Morgunblaðið - 18.06.2015, Síða 20

» Brýnt er að
varlega sé
farið í aðgerðir,
að þær valdi
ekki tjóni á vel-
ferð eða öryggi
borgaranna,
slíkt má aldrei
gerast.
Á undanförnum vik-
um hefur mikið verið
fjallað um kjaradeilur
og ólgu á vinnumark-
aði. Verkfallsaðgerðir
hafa staðið yfir vikum
saman og haft oft á tíð-
um mjög víðtæk áhrif
á samfélagið í heild
sinni. Þær hafa, því
miður, jafnframt verið
mjög íþyngjandi og
þungbærar fyrir þá
einstaklinga sem á hallar heilsufars-
lega.
Eitt af mikilvægustu tækjum
vinnandi fólks til að bæta og standa
vörð um réttindi sín og kjör eru
verkföll. Að haga hlutum þannig að
verkfallsaðgerðir hafi áhrif á þá
starfsemi sem viðkomandi stéttir
starfa við getur leitt til betri kjara
og réttinda ef samningar hafa ekki
náðst með öðrum hætti. Brýnt er að
varlega sé farið í aðgerðir, að þær
valdi ekki tjóni á velferð eða öryggi
borgaranna, slíkt má aldrei gerast.
Verkföll eiga að vera algjört neyð-
arúrræði í kjaradeilu.
Á almennum vinnumarkaði var
verkfallsrétturinn lögfestur með
lögum um stéttarfélög og vinnudeil-
ur árið 1938. Verulegar skorður voru
þó á verkfallsrétti opinberra starfs-
manna til ársins 1976. Lögreglu-
menn hafa verið án verkfallsréttar
frá árinu 1986. Illa hefur gengið í
baráttu lögreglumanna að öðlast þau
grundvallarréttindi sem verkfalls-
rétturinn er. Í raun ættu lög-
reglumenn eða launafólk almennt
ekki að þurfa að berjast fyrir því að
öðlast verkfallsrétt. Í lýðræð-
isríkjum er verkfallsréttur hluti af
grundvallarréttindum og það ætti að
vera hlutverk stjórnvalda að vernda
slík grundvallarréttindi en ekki
vinna gegn því að vinnandi fólk öðl-
ist verkfallsréttindi. Það er óþolandi
að lögreglumenn þurfi nú að standa í
samningum við vinnuveitanda sinn
um launakjör og kjör almennt þar
sem einn helgasti réttur launþega er
ekki til staðar.
Verkfallsréttur
lögreglumanna
Eftir Þuríði Berg-
lindi Ægisdóttur
Þuríður Berglind
Ægisdóttir
Höfundur er MA í alþjóða-
samskiptum. Starfar hjá lög-
reglustjóranum á Suðurnesjum.
20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. JÚNÍ 2015
Sími 571 2000 | hreinirgardar.is
Garðsláttur
Láttu okkur sjá um
sláttinn í sumar
Skipholt 50c • 105 Reykjavík • 582 6000 • www.computer.is
Síðan 1986
3 ára ábyrgð
Tölvur og fylgihlutir
In Win Gamer Extreme
Ótrúleg leikjatölva sem spilar
alla leikina í bestu gæðum
In Win Office Pro
Alvöru vinnutæki sem
einfaldlega virkar
• Örgjörvi: Intel i7-4790
3,9 GHz Turbo
• Kæling: Coolermaster
212E Evo ofurhljóðlát
• Vinnsluminni: 16 GB
DDR3 1600MHz
• Skjákort: EVGA nVidia
GeForce GTX970 4GB
• SSD diskur: Samsung
EVO 850 250GB
• Harður diskur: Seagate
3TB 7200 RPM
• Netkort: 1Gbit kapaltengt
• Stýrikerfi: Windows 8.1
64ra bita
• Örgjörvi: Intel i3-4150
3,5 GHz
• Vinnsluminni: 8GB
DDR3 1600MHz
• Drif: DVD skrifari
• SSD diskur: 240GB
Kingston V300
• Net: þráðlaust og
kapaltengt
• Stýrikerfi: Windows
8.1 64ra bita
99.900 kr.
279.900 kr.
„Í raun má segja að
umgjörðin í kringum
sauðfjárræktina sé að
mörgu leyti heilbrigð
og mun heilbrigðari en
t.d. í mjólkurfram-
leiðslu.“ Þannig segir í
skýrslu Háskólans á
Akureyri um
samfélagslega þýð-
ingu sauðfjárbúskapar
sem birtist sl. vetur.
Skýrslan fjallar um atvinnugrein
sem er svo óarðbær að ríkisstyrkir
mynda obbann af tekjum hennar og
eru sauðfjárbændur þó síst öfunds-
verðir af tekjum sínum. Skyldu eft-
irfarandi setningabrot bera þess
vott að höfundum þykir umgjörð
greinarinnar heilsugóð, „…bændur
fá styrki frá ríkinu til að stunda
greinina“ og síðar „bændur fá bein-
greiðslur eftir 63 ára aldur, án þess
að framleiða neitt“ þeir sitja jarð-
irnar „bara til að
hokra áfram“, eins og
einn viðmælandi segir
í skýrslunni. „Menn
eru í búskap af göml-
um vana,“ svo vitnað
sé enn í skýrsluna. Það
vekur athygli að slík
„atvinnustarfsemi“ fái
sérstakt háskóla-
stimplað heilbrigðis-
vottorð. Heildstæð út-
tekt á samfélagslegri
stöðu greinarinnar er
þetta ekki. Hvorki er
sagt frá því hvað þessi atvinnugrein
kostar samfélagið í meðgjöf né
greint frá þeim umhverfisspjöllum
sem sá fjöldi fjár sem rekinn er ár-
lega á fjall veldur náttúru landsins.
