Morgunblaðið - 18.06.2015, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. JÚNÍ 2015
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Á17. júní erlöng hefðfyrir því að
Íslendingar komi
saman á Austur-
velli og fagni
þjóðhátíðardegi
sínum. Þetta er einn hinna
föstu punkta í tilverunni sem
eru mönnum svo mikilvægir,
ekki aðeins þeim sem mæta
hverju sinni á Austurvöll
heldur einnig hinum sem
mæta stundum eða fylgjast
með í gegnum fjölmiðla.
Í gær ákvað hópur fólks að
reyna að eyðileggja þessa
hátíðlegu stund með því að
koma sér fyrir á hátíðar-
svæðinu og skapa þar allan
þann hávaða sem því var unnt
með barsmíðum, hrópum og
köllum, auk þess að veifa
spjöldum og öðru því sem
mætti draga úr hátíðleik
stundarinnar og spilla fyrir
þeim sem komnir voru í rétt-
mætum tilgangi. Og vafalítið
voru þeir færri en verið hefði
ef mótmælin hefðu ekki feng-
ið rækilega kynningu fjöl-
miðla fyrir fram svo að fjöldi
fólks, ekki síst barnafólk og
eldra fólk, tók þann kost að
halda sig fjarri væntanlegum
mótmælum.
Það er ekkert að því að
mótmæla ríkisstjórn og öðru
en allt á sinn stað og sína
stund. Austurvöllur á 17. júní
er ekki staður til að vera með
hávaða og mótmæli. Hann er
frátekinn fyrir annað. Það er
hægt að halda slík mótmæli
annars staðar eða á öðrum
tímum, en á þessum stað og á
þessari stund eru þau miklu
meira en óviðeigandi og ættu
ekki að líðast.
Þeir sem á vildu hlýða gátu
með naumindum heyrt þjóð-
sönginn og lestur Fjallkon-
unnar, auk þess sem þjóð-
hátíðarræða forsætis-
ráðherra komst illa til skila.
Allt átti þetta þó meira erindi
en pottaglamrið og í ræðu
forsætisráðherra mátti heyra
margt áhugavert í gegnum
hávaðann.
Sigmundur Davíð Gunn-
laugsson benti á að þjóð-
hátíðardagurinn væri ekki
aðeins til að minnast
afmælisbarnsins Jóns
Sigurðssonar og snerist ekki
aðeins um samheldni þjóðar-
innar. Dagurinn snerist einn-
ig um sjálfstraust: „Hann
snýst um að við minnumst
þess að við höfum ástæðu til
að hafa trú á okkur sjálfum
sem þjóð, hafa trú á því að í
sameiningu getum við náð
miklum árangri.
Við lýðveldisstofnun árið
1944 skorti Ís-
lendinga ekki
sjálfstraust og
samheldni, ekki
frekar en þegar
þeir ákváðu að
verða fullvalda
þjóð, um aldarfjórðungi fyrr.
En þrátt fyrir áræði og trú
á landinu þorðu líklega fáir
að vona að fáeinum áratugum
seinna yrði Ísland orðið að
fyrirmynd í samfélagi þjóð-
anna. Að velferðar-
mælikvarðar sýndu framúr-
skarandi árangur á flestum
sviðum; að almennt heilbrigði
hefði aukist stórkostlega, að
hér væru lífslíkur einar þær
bestu í veröldinni, atvinnu-
leysi minna en annars staðar
og kynjajafnrétti hvergi
meira.
Að í alþjóðlegum saman-
burði væri Ísland talið örugg-
asta land í heimi, Ísland væri
í þriðja sæti á lista yfir þau
lönd þar sem best þætti að
búa, að jöfn réttindi allra
væru betur tryggð en annars
staðar og að Íslendingar
væru að mati Sameinuðu
þjóðanna sú þjóð sem, fremur
en nánast allar aðrar þjóðir
heims, hefði ástæðu til að
vera hamingjusöm, sama til
hvaða mælikvarða væri litið.
Þessar staðreyndir alþjóð-
legs samanburðar sýna að
trúin á framtíðina hefur skil-
að okkur langt.“
Sigmundur Davíð benti
einnig á að síðustu misseri
hefðu gefið okkur enn frekari
ástæðu til að líta björtum
augum fram á veginn: „Ísland
stendur nú á ný upprétt í
samfélagi þjóða eftir að hafa
sigrast á mestu efnahags-
erfiðleikum síðari tíma með
elju og einlægum ásetningi.
Búið er að lækka skuldir
heimilanna, störfum hefur
fjölgað og hafa aldrei verið
fleiri, kaupmáttur er orðinn
meiri en hann hefur áður
verið í landinu, verðbólga er
lág og nú blasir við að hægt
verði að lækka skuldir ríkis-
ins vegna fjármagns sem
renna mun í ríkissjóð til að
gera afnám hafta mögulegt.
