Morgunblaðið - 20.04.2015, Síða 17

17
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 20. APRÍL 2015
Taubleiuskiptin miklu Það var mikið líf og fjör í Ráðhúsi Reykjavíkur sl. laugardag þegar Ísland lagði sitt af mörkum í því að setja Guinness-heimsmet í taubleiuskiptingum.
Ómar
Hinn 14. apríl sl. gladdi Kári Stef-
ánsson lesendur Morgunblaðsins enn
á ný með hugvekju á opnusíðu. Venju-
lega er gaman að fylgjast með því
þegar hann mundar stílvopnið enda
maðurinn vopnfimur í meira lagi. Þá
spillir ekki fyrir að málstaðurinn sé
góður eins og í mars sl. þegar Kári
gekk fram fyrir skjöldu við að reyna
að koma vitinu fyrir þá þingmenn sem
í barnaskap sínum vildu leyfa versl-
unum með nauðsynjavörur að halda
brennivíni að fólki. Hafi Kári bestu
þakkir fyrir skelegga framgöngu þar.
En öllum getur skotist þótt skýrir
séu. Mér dauðbrá þegar Kári tók að
gefa í skyn að besta aðferðin til þess
að Íslendingar eignuðust jáeinda-
skanna væri að stjórnvöld svikju ára-
tugargamalt fyrirheit um að ljúka við
að koma rannsóknum og kynningu á
íslenskum fræðum sómasamlega fyrir
í húsnæði á Melunum. Daginn eftir
tók leiðarahöfundur blaðsins undir
með Kára.
Hafi það farið fram hjá einhverjum
þá eru framkvæmdir við Hús ís-
lenskra fræða þegar hafnar og Há-
skólinn stendur klár á sínu mótframlagi. Ríkisstjórnin getur og
mun vafalaust koma þessu sjálfsagða verkefni í höfn enda þótt
minnkað hafi í ríkissjóði eftir launahækkanir lækna í vetur.
Eftir Ara Pál
Kristinsson
»Ríkisstjórnin
mun vafa-
laust efna fyrir-
heit um að reisa
Hús íslenskra
fræða enda þótt
minnkað hafi í
ríkissjóði eftir
launahækkanir
lækna í vetur.
Ari Páll
Kristinsson
Höfundur er rannsóknarprófessor við Stofnun Árna Magnússonar
í íslenskum fræðum.
Jákvæðni
skanni óskast
Tryggingafélög hafa
uppgötvað, samkvæmt
fréttum, mikilvægasta
viðfangsefni sitt á kom-
andi árum: Bætur fyrir
þau áhrif sem hlýnandi og
öfgafullt veðurfar orsak-
ar. Smám saman fléttast
umhverfismál og andóf
gegn hlýnuninni, ásamt
leiðum til að vinna úr
stöðunni hverju sinni, inn
alla helstu stefnumótun í
efnahags- og samgöngumálum. Olíu-
vinnsla við Ísland eða ekki, rafbílar,
eldsneyti framleitt sjálfbært í stórum
stíl, breytingar á fiskgengd í sjó, aukinn
eða minni afli og súrnun sjávar; allt eru
þetta efnisatriði sem ber hátt. En hvað
með landbúnaðinn? Hvar eru snertiflet-
ir hlýnunarinnar og íslensks landbún-
aðar? Ýmislegt má þar finna, svo sem
vonir um bætt vaxtarskilyrði á ökrum,
túnum og afréttum, bindingu kolefnis
með uppgræðslu innan verkefna eins og
Bændur græða landið á vegum Land-
græðslunar, jarðhitaræktun, bætta
beitarstjórnun, meiri ræktun innlends
skepnufóðurs og jafnvel metanfram-
leiðslu heima á bæ til eldsneytisgerðar.
En eitt allra mikilvægasta atriðið
gleymist.
Breytingar í vændum
Því er svo farið að innlendur landbún-
aður, af býsna háum gæðum yfir heild-
ina, er verndaður fyrir miklum innflutn-
ingi og fær stuðning frá samfélaginu.
Ýmis rök hafa heyrst fyrir
því fyrirkomulagi, til dæm-
is viðhald byggða í landinu,
umrædd gæði úr næstum
lífrænum landbúnaði,
fæðuöryggi á viðsjár-
verðum tímum og fleira.
Önnur og oft andstæð rök
hljóða til dæmis upp á
lægra verð innfluttra vara
og meira úrval ef tollfrjáls
innflutningur væri leyfður.
Sennilega má fara bil
beggja í verndun landbún-
aðar og lítt heftum inn-
flutningi búvara en þá blas-
ir einmitt gleymda atriðið við.
Mælingar, veðurfarslíkön og vísindaleg
rök benda ótvírætt til þess að vegna
gríðarlega hraðrar hlýnunar á áratuga
grunni, og afar kostnaðarsamra mót-
aðgerða, verði að takmarka vöruflutn-
inga um allan heim þar til menn ná tök-
um á umverfisvænum orkukostum og
kunna að spara hráefni. Þetta gæti
meðal annars átt við blóm í flugi þús-
undir kílómetra, fiskisérvöru til Japans,
eggjahvítu á plastbrúsum frá Danmörk
og ævintýralega land- og vatnsnotkun
við kjötframleiðslu til stórútflutnings.
Með öðrum orðum: Núverandi neyslu-,
ræktunar- og flutningamynstur (milli
landa) með bílum, skipum, dísillestum
og flugvélum breytist hratt fram eftir
öldinni. Heimafenginn baggi verður á
endanum ódýrari en hinn ef horft er
heildrænt en ekki bara á þrönga efna-
hagsreikinga. Ræktun eykst bæði innan
borga og bæja og úti á landi, flutnings-
leiðir styttast, afurðastöðvum fjölgar,
orkufrekur verksmiðjubúskapur minnk-
ar, verslun sem byggist á pakkaðri
ferskvöru og stórmörkuðum minnkar.
Fólk lætur sér þá líka nægja að hafa
árstíðabundnar afurðir í matinn í stað
þess að kaupa bláber sem flutt eru
10.000 km leið til Íslands í flugi um
miðjan vetur.
Flókin stefnumótun
Ef þessi umhverfisvídd, til skemmri
eða lengri tíma, bætist ekki í umræðuna
um landbúnað og innflutning á Íslandi
virkar ofuráhersla á gagnrýni á verð og
úrval sem skammsýni. Auðvitað verður
margvíslegur matarinnflutningur hald-
inn í heiðri, bæði grunnvara og sérvara,
en það er hófsemdin og skynsemin sem
verður þá að ráða mestu. Ekki bara
buddan þessa vikuna eða neytendaósk
um bláber í febrúar, jafnvel þótt ein-
hver hagnist á sölunni. Stefnumótun í
landbúnaði er flókin. Hún hefur sannar-
lega nokkrar víddir og tínd bláber í
ágúst á Íslandi, án ágætra vetrarberja
frá Suður-Ameríku, er svo sannarlega
ein þeirra.
Eftir Ara Trausta
Guðmundsson » Stefnumótun í land-
búnaði er flókin. Hún
hefur nokkrar víddir
og tínd bláber í ágúst
á Íslandi, án ágætra
vetrarberja frá Suður-
Ameríku, er ein þeirra.
Ari Trausti
Guðmundsson
Höfundur er jarðvísindamaður
og rithöfundur.
Vantar ekki eitthvað?