Morgunblaðið - 10.03.2015, Síða 23

23
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 10. MARS 2015
Sterkir á svellinu Hópur vaskra og fótafimra pilta lék fótbolta af miklu kappi á svellinu á Reykjavíkurtjörn í gærmorgun þegar veðurguðirnir gerðu hlé á éljaganginum og hraglandanum.
RAX
Undanfarnar vikur
hefur Jón Gnarr skrif-
að pistla í Fréttablaðið
um trúmál og umbætur
í stjórnsýslu. Hann
hefur lýst árangurs-
lausri leit sinni að
Guði, kveðst guðleys-
ingi og minnir menn á
að „trúleysi er lögvarin
lífsskoðun á Íslandi“.
Við séum svo heppin að
búa í lýðræðissam-
félagi sem virðir tjáningarfrelsi.
Þökk sé kristnum gildum búum
við í kristnu samfélagi sem leggur
áherslu á frelsi einstaklingsins þar
sem allir eru jafnir fyrir lögum, ólíkt
ríkjum guðleysingja sem á 20. öld
fóru með stríði undir ýmsum ismum;
sósíalisma, kommúnisma, fasisma,
nasisma.
Á síðustu öld létust 100 milljónir
manna í stærsta fangelsi veraldar-
sögunnar, reist af guðleysingjum
sem trúlausir skoðanabræður hér á
landi vörðu með kjafti og klóm. 70
milljónir kristinna hafa látið líf sitt
fyrir trú á Jesú Krist frá árdögum
kristni fram á okkar dag, þar af 40
milljónir á 20. öldinni. Á fimm mín-
útna fresti lætur kristinn maður lífið
fyrir trú sína, liðlega
100 þúsund árlega.
Ferilskrá trúleysingja
er ötuð blóði; 42,5 millj-
ónir féllu vegna Stal-
íns, tæplega 38 millj-
ónir vegna Maós og 21
milljón fyrir tilverknað
Hitlers, Lenín státar af
fjórum milljónum, jafn-
mikið og Hideki Tojo,
leiðtogi Japana í síðari
heimsstyrjöldinni, og
yfir tvær milljónir fyrir
tilstilli Pols Pots.
Enginn veit hve margir hafa dáið
fyrir hendi guðleysingjanna í N-
Kóreu en þeir skipta milljónum.
Vagga lýðræðis er í borgaralegum
kristnum samfélögum. Fyrir það
getur Jón Gnarr verið þakklátur.
Hann kveðst húmanisti. Allt gott um
það en á það skal þó bent að guðleys-
ingjar í Vantrú hafa orðið berir að
rætnu einelti og offorsi, studdir af
siðanefnd Háskóla Íslands. Það var
ljótur leikur, háskólanum til vansa.
Af 1.763 styrjöldum kemur trú
ekki við sögu í 93% tilfella
Samkvæmt alfræðibók Philip og
Axelrods, Encyclopedia of Wars,
hafa 1.763 styrjaldir verið háðar í
sögu mannkyns. Af þeim koma
trúarbrögð ekki við sögu í 93% til-
vika. Þetta eru sláandi upplýsingar.
Það er langur vegur frá að trúar-
brögð séu undirrót styrjalda.
Sú spurning er áleitin hvað gerst
hafi í Evrópu á 20. öld þegar guð-
leysingjar stofnuðu Sovétríkin og
marseruðu undir hakakrossi af áður
óþekktri grimmd. Þeir félagar Stalín
og Hitler gerðu með sér siðlausan
sáttmála um skiptingu A-Evrópu og
hófu árásarstríð. Hvers konar hugur
er hinn kommúníski hugur? Hinn
nasíski hugur? Hver er undirrót
allra þessara hörmunga, hvaðan
kemur öll þessi illska?
Jesús vissi það mætavel. Í Jak-
obsbréfi 4: 1-2 segir: „Af hverju
koma stríð og af hverju sennur með-
al ykkar? Af hverju öðru en girndum
ykkar sem heyja stríð í limum ykk-
ar. Þið girnist og fáið ekki, þið drep-
ið og öfundið og getið þó ekki öðlast.
Þið berjist og stríðið.“
Hægri/vinstri pólitík – hinn
kommúníski hugur
Hægri/vinstri pólitík endur-
speglar hugmyndafræðipólitík 20.
aldar þar sem siðspillt, ófyrirleitið
fólk faldi sig í skjóli pólitískra frasa.
Höfuðríki guðleysingja er hrunið og
ismar úreltir. Hvar sem guðleys-
ingjar hafa komist til valda hefur
þjóðlíf siðspillst, svo friðspillst þar
sem gripið er til vopna. Guðleys-
ingjar sækja fram í kristnum sam-
félögum Vesturlanda. Því er brýnt
að taka umræðuna, bera saman
kristin gildi og ferilskrá guðleys-
ingja.