Það kemur samfélaginu öllu
til góða.“
Þetta eru skilaboð sem
mótmælendur, rétt eins og
aðrir landsmenn, hafa von-
andi meðtekið þrátt fyrir
hávaðann. Íslendingar hafa
margt að gleðjast yfir og þó
að oft sé ástæða til að benda á
það sem aflaga hefur farið má
ekki horfa framhjá hinu, hvað
þá að reyna að hindra um-
ræðu um það með hávaða og
ólátum.
Ekki einu sinni
þjóðsöngurinn fékk
að njóta sín fyrir
hávaðamönnum}
Tilraun til að eyðileggja
F
innst ykkur ekki fornaldarlegt,
í því fjölmenningarlega og
opna samfélagi sem við teljum
okkur trú um að við búum í
hér á Íslandi, að hafa enn að
störfum sérstaka mannanafnanefnd sem
getur sagt okkur hvaða nöfn er heimilt að
nota og hvaða nöfn er óheimilt að nota?
Samfélagið okkar treystir fólki til að
eiga börn. Af hverju ætti þessu sama fólki
sem kemur börnunum í heiminn ekki að
vera treystandi fyrir því að ákveða nöfn
þeirra? Þurfum við sérstök mannanafnalög
til að hafa vit fyrir lýðnum?
Fyrir skömmu úrskurðaði nefndin að
nöfnin Sigurörn, Silvia, Aríana, Móa,
Hleiður, Þjóðar, Karún, Hebba, Indí og
Cæsar væru samþykkt og þar með eru þau
öll færð í mannanafnaskrá. Sum þessara nafna eru
kannski ekkert sérstaklega þjál í munni en vonandi
verður þeim börnum sem bera þau ekki meint af nafn-
giftinni.
Það er misjafn smekkur manna, það sem einum þykir
í lagi þykir öðrum ómögulegt. Kannski vilja hjónakorn-
in Ljótur Karl og Snjófríður Linddís skýra börnin sín
Snúður og Snælda, sem eru þekkt nöfn á litlum krútt-
legum kisum. Mundi það ekki bara lífga upp á til-
veruna? Við yfirlestur á nöfnum sem borist hafa
mannanafnanefnd til úrskurðar sést að ekkert skortir á
hugmyndaflug fólks í vali á nöfnum. Nefndin hefur
meðal annars nýlega hafnað beiðnum á nöfn-
unum Eileithyja, Cris, Prinsessa og Gail.
Ég er ánægð með þá ákvörðun innanríkis-
ráðherra að kanna viðhorf almennings til lög-
gjafar um mannanöfn. Ráðherra óskaði eftir við-
horfum þar sem umsagnaraðilar gátu valið um
óbreytta löggjöf, endurskoðun löggjafarinnar eða
að fella takmarkanir á nafngiftum alfarið úr
gildi. 67% þeirra 30 umsagna sem bárust voru á
þá leið að fella ætti takmarkanirnar úr gildi þar
sem núverandi löggjöf væri tímaskekkja, nafn-
gjöf ætti að fá að þróast í takt við tíðaranda og
mikilvægt væri að auka frelsi einstaklinga til
nafngjafar og um leið minnka afskipti ríkisins.
Þá er tiltekið mikilvægi þess að fólk sem vill
bera nafn frá hinu kyninu, t.d. sökum kynleið-
réttingar, njóti frelsis til þess. 23% vilja endur-
skoðun; mikilvægt sé að gætt verði að velsæmis-
og barnaverndarsjónarmiðum en auka eigi frelsi ein-
staklinga til þess að velja sér nöfn. Einungis þrír voru
þeirrar skoðunar að halda ætti löggjöfinni óbreyttri,
fannst að barnaverndarsjónarmið þyrftu að vera
ríkjandi og mikilvægt væri að vernda íslenska málhefð.
Ef lögin verða afnumin er líklegt að nafnaflóran verði
kannski sérkennileg að mati einhverra en varla getur
það talist til hlutverka ríkisvaldsins að hlutast til um
hvað fólk má heita. Ef mannanafnanefnd verður aflögð
sparar ríkið líka kostnaðinn við að halda úti nefndinni,
sem í sitja þrír sérfræðingar með þrjá varamenn.
Frelsið er yndislegt! margret@mbl.is
Margrét Kr.
Sigurðardóttir
Pistill
Hvað á svo barnið að heita?
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Kristján H. Johannessen
khj@mbl.is
Nýverið fór fram á Græn-landi lokafundur jökla-rannsóknarverkefnisinsSVALI (e. Stability and
Variations of Arctic Land Ice). Um
er að ræða þátt í Öndvegisrann-
sóknaáætlun norrænu ráðherra-
nefndarinnar. Í henni er fengist við
hinar ýmsu rannsóknir á áhrifum
loftslagsbreytinga. Verkefni þetta
hófst árið 2010 og taka m.a. Veð-
urstofa Íslands og Jarðvís-
indastofnun Háskólans þátt.
