Bæjarins besta - 01.12.2011, Qupperneq 8

8 FIMMTUDAGUR 1. DESEMBER 2011
Klofningur á Suðureyri er í hópi íslenskra framleiðenda
á þurrkuðum fiskafurðum sem taka þátt í afar merkilegu
verkefni í Calabar í Nígeríu. Það felst í því að gera blindu og
sjónskertu fólki mögulegt að gangast undir skurðagerð sem
veitir því fulla sjón á ný. Guðni Albert Einarsson, forstjóri
Klofnings settist niður með blaðamanni til að ræða
um verkefnið, Klofning og lífið á Suðureyri.
Kraftaverkin í Nígeríu
Öryrki eftir slys
„Ég er Súgfirðingur í allar ætt-
ir. Pabbi er ættaður innan úr Botni
og mamma utan úr Vatnadal.
Hann heitir Einar Guðnason en
mamma Guðný Kristín Guðna-
dóttir þannig að það var mjög
auðvelt að velja nafnið á soninn.
Þau eru búsett á Suðureyri. Reynd-
ar hét annar afi minn Guðni Al-
bert og hinn hét Guðni Jón og
var giftur Albertínu. Þannig að
nafnið mitt dekkaði eiginlega
þrjá forfeður í einu,“ segir Guðni
Albert og brosir.
„Ég fór ungur á sjó, fyrst á
sumrin. En ég fór á fyrstu vertíð-
ina strax eftir landspróf sem ég
tók á Núpi. Ég var á sjónum í tvö
ár til að ná mér í svokallaðan
siglingatíma sem þurfti til að
komast inn í Stýrimannaskólann.
Ég hóf nám þar haustið 1972, þá
18 ára og kláraði farmannapróf
1976.“
Eftir að hafa lokið Stýrimanna-
skólanum sneri Guðni Albert aft-
ur til Suðureyrar. „Ég kom eig-
inlega beint hingað eftir skólann
og var stýrimaður á bátum til
1979. En ég slasaði mig illa í
nóvember það ár. Við vorum að
taka ís þegar ég fór með löppina
í íssnigil. Það breytti ýmsu um
mína hagi og upp úr þessu var ég
metinn 35% öryrki. Ég var samt
kominn á sjó ári síðar eða svo.
Þá byrjaði ég sem skipstjóri á
Sigurvon og var þar allar götur
til 1991. Eftir það fór ég í trillu-
bransann og var á til trillu til
1996 en þá hætti ég til sjós. Næst
tók við útgerð og ég átti tvo báta
sem ég gerði út. Og svona ýmis-
legt brask, til dæmis rak ég mat-
vöruverslun um tíma. Það gekk
ágætlega en var búið spil þegar
göngin komu.“
Aukaafurðir
ekki úrgangur
Guðni segist hafa verið byrj-
aður að hugsa um Klofning
haustið 1996 en fyrirtækið var
stofnað í janúar 1997. „Klofn-
ingur var stofnaður utan um
þurrkun. Það voru örugglega bú-
in að vera hér þrjú eða fjögur
kannski frekar á kássu eða stöppu.
Hausarnir þykja herramannsmat-
ur og við erum svo heppin að
það fylgir því ákveðin virðing að
hafa hausa í súpunni. Menn setja
niður ef þeir hafa ekki efni á að
hafa í það minnsta einn haus eða
skreið í súpunni þegar þeir bjóða
öðrum í mat. Venjuleg fjölskylda
eldar kannski tvisvar til þrisvar í
viku og býður öðrum fjölskyld-
um í mat sem bjóða svo á móti
hina dagana. Vegna þess að fisk-
hausarnir þykja virðingarvottur
mun eftirspurnin eftir þeim seint
minnka. Það tekur konuna þrjá
klukkutíma að vinna fyrir meðal-
haus en einn að vinna fyrir öllu
öðru sem þarf líka, t.d. kjöt kjúkl-
ing og grænmeti. Þetta er því dýr
matur hjá þeim.“
Guðni Albert fór fyrst til Níg-
eríu árið 1998 en segist ekki hafa
tölu á því lengur hvað hann hefur
heimsótt landið oft síðan. „Það
er farið að skipta einhverjum tug-
um. Við höfum reynt að sinna
þessum markaði líkt og aðrir
sinna sínum mörkuðum. Þarna
höfum við tekið þátt í matvæla-
sýningum fjórum eða fimm sinn-
um og reynt að vaka yfir þróun
markaðarins. Það er breyting frá
því sem var. Áður kom þarna
aldrei nokkur maður nema til að
rukka. Það var eina ástæðan fyrir
því að menn töldu sig þurfa að
gera sér ferð til Nígeríu. En með
því að vera í þetta góðri snertingu
við markaðinn höfum við öðlast
miklu meiri skilning á honum.“
Nígería
Aðspurður hvernig Nígería
komi Guðna Albert fyrir sjónir,
svarar hann: „Ég held að það viti
enginn almennilega hversu marg-
ir búa í landinu. Opinberar tölur
segja 130 til 140 milljónir en
fólk talar um að líklegri tala sé
170 milljónir. Í landinu eru 250
ættbálkar en þrír þeir stærstu eru
Hausar, Yorubar og Ibomenn.
