Fjarðarpósturinn - 30.04.2015, Blaðsíða 6

6 www.fjardarposturinn.is FJARÐARPÓSTURINN | FIMMTUDAGUR 30. APRÍL 2015
Ávarp verkalýðsfélaganna
í Hafnarfirði á 1. maí 2015
Stundum er sagt að það eina sem sé ör­
uggt í mannkynssögunni sé það að sagan
endur taki sig. Þegar horft er til almenna
vinnumarkaðarins og þess opinbera á Íslandi
þá virðist sem allt sé að stefna í stórátök og
ástands sem vel var þekkt fyrir hina svonefndu
„Þjóðarsátt“ árið 1990. Fyrir liggur að kjara­
samningar eru lausir og friðarskyldunni er
lokið, verkalýðsfélög hafa lagt fram kröfur sínar
eða eru að undirbúa kröfugerðir. Fram hafa
verið settar kröfur sem í reynd eru einfaldar
og sanngjarnar og snúa að því að fólk geti
framfleytt sér af grunnlaunum sínum. Hefur
krafan um lágmarkslaun að upphæð krónur
300 þúsund borið hvað hæst í umræðunni.
Mikið ber á milli krafna verkalýðs hreyfi ng­
ar innar og samningsvilja atvinnurekenda,
Samtaka atvinnulífsins eða opinberra aðila.
Til þess að hella olíu á eldinn þá hafa mis­
ráðnar launahækkanir stjórnarmanna stórs
útgerðarfyrirtækis hleypt illu blóði í allt rétt­
sýnt launafólk. Grímulaust hefur komið í ljós
að það eru tvær þjóðir sem byggja þetta land.
Allt tal um stéttlaust samfélag er ekkert annað
en lýðsskrum.
Andi nýrrar þjóðarsáttar svífur ekki beinlínis
yfir vötnunum og ekki hefur ríkisstjórnin
bætt ástandið. Bæði aðgerðir hennar og
aðgerðaleysi hefur valdið óánægju innan
raða samningsaðila. Verkalýðsfélög á al­
menna markaðnum hafa sumstaðar aflað sér
verkfallsheimildar og á opinbera mark aðnum
hafa verkfallsaðgerðir hafist. Ekkert bendir til
að ný útgáfa þjóðarsáttar liggi fyrir á þessu
átakavori.
En hvað veldur því að komið er að lokum
langlundargeðs íslensks launafólks. Ein­
mitt þegar fulltrúar ríkisstjórnarinnar og
atvinnulífsins upplýsa þjóðina um efna ­
hagsbata og minnkað atvinnuleysi. Hús­
næðisverð sé á uppleið, sala á nýjum bílum
hafi aukist, byggingaframkvæmdir séu að
fara í gang á ný og ferðamannaiðnaðurinn
blómstrar auk þess sem staða þorskstofnsins
er í sögulegu hámarki. Forsætisráðherra hefur
meira segja látið hafa eftir sér að nú sé svigrúm
til bættra lífskjara án þess þó auðvitað að skýra
það nánar.
Í boði ríkisstjórnarinnar getum við keypt
okkur raftæki og lúxusvarning á lægra verði
vegna lagabreytinga sem að þeirra mati á að
telja hærra í heimilisbókhaldinu heldur en
stórhækkað matarverð í kjölfar matarskattsins
umdeilda. Því skal haldið til haga að venjulegt
launafólk er ekki að byggja sér nýjar íbúðir eða
kaupa sér lúxusbíla. Alþýða þessa lands stendur
í hús næðisbasli á leigu­ og kaupendamarkaði
þrátt fyrir allar skuldaniðurfellingar. Lítið hefur
breyst, verðtrygging er enn við lýði, mjölið
er enn maðkað og enn er vitlaust viktað!
Ráðamenn þessa lands verða að gera sér
grein fyrir því að staðan er þannig að almennt
launafólk á í daglegri baráttu við hinn eina
sanna íslenska „ómöguleika“ sem er að reyna
að ná endum saman.
Þrátt fyrir allt teljum við okkur búa við eitt af
hinum norrænu velferðarkerfum þar sem
undirstöðugildin eru jöfn tækifæri, félagsleg
samstaða, öryggi og réttindi fyrir alla. Þar
sem allir eiga að hafa jafnan rétt á framlagi
úr félags­ og heilbrigðiskerfinu og mennta­
og menningarkerfinu. Hér er líka átt við þá
sem reiða sig á félagslega kerfið og hópa
eins og öryrkja og aldraða. Þegar horft er til
frænda okkar í Noregi, Danmörku og Svíþjóð,
stöndum við hins vegar á ýmsum sviðum
höllum fæti í samanburðarfræðinni. Við
þekkjum raunhæf dæmi um bága stöðu fólks
hér á landi og landar okkar sem þurft hafa
að flýja landið sitt sem ekki var þeim lengur
land tækifæranna heldur miklu frekar land
þrenginga og glataðra tækifæra, sjá og upplifa
lífsgæðamuninn.
Sérfræðingarnir hafa svör á reiðum höndum
um það hvers vegna laun á Íslandi eru lægri
en á hinum Norðurlöndunum og kemur
þar ekkert á óvart. Taldar eru upp ástæður
eins og lág framleiðni á Íslandi sem verður
til þess að tímakaupið verður lágt sem við
svo bætum upp með lengri vinnudegi. Hag­
stjórnarmistök síðustu áratuga eru nefnd
til sögunnar og mikill kostnaður við að reka
umdeildu krónuna okkar sem hefur leitt til
hærri fjármagnskostnaðar og óstöðugleika í
efnahagskerfinu.
En hvað getum við gert til þess að snúa
málum okkur í hag, þannig að við getum
betur náð endum saman? Á það hefur verið
bent að til staðar séu tækifæri til að gjörbylta
lífskjörum á Íslandi. Landsmenn búi yfir mjög
verðmætum náttúruauðlindum t.d. raf orku og
fiski og möguleikarnir á nýtingu auðlindanna
á hvern íbúa, séu ekki síðri en í Noregi. Það
séu hins vegar fjársterkir hagsmunaaðilar
hér á landi sem standi í vegi fyrir þessum
breytingum. Þá hefur úr ólíkum áttum heyrst
sú hugmynd að mikilvægt tækifæri gæti falist
í þeirri kerfisbreytingu og norrænu hugsun að
hækka grunnlaun og stytta vinnutíma. Sem
leiðir til minna álags og þar með aukinnar
framleiðni, já það er í lagi að spyrja þeirrar
spurningar hvort við lifum til að vinna eða
vinnum til að lifa.
Misskipting hefur aukist í þjóðfélaginu
okkar sem birtist með ýmsum hætti gagn­
vart launafólki og öllum almenningi. Al­
mennt launafólk getur ekki lengur eitt
bor ið ábyrgð á stöðugleika samfélagsins.
Lang ir kjarasamningar byggja hins vegar á
gagnkvæmu trausti sem ekki er fyrir hendi. Á
meðan styttri kjarasamningar geta haft í för
með sér óstöðugleika fyrir samfélagið allt.
Framundan er mikil kjarabarátta sem fær
okkur til að veita því sérstaka athygli sem
áunnist hefur í kjara­ og réttindabaráttunni
sem um leið minnir okkur á að baráttu
verkalýðshreyfingarinnar er langt frá því að
vera lokið. Baráttan fyrir bættum lífskjörum er
samstarfsverkefni okkar allra.
Jöfnuður býr til
betra samfélag!