um tíma og
lentu síð an með sín lána mál í banka­
hrun inu marg um rædda haust ið
2008 þeg ar öll lán stór hækk uðu, án
þess að nokk uð bætt ist við í tekju­
hlið ina. Það þurfti því að finna ein­
hver ráð út úr þess um vanda.
Ætl uðu báð ir að
verða bænd ur
Fjöl skyldu tengsl eru á milli bæj­
anna í Hlíð og Geirs hlíð. Svav ar
Jó hanns son bóndi í Hlíð og Pálína
Krist ín hús freyja í Geirs hlíð eru
systk ini og ólust upp í Hlíð. Föð­
ur ætt Guð mund ar Freys Geirs­
son ar bónda í Geirs hlíð er það an.
Hann var í sveit í Geirs hlíð hjá afa
sín um og ömmu, Guð mundi Gísla­
syni og Guð nýju Jón as dótt ur, frá
barns aldri og tók síð an við bú skap
af þeim. Svav ar seg ir að strax sem
barn hafi hann ver ið á kveð inn í því
að verða bóndi. „Ég hef alla tíð ver­
ið með hug ann við bú skap inn og
var meira að segja svo á kveð inn að
strax eft ir grunn skól ann vildi ég fara
í bænda skól ann. Hringdi meira að
segja á Hvann eyri og spurð ist fyr­
ir um það. Ég þurfti að fara í fram­
halds skóla á Akra nes til að ná mér í
á kveð inn fjölda ein inga til að kom­
ast á Hvann eyri og það an lauk ég
svo bú fræði námi vor ið 2004.“
Guð mund ur Freyr seg ist al veg
muna eft ir því þeg ar hann á kvað
að verða bóndi í Geirs hlíð. „Ég
var ekki orð inn tíu ára þeg ar afi og
Krist ján á Fremri­Björg um voru að
ræða stöð una í land bún að in um og
bú setu mál in í sveit inni. Krist ján var
vöru bíl stjóri og kíkti oft í kaffi til að
spjalla. Mér leist ekk ert á bar lóm­
inn í körlun um, krakk inn skynj­
aði þetta nátt úr lega eng an veg inn,
enda ekk ert skemmti legra en hund­
arn ir, kind urn ar og að vera á drátt­
ar vél inni. Karl arn ir fóru að telja
upp bæ ina í sveit inni sem vænt an­
lega færu í eyði á næstu tíu árum,
þar á með al var Geirs hlíð í þeirri
upp taln ingu. Ég sagði ekk ert en
hugs aði með mér að það yrði ekki
ef ég fengi ein hverju um ráð ið.“
Þá var öld in önn ur
Þeir bænd ur eru enn ung ir að
árum. Guð mund ur Freyr held ur
eldri, fædd ur 1976, og Svav ar fimm
árum yngri. Þótt ekki sé langt lið­
ið frá því þeir voru að al ast upp í
Hörðu daln um segja þeir að nú sé
öld in önn ur, og reynd ar mik ið til í
því, þar sem nú er lið inn góð ur ára­
tug ur af nýrri öld. Þá var mik ið af
ungu fólki í sveit inni, mik ill leik­
ur og mik ið gam an. Í þrótta starf­
ið var öfl ugt, með al ann ars inn­
an ung menna fé lags ins Æsk unn­
ar í Hörðu dal. „Þá höfð um við
meira að segja í ell efu manna fót­
boltalið, en nú eru vand ræði að ná í
sjö manna lið af mun stærra svæði.
Þá var hér að skeppni hérna í Döl­
un um og yfir í Reyk hóla í fót bolt­
an um og mörg lið sem tóku þátt.
Við systk in in vor um mik ið í í þrótt­
un um, bæði fót bolt an um og frjáls­
um í þrótt um,“ seg ir Svav ar en fað­
ir hans Jó hann Pálma son gerð ist
svo fyr ir nokkrum árum fröm uð ur
í Glímu fé lagi Dala manna. Glímu­
fólk úr Döl un um hef ur stað ið sig
vel á mót um og þar ver ið í fremstu
röð syst ur Svav ars og Pálínu Krist­
ín ar, Svava Hrönn og Sól veig Rós.
