Húnavaka - 01.05.1985, Blaðsíða 168

166
HÚNAVAKA
saga biskups. Hún er saga Laurentiusar Kálfssonar sem var biskup á
Hólum árin 1324-1331. Mjög sterk rök benda til að höfundur þessarar
sögu sé séra Eina'r Hafliðason,1 sem var prestur að Breiðabólstað í
Vestur-Hópi 1344-1393. Einar ritaði einnig hluta af Lögmannsannál.2
Framlag Einars til sagnfræðinnar er því fullrar athygli vert. Hér
verður þó ekki nema lítillega fjallað um ritverk Einars en athyglinni
fyrst og fremst beint að honum sjálfum.
Það eru nær eingöngu verk Einars sjálfs sem veita vitneskju um lif
hans og störf. Hann hefur leyft sér að skjóta inn í Lögmannsannál
einstökum fróðleiksmolum um ævi sína og föður síns.3 Þeir greina frá
merkisatburðum svo sem utanför Einars og embættisframa. 1 Laur-
entius sögu er einnig að finna nokkrar setningar um Einar.4 Út frá
þessum fáorðu heimildum getum við gert okkur nokkra grein fyrir
allra grófustu dráttunum í lífshlaupi þessa Húnvetnings frá 14. öld.
Einar Hafliðason var fæddur árið 1307. Hann var sonur séra Haf-
liða Steinssonar (1253-1319), sem var seinast prestur á Breiðabólstað
og einn af höfuðklerkum landsins. Hafliði var um skeið kapelluprestur
Eiríks Noregskonungs Magnússonar og siðan lengi ráðsmaður á Hól-
um og á Þingeyrum. Hafliða og Laurentiusi Kálfssyni var vel til vina
og mál æxluðust svo að Breiðabólstaðarklerkur kom Einari til Laur-
entiusar sem var þá munkur á Þingeyrum og hélt þar skóla eins og
hann gerði síðar á Hólum eftir að hann var orðinn biskup. Einar hefur
að líkindum verið með Laurentiusi á Þingeyrum árin 1313-1315. Eftir
það fór Einar norður að Hólum og var þar undir verndarvæng Auð-
unar biskups rauða. Auðun biskup var norskur maður og hafði verið
kórsbróðir við dómkirkjuna í Niðarósi áður en hann varð biskup á
Hólum. Hafliði Steinsson og Auðun voru „kærastir vinir“, eftir því
sem Laurentius saga hermir, og dettur mér í hug að sú vinátta hafi átt
rætur að rekja til Noregsára Hafliða. Það má sjálfsagt þakka þessari
vináttu Hafliða og Auðunar að einhverju leyti að Einar fór ungur
ndrður að Hólum og var þar, að því er virðist, í allnánum persónu-
legum tengslum við biskup. Einar var auðvitað við nám á þessum tíma
og hefur vafalaust einkum numið klerkleg fræði.
Veru Einars á Hólum lauk ekki þótt Auðun rauði félli frá. Eftir-
maður Auðunar var Laurentius Kálfsson og varð Einar mjög hand-
genginn honum. Sama ár og Laurentius tók við biskupsdómi, árið
1324, vígðist Einar sem djákni. Hann var síðan á Hólum alla
biskupstíð Laurentiusar. Lét biskup Einar djákna, „huernn hann