Morgunblaðið - 18.06.2015, Side 12

12 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. JÚNÍ 2015
ÁLÞAKRENNUR
Viðhaldslitlar
Þegar hús eru klædd með „viðhaldsfrírri“ klæðningu
er nauðsynlegt að nota „viðhaldsfríar“ þakrennur
Rennurnar frá Grövík Verk í Noregi eru gerðar úr 0.9 mm áli og tærast ekki,
ryðga né brotna. Fyrsta rennan var framleidd árið 1956 og er enn í notkun.
Litir til á lager: Svartar, hvítar, gráar, rauðbrúnar og ólitaðar.
Seljum einnig varmaskiptasamstæður, loftræstistokka og tengistykki.
Smiðjuvegi 4C
Box 281 202 Kópavogur
Sími 587 2202
Fax 587 2203
hagblikk@hagblikk.is
www.hagblikk.is
HAGBLIKK ehf.
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Snjór á Þjórsársvæðinu er sá mesti
sem þar hefur mælst í a.m.k. 25 ár.
Landsvirkjun (LV) hóf í fyrra að
kanna betur snjómagn á vatnasvið-
um vatnsaflsvirkjana að vori. Lengi
hefur verið fylgst með afkomu jökla
en nú er farið að fylgjast betur en
áður með snjómagni utan jökla.
Andri Gunnarsson, verkefnis-
stjóri vatna-, veður- og jöklamæl-
inga LV, gerði grein fyrir snjómæl-
ingum LV á sumarþingi
Veðurfræðingafélagsins á þriðju-
dag. Hann sagði í viðtali að vatns-
árin 2012-2013 og 2013-2014 hefðu
verið frekar léleg miðað við vænt-
ingar LV. Því var ráðist í það verk-
efni að öðlast betri skilning á snjó
og söfnun hans. LV hefur sinnt
vöktun og mælingum á Langjökli og
Vatnajökli í samstarfi við jöklahóp
Jarðvísindastofnunar HÍ í meira en
25 ár og rekið veðurstöðvar yfir
sumarið á jöklum. Veðurstofan sinn-
ir sams konar mælingum á Hofs-
jökli.
Andri sagði að raforkufyrirtæki á
Norðurlöndum, í Kanada og Banda-
ríkjunum hefðu lengi stundað snjó-
rannsóknir. Snjórinn skilaði
ákveðnum hluta af ársrennslinu sem
knýði vatnsaflsvirkjanirnar. Því bet-
ur sem það hlutfall væri þekkt, þeim
mun betur væri hægt að hámarka
nýtingu vatnsins.
„Á Þjórsársvæðinu eru um 85% af
vatnasviðinu utan jökla. Við þurfum
að þekkja þá auðlind sem snjórinn
er og vita hvað búast má við að skili
sér í miðlanir og lón,“ sagði Andri.
Hann sagði það líka öryggisatriði að
vita hve mikill snjór væri til staðar á
hinum ýmsu svæðum og hvað gæti
gerst ef hann hlánaði hratt. Snöggar
leysingar og mikill snjór gætu vald-
ið flóðum sem gætu valdið tjóni á
mannvirkjum og skapað hættu.
Breytileg snjódýpt milli ára
„Við höfum sett af stað fjarkönn-
unarverkefni og höfum reynt að
greina hvaða fjarkönnunargögn er
hægt að nota til að þekkja og skilja
betur snjó,“ sagði Andri. LV fær
gögn úr ýmsum veðurlíkönum en
vandinn við snjó er að bæði er erfitt
að mæla hann og reikna vatns-
magnið með fjarkönnunargögnum.
Veðurstöðvar LV hafa verið upp-
færðar og nú mæla þær m.a. geisl-
un, snjódýpt og jarðvegsraka. Einn-
ig er unnið að tilraunaverkefni þar
sem náttúruleg geislun jarðar er
mæld og breytileiki í henni notaður
til að mæla nokkuð nákvæmlega
hversu mikið vatnsgildi snjórinn
geymir.
Mælistikur hafa verið notaðar
áratugum saman til að mæla snjó-
dýpt. Sigurjón heitinn Rist vatna-
mælingamaður setti upp eina elstu
mælistikulínuna við Kjalöldur á
Þjórsársvæðinu árið 1975. Til eru
nokkuð langar tímaraðir snjómæl-
inga frá þremur stöðum á Þjórsár-
svæðinu. Vandinn er að þær lýsa
ekki ástandinu nógu vel á stórum
svæðum. Einnig er fylgst með hita
snævarins og eðlismassa og út frá
því er hægt að áætla vatnsmagnið.
„Vandinn á Íslandi er að snjórinn
fellur sjaldnast lóðrétt. Hann fýkur
mikið til, blotnar og frýs til skiptis
og er ekki mjög einsleitur. Það gerir
alla reikninga töluvert flókna og því
er nauðsynlegt að styðja þá með
beinum mælingum,“ sagði Andri.
Landsvirkjun stundar einnig rat-
sjármælingar á snjó. Þá er snjósjá
(GPR radar) dregin yfir snævi þakið
land eða jökul. Þannig er hægt að
mæla snjódýpt á stórum samfelldum
svæðum. Andri sagði eitt það áhuga-
verðasta við niðurstöðurnar vera
hve breytilegt snjómagnið gæti ver-
ið eftir landsvæðum. „Vorið 2014 var
mjög mikill snjór á hálendi Austur-
lands, í kringum Hálslón og Jökuls-
árveitu. Þá var mjög lítill snjór á
Þjórsársvæðinu og snjómagnið tölu-
vert undir meðaltali fyrri ára.