Tíðarandi er orka, ýmist jákvæð
eða neikvæð. Mannleg vitund hverf-
ist frá fátæktarvitund upp til far-
sældarvitundar og tærrar vitundar
kærleika. Hinir kommúnísku, sósíal-
ísku, nasísku og fasísku hugir, sem
komust til valda vítt og breitt um
Evrópu, gerðu út á fátæktarvitund;
öfund, hatur, reiði, mannfyrirlitn-
ingu. Hugarfarið er neikvætt,
stjórnast af neikvæðum tilfinn-
ingum. Fyrstu viðbrögð þessa hugar
við álitaefnum eru nei, nei og aftur
nei svartnættis. Hugurinn lýgur út í
eitt og skipuleggur myrkraverk bak
við luktar dyr. Hann dýrkar vald,
veraldlegt vald, setur gjarnan á svið
pólitísk réttarhöld og ríkir jafnan í
skjóli byssu. Hinn lokaði nei-hugur
ágirnist veraldleg gæði og hleður
undir sig af fullkominni ófyrirleitni.
Hugarfarið fer sem vofa yfir lönd og
rottar sig saman; hugir líkt og þefa
hver annan uppi. Hinn lokaði hugur
lýtur jafnan sterkasta nei-huga.
Hinn lokaði hugur varðar leiðina
til ánauðar þar sem nei er höfuðból
helvítis og Kölski ríkir, er upphafs-
setning skáldsögu minnar, Váfugls.
Krumm kveður í ensku útgáfunni,
Vulture’s lair:
Nay has gun in hand,
army to command,
creates hell in land
of the closed mind.
Devil is landlord.
Hið kristna lýðræðislega borgara-
samfélag er besta stjórnarform sem
fram hefur komið með mannkyni,
reist á kærleikskenningum áhrifa-
mesta manns mannkynssögunnar,
Jesú Krists. Þetta mætti Jón Gnarr
gjarnan hafa í huga. Áhugavert væri
að taka umræðuna en því miður
virðast fjölmiðlar áhugalausir enda
þeir áhrifamestu, 365 miðlar og
RÚV, vagga guðleysis í landinu.
Eftir Hall Hallsson »Hinn lokaði hugur
varðar leiðina til
ánauðar þar sem nei er
höfuðból helvítis og
Kölski ríkir.
Hallur Hallsson
Höfundur er blaðamaður og
rithöfundur.
Af guðleysi og styrjöldum
Sjö ár eru senn að
baki frá efnahags-
hruninu haustið 2008
og enn stendur þjóðin
frammi fyrir afleið-
ingum þess vegna
þrotabúa bankanna
sem settir voru í gjald-
þrot um leið og nýir
voru stofnaðir á rúst-
um þeirra föllnu. Þess-
ar aðgerðir kostuðu
marga, m.a. íslenska
ríkið, háar fjárhæðir, en þær voru
nauðvörn sem um margt heppnaðist
vel, andstætt því sem gerðist sums
staðar erlendis þar sem hið op-
inbera hljóp undir bagga til að
bjarga bönkum frá falli eins og á Ír-
landi og í Bandaríkjunum. Gjald-
eyrishöft voru óhjákvæmileg afleið-
ing íslensku leiðarinnar, sem ásamt
öðrum stjórnvaldsaðgerðum liðinna
ára, m.a. í tíð ríkisstjórnarinnar
2009-2013, fleyttu íslenskum þjóð-
arbúskap og almenningi í gegnum
sársaukafullan niðurskurð. Um ein-
stök atriði er eðlilega deilt, end-
urreisn einkabanka og Icesave-
samninginn, sem fékk farsælan endi
með atfylgi forseta Íslands, þjóð-
arstuðningi og að lokum jákvæðri
dómsniðurstöðu. Mikinn hluta þessa
tímabils hefur verið
knúið á um losun og
afnám hafta á fjár-
magnshreyfingar
gagnvart útlöndum.
Sem betur fer hafa
stjórnvöld farið sér
hægt í þeim efnum og
fyllsta ástæða er til að
feta þá slóð áfram af
varúð og láta ekki frýj-
unarorð leiða til van-
hugsaðra aðgerða.