Þá er ógetið þeirrar byggðaeyð-
ingar sem stjórnlaus, arðlaus og
óþarfa offramleiðsla leiðir af sér.
Það er fræðasamfélagi íslenskra
háskóla ekki til framdráttar ef
hagsmunasamtök geta pantað
skýrslur þar sem niðurstöðurnar
eru klæðskerasniðnar hags-
munapoti þeirra.
Óréttlætanleg offramleiðsla
Af liðlega 10 þús. tonna heildar-
framleiðslu kindakjöts 2014 voru
um 1.100 tonn óseld en 2.500 tonn
sett í útflutning. Offramleiðslan
nemur því um 3.600 tonnum. Mér
reiknast svo til að heildarverðmæti
útflutnings sauðfjárafurða hafi ver-
ið 3,7 ma. kr. Þá var búið að eyða
1,2 ma. kr. af ríkisgreiðslum til þess
hluta framleiðslunnar sem fluttur
var út. Þetta er „niðurgreiðsla“ til
velstæðra útlendinga um 32%. Það
er mikill rausnarskapur. Af þessum
grófa reikningi sést að útflutningur
sauðfjárafurða er þjóðhagslega
óarðbær og engin hagræn rök fyrir
þessari starfsemi. Sauðfé í landinu
er því um 40% of margt. Þetta kost-
ar ríkissjóð mikla peninga, sem
brýnt væri að nota í heilbrigð-
isþjónustuna. Það kemur ekki á
óvart að í fyrrnefndri skýrslu skuli
hvergi minnst á að taka þurfi tillit
til þarfa markaðarins og takmarka
framleiðslu. Lambakjöt er ekki
lengur meginfæðutegund þjóð-
arinnar. Áratugum saman hefur
ríkisfé verið veitt til markaðs-
setningar og geymslu kindakjöts,
nú 414 m.kr., með þeim eftirtekt-
arverða árangri að neyslan dregst
saman. Kerfi sem hvetur til stjórn-
lausrar framleiðslu, óháð þörfum
markaðsins, er andstætt allri heil-
brigðri skynsemi. Þá ýtir það undir
hugarfar sem gerir sífellt kröfur til
annarra, en minni til sjálfs síns. Ég
vona að ekki verði sagt það sama
um þá alþingismenn sem halda
þessu fáránlega kerfi gangandi og
sagt var um sovétleiðtogana, þegar
leitað var skýringa á hruni Sov-
étríkjanna, að það hefði ekki verið
svo að leiðtogarnir hundsuðu lög-
mál efnahagslífsins heldur hitt, sem
var verra, að þeir skildu þau ekki.
Gróðureyðing er afleiðingin
Engin réttlætingarrök eru fyrir
því að veita almannafé til að eyða
viðkvæmum gróðri. Hafi núverandi
landbúnaðarstefna haft einhver
markmið þá hafa þau öll mistekist.
Sauðfjárbændur maka almennt
ekki krókinn. Atvinnugrein þeirra
er nokkuð frumstæð og óarðbær og
tekjur því lágar. Hvorki íslenska
kindin né kýrin eru afurðavænar,
því að stofnar þeirra eru rýrir af
aldalangri einangrun. Þessi fram-
leiðslustefna hefur ekki styrkt
dreifðustu byggðir, heldur eru
áhrifin öfug. Þar er því miður flest
sagt á undanhaldi, ef marka má töl-
ur, skýrslur og frásagnir. Það er
eðlilegt því að meginatvinnugreinin,
sjálf undirstaðan, er afar óarðbær.
Ekki þangað, heldur þaðan flyst
fólk. Til að laða að fólk í dreifbýlið
þarf atvinnugrunnurinn þar að vera
heilbrigður. Ferðaþjónustan er
tækifæri ef hugvit fylgir máli. Í stað
offramleiðslu með gróðureyðingu
skulum við þó frekar borga fyrir að
hlúa að gróðri. Ítala í Almenn-
ingana frá í vor var dapurlegt
dæmi. Eindregnar ráðleggingar
gróðurvísindamanna voru hunds-
aðar, því þær rákust á við skamm-
vinna hagsmuni yfirvaldsins. Víð-
tæk skaðsemi offramleiðslunnar er
augljós og hlýtur að vekja þá spurn-
ingu hvaða æðri hagsmunir stýri
þarna för, því hvorki eru það hags-
munir neytenda né sauðfjárbænda,
sem margir hverjir „hokra áfram“
„af gömlum vana“. Þá er pólitíkin
nærtækust. Í kosningum jafngildir
atkvæði eins sauðfjárbónda allt að
þremur atkvæðum í þéttbýli
höfuðborgarsvæðisins. Stuðnings-
fólk óréttláts atkvæðavægis hlýtur
að telja að ýmislegt megi leggja á
land og þjóð til að halda atkvæð-
unum í sveitunum.
Áhrif offramleiðslu lambakjöts
Eftir Þröst
Ólafsson »Ekki þangað, heldur
þaðan flyst fólk. Til
að laða að fólk í dreif-
býlið þarf atvinnu-
grunnurinn þar að vera
heilbrigður.
Þröstur Ólafsson
Höfundur er hagfræðingur.