Áherslur SVALA-fundarins
voru breytingar á landís á norður-
skautssvæðinu og við Norður-
Atlantshaf auk breytinga á skrið-
jöklum og jökulhvelum, skilningur á
ferlum og áhrif á sjávarborð.
Í fyrsta skipti yfir allan ísinn
„Á fundinum var gefið yfirlit yf-
ir þróun mála á norðurslóðum, m.a.
rýrnun Grænlandsjökuls, sam-
kvæmt nýjustu rannsóknum,“ segir
Tómas Jóhannesson, jarðeðlisfræð-
ingur hjá Veðurstofu Íslands, sem
bendir á að jökullinn rýrni nú mjög
hratt. Hefur bráðnunin á Græn-
landsjökli meira en tvöfaldast og ís-
jökum fjölgað mjög vegna örrar
framrásar skriðjökla auk þess sem
hafísbreiðan hefur þynnst.
„Reyndar varð hiksti í þessari
rýrnun svo hún var óbreytt á milli
ára 2012 og 2013 en hún hefur þó
undanfarin tíu ár farið mjög vaxandi
á milli ára,“ segir Tómas en ástæða
þessa fráviks er sú að kaldara var
2013 en við mátti búast. Sumarið
2012 náði bráðnunin hins vegar í
fyrsta skipti yfir allan Grænlands-
ísinn, frá austri til vesturs.
Hraði rýrnunar gríðarlegur
Spurður hvernig lýsa megi
þessari þróun að undanförnu svarar
Tómas: „Fyrir síðustu aldamót var
Grænlandsjökull í stórum dráttum í
jafnvægi. Þá var framlag jökla á
jörðinni til hækkunar á sjávarborði
aðallega frá þessum minni jöklum,“
segir hann og vísar þar t.a.m. til
Vatnajökuls, jökla á Svalbarða, í
fjöllum Himalaja, Suður-Ameríku
og Alaska. „En eftir aldamótin hefur
þáttur stóru heimskautajöklanna, á
Suðurskautslandinu og Grænlandi,
farið mjög hratt vaxandi. Leggur
Grænland nú til heimshafanna jafn
mikið og allir aðrir jöklar utan heim-
skautasvæða samanlagt,“ segir hann
og bætir við að rýrnun Grænlands-
jökuls sé nú 30-40 sinnum hraðari en
rýrnun íslenskra jökla. „Og hún
[rýrnun Grænlandsjökuls] hefur
vaxið miklu hraðar en menn áttu
von á fyrir um fimm til tíu árum.“
Aðspurður segir Tómas rýrnun
jökulsins vera hraðasta með jaðr-
inum en innri hluti hans þynnist
ekki mikið. „Þessi þróun byrjaði á
suðausturhluta jökulsins en hefur
svo fært sig norður með vest-
urströndinni og alveg norður fyrir
Thule. Rýrnun þess hluta jökulsins
sem streymir niður Iluissat-
ísfjörðinn hefur verið mjög hröð,“
segir hann en frá upphafi þessarar
þróunar hefur framleiðsla borg-
arísjaka frá Grænlandsjökli tvöfald-
ast. „Nú er hraðvaxandi framlag til
hækkandi sjávarborðs heimshaf-
anna frá báðum stóru íshvelunum,
þ.e. frá Grænlandi og Suður-
skautslandinu. Rýrnunin árin 2009
til 2014 er orðin tvöfalt meiri
fyrir Grænland og þrefalt
meiri fyrir Suðurskauts-
landið en var á árabilinu
2002 til 2009,“ segir
hann og bendir á að vís-
indamenn um heim allan
fylgist því mjög grannt
með þessum hröðu breyt-
ingum í umhverfinu.
Bráðnun jökulsins
meira en tvöfaldast
Morgunblaðið/RAX
Grænland Rýrnun Grænlandsjökuls er nú um þrjátíu til fjörutíu sinnum
hraðari en rýrnun íslenskra jökla, að sögn jarðeðlisfræðings.
Sú mikla breyting sem nú á
sér stað á heimskautajökl-
unum hefur áhrif á það
þyngdarsvið sem í kringum
þá er. „Þegar massi jöklanna
minnkar þá draga þeir sjóinn
ekki eins mikið að sér eins
og ella væri,“ segir Tómas
Jóhannesson jarðeðlis-
fræðingur. Spurður hvað slíkt
hafi í för með sér svarar
hann: „Þetta þýðir að hækk-
un sjávarborðsins verður
heldur minni nærri heim-
skautunum en á sama tíma
þeim mun meiri sem fjær
dregur, þ.e.a.s. við miðbaug.“
Bendir hann á að vís-
indamenn hafi þegar mælt
þetta, með nákvæmum gervi-
hnattamælingum, og sú
hækkun sjávarborðs sem
þegar er orðin er mest við
mitt Kyrrahafssvæðið.
Breytingar á
þyngdarsviði
ÁHRIF BRÁÐNUNAR
Tómas
Jóhannesson