Morgunblaðið - 31.12.2014, Qupperneq 53

UMRÆÐAN 53
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 31. DESEMBER 2014
Góð og margþætt
heilbrigðisþjónusta er
meginþema í stefnu
allra stjórnmálaafl-
anna. Við erum stolt af
þeim árangri sem náðst
hefur. Reyndar örlítið
kraftaverk í svo fá-
mennu samfélagi. Við
höfum getað boðið upp
á heimsklassa læknis-
þjónustu. Gæfa okkar hefur verið að
læknar hafa snúið heim eftir fram-
haldsnám og byggt upp kerfi þekk-
ingar og færni, þar sem einn tekur
við af öðrum. Kynslóð eftir kynslóð
lækna. Eitthvert okkar eða skyld-
menni njóta góðs af því daglega. Það
hrikti í þegar þrengdi að þjóðar-
búinu. Reynt var að bjarga bönkum á
kostnað velferðarinnar.
Læknum hefur fækkað og illa
gengur að manna ýmsar sérgreinar.
Langtímaspár sýna að ef heldur fram
sem horfir blasa við erfiðleikar sem
erfitt verður að yfirstíga og mörg ár
getur tekið að leiðrétta. Kerfið í upp-
námi. Því miður ekki bara í framtíð-
inni ef ekkert verður að gert. Vand-
inn er alvarlegur nú þegar. Eitt eru
langtímaspár og annað ástandið sem
blasir við í dag. Það vita þeir sem
hafa þurft að leita sér læknishjálpar
og lent í að sitja stundum saman á
bráðamóttöku eða hafa lent á biðlist-
um. Sérfræðilæknar fást ekki heim
til Íslands á þeim grunnlaunum og í
þeim vinnuaðstæðum sem í boði eru á
sjúkrahúsum og í heilsugæslunni. Við
sjáum þetta á krabbameinsdeildinni,
blóðsjúkdómdeildinni, nýrnalækn-
ingadeildinni og hjá þeim sem aldr-
aðir eru. Þetta bitnar á sjúklingum
og aðstandendum þeirra. Samtök
lækna hafa bent á að bæta þurfi
launakjör lækna og að koma þurfi til
umtalsverð kjarabót með hækkun á
grunnlaunum til að snúa þessari þró
un við.
Röng skilaboð
Þó starfandi læknar á Íslandi væru
reiðubúnir að samþykkja tilboð rík-
isins, sem fjármálaráðherra hefur
haldið til streitu, myndi það ekki
leysa vandann sem við blasir. Sér-
fræðilæknar erlendis fást ekki til að
koma heim. Það er bara staðreynd.
Slík framvinda kjaramála fælir þá frá
enn frekar. Byrjunarlaun sér-
fræðilæknis hérlendis eru lægri en
læknis á fyrsta ári framhaldsnáms
skv. sænskum kauptöxtum. Hví ættu
þeir að koma heim við þær aðstæður?
Geta embættismenn fjármála rík-
isins svarað því? Þetta snýst því ekki
eingöngu um hvað læknar starfandi á
Íslandi í dag vilja og vilja ekki. Held-
ur hvað þarf til að tryggja lögbundna
þjónustu á krabbameinsdeildinni og
öðrum deildum Landspítalans. Til að
geta haldið áfram hjartaþræðingum
og röntgengreiningum. Grunnþjón-
ustu á landsbyggðinni. Mörg hundr-
uð milljóna króna nútíma róbótar og
lækningatæki gera ekkert gagn án
aðkomu mannshugans. Vandinn er
orðinn svo útbreiddur að ekki er
hægt að kippa einum og einum hópi
sérfræðinga út úr og lappa upp á
kerfið með skyndiplástrum. Um alls-
herjarvanda er að ræða. Þannig hef-
ur t.d. stöðugildum lækna á rann-
sóknarsviði Landspítalans fækkað
um 15% frá 2006. Þessi hópur er mik-
ilvægur stuðningur fyrir þá sem
vinna í framlínunni. Er ekki síður
lífsnauðsynlegur því vinna þeirra er
oft grundvöllur réttrar ákvörðunar
um meðferð.
