Iðnaðarmál - 01.01.1978, Qupperneq 28

BJÖRN WESTPHAL ERIKSEN
Danska uppgötvaraskrifstofan
Höfundur bókarinnar „Opfindelser, Patenter og
Licenser“, sem út kom hjá Borsens Forlag, 1977.
Ritstjóri Fréttabréfs Borsens um valafl. Félagi í
Starfshópi efnahagsbandalagsins varðandi sérleyfa-
miðlun.
Björn Westphal Eriksen lauk efnaverkfræðiprófi
1965. Hann starfaði hjá A/S Dansk Gærings-lndustri
1965-1972. Hefur uppgötvað aðferð til framleiðslu
á proteini úr geri og þróað þessa aðferð í samvinnu
Árið 1972 kom Danska félagið til stuðnings upp-
götvunum á þriggja ára tilraunastarfsemi, undir
nafninu „Leiðbeiningarskrifstofa fyrir uppgötvara",
í samvinnu við Iðnaðarráðið danska, Landssamtök-
in „Dansk Arbejde“, Tæknistofnunina dönsku og
Tækni- og iðnþróunarsjóðinn. Hér á eftir ætla ég að
reyna að gera grein fyrir tildrögum þessarar fram-
takssemi, reynslunni sem fengist hefur, og starfsem-
inni framundan.
í Danmörku höfum við samkvæmt reynslunni -
þökk sé meðal annars Storm Pedersen - ávallt litið
á uppfinningahugtakið frá gáskafullu sjónarhorni.
Samt getum við stært okkur af mörgum merkum
uppfinningamönnum á alþjóðlegan mælikvarða í ár-
anna rás. Ég þarf aðeins að nefna dæmi eins og
Hjort, uppgötvara rafalsins, Malling, sem fann upp
ritvélina, Valdimar Poulsen, sem fann upp segul-
bandstækið, og á síðustu árum Karl Kroyer, sem
uppgötvaði ferilinn til framleiðslu á þrúgusykri og
fleiru, Ole-Bendt Rasmussen, sem fann upp klofn-
ingstrefjatæknina og svo framvegis. En auk þessara
tæknilegu uppgötvana og uppfinningamanna koma
svo okkar umturnandi félagslegu nýjungar eins og
samvinnuhreyfingin og lýðháskólahreyfingin.
Það má líka nefna að nokkur okkar stærstu fyrir-
tækja voru stofnuð um uppgötvanir og/eða af upp-
götvurum, eins og t. d. Burmeister & Wain, Danfoss,
Novo, Lego, Carmen Curler, Andersen og Bruun,
Bang & Olufsen. Já, maður gæti þannig haldið
áfram og áfram.
Það mætti einnig vekja athygli á því, að þau 50
fyrirtæki, sem láta verulega til sín taka í útflutningi
okkar, framleiða varning, sem ekki var til fyrir 10
árum. Einnig þessi þróun vekur eiginlega enga
undrun, því hvað er annað hægt að gera í landi, sem
hvorki hefur ódýrt fjármagn, ódýr hráefni né ódýrt
vinnuafl? Allt frá upphafi hefur hugvitið verið drýgsti
bandamaður atvinnulífsins og þar með þjóðarinnar
allrar í baráttunni við að aðlaga sig breyttum póli-
tískum og félagslegum aðstæðum.
við S. Danielsen. Aðferðin er vernduð með einka-
leyfi í 52 löndum og fyrsta verksmiðjan er reist í
Mexíkó. Hann hefur þróað aðferð til vítamínákvörð-
unar í gerjunarhráefnum. Hefur verið sendur sem
ráðgjafi til gerjunar- og sprittverksmiðja innanlands
og utan. Frá 1972 hefur hann verið forstöðumaður
Leiðbeiningaskrifstofunnar fyrir uppgötvara á
Teknologisk Institut í Kaupmannahöfn. Í stjórn fé-
lagsins Dansk Forening til Fremme af Opfindelser
(DaFFO).
En getur Danmörk virkilega keppt við hin stóru
iðnríki? Er hönnun hluta og nýbreytni ekki einskorð-
uð við prófessora og aðra vísindamenn í hvítum
sloppum í risarannsóknarstofum stórfyrirtækjanna?
Nei, nýnæmið er ekki einskorðað við risafyrirtækin,
frekar þveröfugt. Ýmsar rannsóknir síðustu ára
sýna, að um það bil 70% af öllum byltingarkennd-
um uppgötvunum eru gerðar af einstökum uppgötv-
urum, eða af litlum þróunarfyrirtækjum.
Þannig voru 7 af hverjum 11 uppgötvunum, sem
teknarvoru í notkun í bandarískum stáliðnaði, gerð-
ar af einstaklingum og litlum þróunarfyrirtækjum.
Tilsvarandi tölur í olíu- og áliðnaði voru 7 af 7, það
er allar, og 128 af 149. Það kemur vel heim við það
hlutfall, að mörg af smáfyrirtækjunum okkar, sem
byggjast á nýjungum, standa sig vel í samkeppni
við erlenda aðila.
í Danmörku eru líka margir menn, sem lifa af
uppgötvunum og selja þær í ríkum mæli til útlanda.
Það eru líka mörg uppgötvanafyrirtæki í Dan-
mörku. Ég geri ráð fyrir því, að margir kannist við
Karl Kroyer, en við skulum taka sem dæmi upp-
götvunarfyrirtækið Ole-Bendt Rasmussen, sem hef-
ur í mörg ár getað keppt með sínum 10 starfsmönn-
um við risafyrirtækið Dupont, sem hefur mörg
hundruð rannsóknarstarfsmanna í þjónustu sinni á
sama sérsviði og Ole-Bendt Rasmussen.
í þessu sambandi á vel við að nefna rannsókn,
gerða af Myers og Marquis, árið 1969, en úr henni
er meðfylgjandi tafla tekin. Taflan er mynduð með
því að rekja aftur á bak velheppnaðar uppgötvanir,
til þess að komast að hvernig grundvallarhugmynd-
in fæddist. Það er eftirtektarvert, að í 46% tilfella
varð hugmyndin til af eigin reynslu eða menntun
uppgötvarans og í 30% tilfella sem afleiðing rann-
sóknar- og þróunarvinnu.
22
IÐNAÐARMÁL