Miklum höftin ekki
fyrir okkur
Stór orð hafa um langt skeið ver-
ið höfð uppi um skaðlegar afleið-
ingar núverandi hafta á gjald-
eyrisviðskipti, en í fæstum tilvikum
hefur því fylgt sannfærandi rök-
stuðningur. Að undanförnu hefur
verið hert á slíkum málflutningi
sem borinn er uppi af talsmönnum
þrotabúa föllnu bankanna. Á þeim
bæjum hafa menn herskara af lög-
fræðingum í þjónustu sinni auk
tengsla við spunameistara í ýmsum
áttum. Höftin ganga vissulega gegn
trúarsetningum um „frjálsa fjár-
magnsflutninga“ sem skráðar eru í
EES-samninginn, en undarlegra er
að heyra talsmenn flokka til vinstri
eins og varaformann VG heimta af-
nám hafta og telja það „mikilvæg-
asta mál samtímans“. Ákvarðanir
um að létta núverandi höftum verða
vonandi ekki teknar án þess að
horft hafi verið til allra átta í því
máli, metnar líklegar afleiðingar og
leitað samstöðu milli stjórnar og
stjórnarandstöðu um leiðir. „Opin
umræða“ um svo flókið og marg-
þætt mál er ekki líkleg til að skila
miklu, svo sjálfsögð sem hún er eft-
ir að greining og skýrt val á milli
ákveðinna úrræða liggur fyrir. Svo
virðist sem á vegum Seðlabanka Ís-
lands sé nú unnið ötullegar en áður
að því að greina vandann og er það
vel. Það er jafnframt álitamál, hvort
ekki eigi að taka að nýju upp þráð-
inn þar sem frá var horfið með
skýrslu Rannsóknarnefndar Alþing-
is 2010 og umfjöllun um hana, og þá
með sérstöku tilliti til hafta og væn-
legra skrefa til afléttingar á þeim.
Munum lengi búa við krónuna
Eitt er að greiða úr þeim vanda
sem safnaðist upp í kjölfar hrunsins
2008 og sem m.a. snýr að þrotabú-
um föllnu bankanna. Annað er það
sem varðar almenna efnahagsstefnu
og viðleitni til að viðhalda jafnvægi í
þjóðarbúskap okkar og bærilegu at-
vinnustigi miðað við að búa áfram
við krónuna sem gjaldmiðil. Um-
ræðan um að Ísland taki upp annan
gjaldmiðil hefur staðið lengi og
ýmsir hafa í orði lagst á þá sveif að
kasta beri krónunni. Um skeið var
mikið ræddur sá kostur að taka upp
evru sem gjaldmiðil með því að Ís-
land gerðist aðili að Evrópusam-
bandinu og Efnahags- og mynt-
bandalagi þess. Allir vita í hvaða
stöðu það mál er nú þar sem aðild-
arviðræðum hefur verið hætt og Ís-
lendingar geta prísað sig sæla á
meðan ekki er haldið lengra á þeirri
braut. Myntbandalag ESB er nú í
djúpri kreppu og alls óvíst að það
lifi hana af. Ólíkur efnahagsgrunnur
aðildarríkjanna veldur því að
spennitreyja sameiginlegrar mynt-
ar leiðir af sér gífurleg vandamál,
sem atvinnuleysið í mörgum ESB-
ríkjum er til marks um. Íslendingar
munu eins og horfir búa áfram við
krónuna sem gjaldmiðil og verk-
efnið ætti að vera að bæta umgjörð-
ina um hana þannig að sem best
farnist. Þær hömlur sem því kunna
að fylgja geta vegið upp hættur
sem fylgja ólgusjó „frjálsra fjár-
magnshreyfinga“ fyrir lítið sam-
félag.
Nýtum mannauð og þekkingu
Eftir að hafa gengið í gegnum
efnahagshrunið 2008 ættu Íslend-
ingar að vera betur að sér en marg-
ir aðrir um afleiðingar kollsiglingar
á efnahagssviði og hvað beri að var-
ast litið til framtíðar. Í kjölfar
einkavæðingar fjármálastofnana
varð okkur að falli ótryggur um-
búnaður fjármálakerfisins og teng-
ingin við EES-samninginn. Við
þessar aðstæður tókst fjár-
málabröskurum, sem engu skeyttu
um þjóðarhag, að draga stjórnvöld
og almenning með sér í gullgraf-
araleiðangur. Margt hefur verið rit-
að upplýsandi um þetta ferli, enda
eigum við fjölda velmenntaðra og
hæfra einstaklinga sem búa yfir al-
þjóðlegri yfirsýn. Skýrsla Rann-
sóknarnefndar Alþingis lagði góðan
grunn og bætti miklu við þekkingu
á stofnunum og samspil á fjár-
málasviði, auk ábendinga um sið-
ferðilega bresti. Dæmi um afar
fróðlega og nýlega viðbót er bók
Guðrúnar Johnsen sem á ensku ber
heitið „Bringing down the banking
system“. Æskilegt væri að fá þetta
rit þýtt á íslensku, því að efnið
þyrfti að ná til sem flestra.
Eftir Hjörleif
Guttormsson »Eftir að hafa gengið í
gegnum efnahags-
hrunið 2008 ættu Ís-
lendingar að vera betur
að sér en margir aðrir
um afleiðingar kollsigl-
ingar á efnahagssviði.
Hjörleifur
Guttormsson
Höfundur er náttúrufræðingur.
Listin að lifa með íslensku krónunni