Vinnuaðstæður þarf að bæta
Merki um vaxandi vinnuálag hjá
læknum koma skýrt fram í starfsum-
hverfiskönnun Landspítalans 2012
og 2013. Um 30% sérfræðilækna
merkja líkamleg álagseinkenni,
svefnerfiðleika og langtímaþreytu.
Um 16% finna fyrir andlegri vanlíð-
an. Hjá almennu læknunum, ungu
læknunum sem við
treystum á að muni
skila sér aftur heim að
afloknu framhaldsnámi,
er ástandið verra. Tæp-
lega helmingur þeirra
kvartar um svefnerf-
iðleika. Um 70% hafa
líkamleg álagseinkenni
og heldur fleiri kvarta
um langvarandi þreytu.
Helmingur þeirra hefur
merki kvíða eða þung-
lyndis og tvöfaldaðist sá
hópur á milli áranna 2012 og 2013. Er
líklegt að þeir sækist eftir að koma
aftur í þetta vinnuumhverfi? Þegar
margfalt betri laun bjóðast utan Ís-
lands að afloknu sérfræðinámi? Þetta
eru merki um að álag á unga lækna
sé alltof mikið. Að þeir fái ekki nægj-
anlegan stuðning í vinnu sinni. Sér-
fræðilæknar séu orðnir of fáliðaðir og
skýr merki um kulnun í starfi á með-
al þeirra. Fáliðun er alvarlegur vandi
og má ekki taka af léttúð. Það ógnar
öryggi sjúklinga. Haldi þetta áfram
aðgerðalaust af hálfu stjórnvalda og
stjórnenda spítalans má búast við
frekari örmögnun. Nú þurfa allir að
leggjast á árar.
Lamandi úrræðaleysi
Hafi aðilar vinnumarkaðarins eða
stjórnvöld fjármála aðrar hugmyndir
um hvernig takast skuli á við lækna-
skortinn og hnignandi þjónustu sem
því fylgir þá hafa þær ekki komið
fram. Forsætisráðherra er í því
vandasama hlutverki að velja á milli
þess hvort hann ætlar að láta þessa
aðila komast upp með að halda heil-
brigðiskerfinu í gíslingu fram á
næsta ár eða fara að vilja meirihluta
kjósenda sem styðja og skilja nauð-
syn þess að ganga strax til verks með
samtökum lækna um að vernda heil-
brigðiskerfið okkar. Læknar eru
ákveðnir í sínum aðgerðum og munu
halda kröfum sínum til streitu, því
þeir skilja hvað er í húfi. Fjármála-
ráðherra hefur líka val. Afstaða hans
í dag og aðgerðaleysi bitnar á þeim
sem síst skyldi. Ákvörðun hans ræð-
ur hvers konar læknisþjónusta verð-
ur á Íslandi. Ekki bara á vormán-
uðum, náist ekki samkomulag við
lækna fyrir áramót, heldur líka hvaða
standard verður á þjónustunni á
næstu árum.
Hvað vilja kjósendur –
bætum starfsaðstæður lækna
Eftir Reyni
Arngrímsson » Afstaða ráðherrans
ræður hvers konar
heilbrigðisþjónusta
verður í boði á vormán-
uðum.
Reynir Arngrímsson
Höfundur er varaformaður Lækna-
félags Reykjavíkur.
Loke Auriga Modular Las Vegas
Aves NikitaCatwalk Selene
Opið:
Mánudag til föstudag kl.10 -18
Laugardag kl. 11- 16
Sunnudag kl. 12 - 16
www.rafkaup.is
Úrval ljósa á betra verði
Hefst 2.
janúar k
l.12:00
10-70%
afslátt
ur