Hausar sem er valdastéttin í
Norður-Nígeríu, Yorubar sem
eru kristnir og búa í kringum
Lagossvæðið en í suðaustur hlut-
anum eru Ibomenn. Þeir eru okk-
ar aðal viðskiptamenn. Það voru
fyrirtæki sem reyndu þurrkun en
gekk misjafnlega. Við keyptum
þrotabú úr einu slíku og byrjuð-
um á því að þurrka hausa. Þannig
var starfsemin fyrstu árin en síðar
fórum við út í marningsvinnslu
og síðar meiri loðdýrafóðurs-
vinnslu. Það má segja að við
höfum gefið okkur út fyrir að sjá
um það sem áður var kallað úr-
gangur, en við köllum aukaafurð-
ir,“ segir Guðni Albert.
„Þurrkaða afurðin er nánast öll
flutt til Nígeríu. Í smáum stíl til
annarra landa en það eru þá Ní-
geríumenn sem þar búa sem
kaupa þær. Við rekum líka stöðv-
ar á Tálknafirði og Ísafirði í loð-
dýrafóðurvinnslu. Allt það sem
við getum ekki þurrkað, hökkum
við niður og blöndum í það þráa-
varnarefnum og frystum. Þetta
er svo flutt út til Danmerkur.“
Guðni Albert segir að upphaf-
lega hafi Klofningur verið stofn-
aður af fyrirtækjum og einstakl-
ingum á Suðureyri og Flateyri
en skipt um eigendur með tíman-
um. „Nú hafa flestallar fiskvinn-
slustöðvarnar á Vestfjörðum bæst
í eigendahópinn ásamt nokkrum
einstaklingum. En aðalhluthaf-
arnir eru fiskvinnslustöðvarnar.
Í dag starfa 30 manns hjá Klofn-
ingi í fimm starfsstöðvum. Það
eru tvær stöðvar hér á Suðureyri,
þurrkun og svo marningsvinnsl-
an. Síðan erum við með þurrkun
á Brjánslæk og þessar tvær loð-
dýrafóðurvinnslur.“
Þurrkaðir hausar
Guðni Albert segir þurrkuðu
afurðirnar sem sendar eru til
Nígeríu nær eingöngu vera hausa
og hryggi. „Þetta eru þurrkaðir
hausar af þorski, ýsu, ufsa, keilu
og löngu. Enn hefur okkur ekki
tekist að þurrka steinbítshausa
með góðum árangri. Síðan eru
þetta hryggirnir úr sömu fiskteg-
undum og stundum afskurður.
Við höfum líka verið að prófa
okkur áfram með aðrar afurðir
og það er stöðug þróunarvinna í
gangi innan fyrirtækisins.“
- Hvað gera Nígeríumenn við
hausana? „Þeir nota þá í það sem
þeir kalla súpur en minnir okkur
þeir sem í raun stofnuðu Bíafra í
gamla daga á olíusvæðunum í
kringum fljótið Níger í suðaustur
hluta Nígeríu.
Í landinu er að finna allt frá
mjög miklu ríkidæmi yfir í sára-
fátækt. En Nígería er gósenland
og þarna drýpur smjör af hverju
strái. Frjósöm jörð, olía, mikið
af málmum og mikið landsvæði.