Hrogna törn og
verk taka í hey skap
Svav ar sótti sér kvon fang vest ur
á Hell issand, en Guð mund ur Freyr
seg ir að þau Pálína Krist ín hafi
þekkst frá því þau voru smá krakk ar.
Guð mund ur kláraði tvo vet ur í fjöl­
braut í Garða bæ, til að ná sér í ein­
ing ar, áður en hann fór í bú fræði­
nám á Hvann eyri sem hann lauk
vor ið 1997. Þau byrj uðu bú skap í
Búð ar dal sum ar ið 1999 en keyptu
síð an jörð ina Geirs hlíð og byrj­
uðu þar bú skap snemma árs 2000.
Ekki var bú stofn inn stór þeg ar þau
byrj uðu, eða um 250 fjár en fór
svo stækk andi næstu árin. Að auki
voru skil yrði til bú skap ar að versna
á þess um tíma, með sí fellt lækk­
andi af urða verði. Það þurfti því að
vinna með bú skapn um. Um tíma
var hann að vinna hjá fyr ir tæk inu
Djúpa kletti frá Grund ar firði við
upp skip un úr tog ur um á Akra nesi,
en það hætti þeg ar HB sam ein að ist
Granda. Á þeim tíma fór hann að
vinna í hrogna törn inni á Skag an­
um, á loðnu ver tíð inni, eins og fleiri
bænd ur úr Döl un um þar á með al
Svav ar í Hlíð.
„Kon urn ar sjá um búið á með­
an og upp grip in í þess ari törn duga
okk ur til á burð ar kaupa, sem er ekki
svo lít ill hluti í bú rekstr in um,“ seg­
ir Guð mund ur. Hann stofn aði svo
á samt Guð brandi Þor kels syni á
Skörð um fyr ir tæk ið GHSK ehf,
sem tók að sér í verk töku hey skap
fyr ir bænd ur og aðra sem öfl uðu
heyja. „Það var stofn að 2006 og er
enn starf andi. Fram á sum ar ið 2008
gekk þetta glimr andi vel og út lit var
fyr ir á gæt an hagn að fyr ir það ár, en
svo kom hrun ið,“ seg ir Guð mund­
ur. Hann seg ir Guð brand hafa séð
um rekst ur fyr ir tæk is ins frá 2009,
en Guð mund ur á enn hlut í því og
Hlíð ar bú in nýta það an tæki.
Leist vel á
rekstr ar á ætl un ina
Svav ar og kona hans Rakel
Magnea tóku við bú skapn um í Hlíð
2007, en þar hafa lengst um ver­
ið 20­25 mjólk andi kýr í fjósi og
á þriðja hund rað fjár. „Ég byrj aði
ekki al veg á besta tíma, þurfti að slá
lán sem hækk uðu síð an gríð ar lega
við hrun ið árið eft ir. Við bænd urn­
ir á þess um tveim ur bæj um eins og
fleiri stóð um því frammi fyr ir stóru
reikn ings dæmi, að stæð ur til bú­
skap ar höfðu snar versn að. Það var
mik ið spáð í fram hald ið og nið ur­
stað an var sú að við feng um Mar­
íu Lín dal í Neðri­Hunda dal til að
gera rekstr ar á ætl un fyr ir vænt an­
legt fé lags bú. Út kom an var sú að
það yrði hag kvæmt fyr ir okk ur að
fara þessa leið og það var á kveð ið
að stökkva á það,“ seg ir Svav ar.
Mest ur sparn að ur inn
í vél un um
Sam rekst ur bú anna í Hlíð og
Geirs hlíð hófst 1. apr íl 2009 og er
því langt lið ið á ann að árið í rekstri
fé lags bús ins. Frá sam ein ing unni
Kerf ið virt ist ó við bú ið sam starfi bænd anna
Í Hörðu dal í Döl um er fé lags bú um bú rekst ur á tveim ur bæj um
Bænd urn ir Guð mund ur Freyr og Svav ar í ný end ur bætt um fjár hús un um í Geirs hlíð.
Hús mæð urn ar Rakel Magnea og Pálína Krist ín voru ný komn ar úr kaup stað ar ferð.
Kýrn ar í fjós inu í Hlíð.
Séð heim að Geirs hlíð.
Hlíð er með al fremstu bæja í Hörðu dal.