Nú er ástandið þannig að snjór í
kringum Hálslón er töluvert undir
meðaltali og örlítið undir meðaltali
hjá Jökulsárveitu. Hins vegar er
snjór á Þjórsársvæðinu nú í sögu-
legu hámarki samkvæmt tiltækum
mælingum. Annað eins snjómagn
hefur ekki mælst þar í að minnsta
kosti 25 ár. Snjórinn sem féll í vetur
er verulega mikið meiri en við höf-
um áður séð,“ sagði Andri.
Hægar leysingar og grunnvatn
Snjó hefur ekki leyst mjög hratt í
vor á Þjórsársvæðinu og leysing-
arnar byrjuðu seinna en á undan-
förnum árum. Þær hafa aukist hægt
og rólega, enda verið næturfrost á
fjöllum. Þessi hæga og seina vor-
koma hefur valdið því að leysing-
arnar hafa skilað sér meira í grunn-
vatnskerfið en áður. Langt er síðan
grunnvatnsstaða hefur sýnt jafn
mikla svörun og nú í vor. Úrkomu-
lítil sumur hafa orsakað lága grunn-
vatnsstöðu á Þjórsársvæðinu undan-
farin ár.
Oft myndast ís við yfirborð jarðar
á haustin sem snjóar á yfir veturinn.
Í leysingum rennur vatnið eftir ísn-
um eða frosinni jörð og skilar sér
hratt í vatnsföllin. Í vor hefur þessi
ís og frost í jörð þiðnað og vatnið
leitað niður í jarðveginn í meiri mæli
en áður.
„Við sjáum mikla svörun í grunn-
vatnskerfinu á Þjórsársvæðinu og
eins á Þingvallasvæðinu í kringum
Sogið þó að snjórinn hafi ekki verið
að skila sér hratt til vatnsfalla. Við
erum mjög fegnir því. Það hefur t.d.
verið lítið rennsli í Tungnaá, sem
einkum hefur skýrst af lágri grunn-
vatnsstöðu,“ sagði Andri. „Ef það
hlýnar hratt geta komið vorflóð. Ég
sé samt ekki fyrir mér að það verði
stórir flóðtoppar eins og stundum
hafa sést. Til þess að svo verði þarf
bráðnunin að verða mjög ör, en ekki
er útlit fyrir að það gerist.“
Snjórinn er mikil auðlind
 Ekki hefur mælst meiri snjór á Þjórsársvæðinu í 25 ár en nú  Landsvirkjun
eykur rannsóknir á snjó  Snjódýpt er mæld á stórum svæðum með snjósjá
Ljósmynd/Gestur Jónsson
Við Sauðá á Vesturöræfum Landsvirkjun fylgist með snjómagni á vatnasvæðum vatnsaflsvirkjana fyrirtækisins.
Starfsmenn fara um með mælitæki og grafa snjógryfjur til að kanna hvernig snjórinn er.
Ljósmynd/Gestur Jónsson
Snjósjá Ratsjá sem mælir snjódýpt
er dregin af vélsleða eða bíl.
Nokkuð hefur verið um ábendingar
um lélegt GSM-samband í Héðins-
fjarðar- og Múlagöngum. Gísli
Eiríksson, forstöðumaður Vega-
gerðarinnar á Ísafirði, kannaðist
ekki við að bilun væri í kerfinu en
þekkt væri að samband gæti rofnað
þegar farið væri um gangamunn-
ann. Það væri vegna tæknilegrar
útfærslu á reikikerfi milli sím-
stöðva. Símar misstu snögglega
merkið þegar komið væru inn eða
út og það tæki þá augnablik að
finna nýju símstöðina.
Aðalsteinn Þór Arnarsson hjá
Raffó ehf., sem hefur séð um eftirlit
með búnaðinum, fór á stúfana og
staðfesti að ekki væri um bilun að
ræða en vandamálið tengt reiki-
kerfinu væri til staðar, menn misstu
þannig samband í nokkrar sek-
úndur. Sömuleiðis yllu þrengslin í
Múlagöngum því að þegar stórir
bílar færu hjá misstu símar sam-
band rétt á meðan og þannig slitn-
aði samband. Fullt samband væri
þó að öðu leyti og neyðarsímar allir
á sínum stað.
Algengt að
símtöl slitni
í göngunum
 Takmörkunum í
reikikerfi að kenna
Morgunblaðið/Sigurður Ægisson
Héðinsfjarðargöng Búast má við
að símtöl slitni við munnann.
Ráðstefnan WE2015 hefst í dag í
Hörpu, en WE stendur fyrir Women
Empowerment og það markmið að
virkja kraft kvenna til jafns við
kraft karla.
„Jafnrétti er stærsta efnahags-
lega tækifærið sem býðst gegn
stöðnun í hagvexti heimsins, í dag
og til framtíðar. Þátttakendur á
WE2015 koma úr forystusveitum
atvinnulífs, háskóla og stjórnmála á
Íslandi og á alþjóðavettvangi. Það
verður boðið upp á beina útsend-
ingu frá öllum fyrirlestrum og
panelumræðum á vefsvæðum RÚV
og Inspirally,“ segir í tilkynningu.
Ráðstefnan mun hefjast á mynd-
ávarpi frá Christine Lagarde, for-
stjóra Alþjóða gjaldeyrissjóðsins.
Auk hennar verður fjöldinn allur af
fyrirlesurum sem koma víðs vegar
að og má þar nefna Jóhönnu Sig-
urðardóttur, fyrrverandi forsætis-
ráðherra, og Pat Mitchell, stjórnar-
formann Sundance-kvikmynda-
hátíðarinnar, en hún var fyrsti
kvenkyns forstjóri fjölmiðla-
fyrirtækisins PBS.
Jafnréttisráð-
stefna í Hörpu
hefst í dag
Harpa Ráðstefnan fer fram í Hörpu.
Morgunblaðið/Júlíus