Maður botnar eiginlega ekkert í
því hversnvegna er ekki hægt að
ná upp eðlilegum lífsgæðum
þarna. En maður sér varla ræktað-
an blett eða einhverja alvöru
ræktun sem ætti að var auðvelt
þarna. Það er landlæg spilling í
Nígeríu og hefur verið lengi. Þeir
telja sig eitthvað vera að vinna á
henni þótt maður sjá ekki mikil
merki þess.“
Á ferðalögum sínum um land-
ið hefur Guðni Albert hitt talsvert
af „Bíafrabörnum“ sem sumir
lesendur muna kannski eftir síðan
mæður þeirra voru að reyna að
fá þá til að borða matinn sinn.
„Bíafrastríðið stóð frá 1967 til
1970 og mér sýnist nú að það
hafi ekki verið neitt annað en
olíustríð. En Íslendingar voru þá
með matargjafir á þessu svæði.
Flugu frá franskri eyju sem er
sunnan við Nígeríu og lentu í
miðri Bíafra með skreið frá Ís-
landi og Noregi. Ég hef hitt marga
sem fullyrða að þessar matar-
gjafir hafi bjargað bæði sér og
fullt af fólki frá því að deyja úr
hungri. En það dóu 7 milljónir
manna úr sulti vegna Bíafra-
stríðsins.“
- Þannig að mataraðstoð og
peningasafnanir Íslendinga skila
sér?
„Allavega í þessu tilviki. Fólk
hafði reyndar ekki hugmynd
hvaðan þessi matur kom, hann
bara datt ofan af himnum í pökk-
um. Maður hefur oft verið skept-
ískur á að neyðaraðstoð af þessu
tagi skili sér alla leið. En þessi
aðstoð gerði það vissulega.“
Mannrán og gemsar
- Ríkir friður í Nígeríu í dag?
„Já og nei. Sum svæði eru friðsæl
en önnur ekki og landið er hættu-
legt. Sérstaklega hefur svæðið í
austri verið ótryggt og mikið um
mannrán. Í raun leið heilt ár án
þess að við kæmumst inn á það
svæði. Í augnablikinu er maður
ekki öruggur þar en þetta gengur
í bylgjum. Þegar maður fer þarna
um er það að vel athuguðu máli
og helst verður maður að þekkja
einhvern. Þegar við komum er
tekið á móti okkur á flugvellinum
og við erum keyrð á hótelið. Og
það fer enginn af hótelinu nema
í fylgd með einhverjum sem hann
þekkir og þá yfirleitt í fylgd
vopnaðra lögreglumanna. Því er
aðeins öðruvísi að ferðast til Níg-
eríu en margra annarra landa.
Annars er þetta orðið aðeins
auðveldara núna með tilkomu
farsíma. Áður en þeir komu var
ekki hægt að hreyfa sig nema
eftir fyrirfram ákveðnu plani. Það
sem hefur gjörbreyst í Nígeríu á
undanförnum árum er fjarskipta-
kerfið og nú eiga allir gemsa.
Þegar við komum fyrst notuðust
þeir enn við sendiboða til að
koma skilaboðum á milli. En nú
eru gemsarnir komnir og miklir
öfgar í því. Það eru eiginlega
allir með þrjá gemsa, einn á hvert
farsímafélag. Því er skammt
stórra högga á milli hjá þeim.“
Blindir fá sjón
Guðni og eiginkona hans eru
nýkomin frá Nígeríu en ástæða
fararinnar var óvenjuleg.
„Okkur var boðið að taka þátt
í athöfn, í tilefni þess að nú er
búið að framkvæma 22 þúsund
augnaðgerðir á vegum verkefnis
sem við erum að styrkja. Klofn-
ingur og margir fleiri framleið-
endur á þurrkuðum afurðum fyrir
Nígeríumarkað eru þátttakendur
í þessu verkefni. Við höfum styrkt
það með því að senda þeim einn
gám af afturðum á ári. Og það
hafa allir sem að gámnum koma
tekið þátt í því, afurðin er frí,
flutningurinn er frír og kostnað-
urinn þarna niðurfrá er greiddur
af innflytjandanum. Afraksturinn
fer svo í sjóð sem heitir Tulsi
Chanrai Foundation. Á bakvið
þá stofnun stendur indverskt fyr-
irtæki með aðsetur í Nígeríu. Sú
stöð sem við styrkjum er með