Dagblaðið Vísir - DV - 14.04.2010, Blaðsíða 36

36 MIÐVIKUDAGUR 14. apríl 2010 ÆTTFRÆÐI
Frú Vigdís Finnbogadóttir
FORSETI ÍSLANDS 1980–1996
Vigdís fæddist í Reykjavík og ólst þar
upp í foreldrahúsum. Hún lauk stúd-
entsprófi frá MR 1949, stundaði nám
í frönsku og frönskum bókmennt-
um við háskólann í Grenoble og Sor-
bonne í París, með leikbókmenntir
sem sérsvið, 1949-53, og nám í leik-
listarsögu við Kaupmannahafnar-
háskóla 1957-58. Auk þess lauk hún
BA-prófi í ensku og frönsku við HÍ
og lauk þaðan prófi í uppeldis- og
kennslufræði.
Vigdís var blaðafulltrúi Þjóðleik-
hússins og ritstjóri leikskrár 1954-
57 og 1961-64. Hún var um skeið
leiðsögumaður og kynningarfulltrúi
Ferðaskrifstofu ríkisins á erlendri
grund og gagnvart erlendum rithöf-
undum og kvikmyndatökumönnum
hér á landi, auk þess sem hún skipu-
lagði námskeið fyrir leiðsögumenn
á vegum Ferðaskrifstofu ríkisins um
árabil.
Vigdís var frönskukennari við
MR 1962-67, kenndi frönsku við MH
1967-72 þar sem hún skipulagði jafn-
framt frönskunám skólans, sá um
frönskukennslu í sjónvarpi 1970-71
og kenndi franskar leikbókmenntir
við HÍ 1972-80.
Vigdís var leikhússtjóri Leikfélags
Reykjavíkur 1972-80. Hún var einn
af stofnendum tilraunaleikhúss-
ins Grímu 1962, var forseti Alliance
Francaise 1975-76, sat í ráðgefandi
nefnd um menningarmál Norður-
landa 1976-80 og var þar formaður
1978-80.
Vigdís var kjörin forseti íslenska
lýðveldisins 1980 og er fyrsta konan
í heiminum sem kjörin er þjóðhöfð-
ingi í lýðræðislegum kosningum.
Hún var endurkjörin 1984, 1988 og
1992 en gaf ekki kost á sér til endur-
kjörs 1996.
Frá því Vigdís lét af embætti for-
seta Íslands hafa henni verið falin
margvísleg trúnaðarstörf á alþjóða-
vettvangi. Hún er velgjörðarsendi-
herra Sameinuðu þjóðanna fyrir
tungumál mannkyns og hefur ver-
ið formaður Heimsráðs um siðferði
i vísindum og tækni, hjá UNESCO,
sem m.a. fjallar um tölvutækar upp-
lýsingar.
Hún var skipuð velgjörðarsendi-
herra Sameinuðu þjóðanna í bar-
áttu gegn kynþáttafordómum og
útlendingaandúð með tilliti til und-
irbúnings á heimsþingi um málefn-
ið á vegum Sameinuðu þjóðanna i
Suður-Afríku árið 2001 og situr nú
í nýrri heimsnefnd sem fjallar um
samskipti ólíkra menningarsvæða í
þágu friðar. Hún átti sem stjórnarfor-
maður mikilvægt frumkvæði að því
að láta endurreisa hið forna pakk-
hús við Grönlands Handels Plads
sem aðsetur Den Nord-Atlantiske
Brygge, menningar-, rannsókna- og
viðskiptaseturs í Kaupmannahöfn
fyrir Norðvestur-Atlantshafsþjóðirn-
ar. Þá hefur hún starfað um árabil í
Club de Madrid, Samtökum fyrrver-
andi forseta og forsætisráðherra, og
situr þar í stjórn.
Rannsóknastofnun í erlendum
tungumálum innan Hugvísinda-
sviðs Háskóla Íslands hefur borið
nafn frú Vigdísar Finnbogadóttur frá
1.10. 2001. Sú nafngift var ákveðin í
tengslum við 90 ára afmæli Háskóla
Íslands og Evrópska tungumálaár-
ið. Vigdís hefur sjálf komið mikið að
starfsemi stofnunarinnar og komið
fram í hennar nafni, hér á landi en
einkum erlendis.
Ævisaga Vigdísar Finnbogadótt-
ur, Vigdís – Kona verður forseti, kom
út haustið 2009, skáð af Páli Valssyni
sagnfræðingi.
Fjölskylda
Kjördóttir Vigdísar er Ástríður Magn-
úsdóttir, f. 18.10. 1972, myndlistar-
maður, en maður hennar er Eggert
Elmar Þórarinsson tæknifræðing-
ur og eru dætur þeirra Aþena Vigdís
Eggertsdóttir, f. 21.3. 2000, Eva María
Eggertsdóttir, f. 3.1. 2004, og Ásta Sig-
ríður Eggertsdóttir, f. 16.10. 2009.
Bróðir Vigdísar var Þorvaldur, f.
21.12. 1931, d. 3.8. 1952, verkfræði-
stúdent.
Foreldrar Vigdísar voru Finnbogi
Rútur Þorvaldsson, f. 22.1. 1891, d.
6.1. 1973, prófessor í verkfræði við
HÍ, og k.h., Sigríður Eiríksdóttir, f.
16.6. 1894, d. 23.3. 1986, hjúkrunar-
kona og formaður Félags íslenskra
hjúkrunarkvenna til fjölda ára (nú
Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga).
Ætt
Bróðir Finnboga var Búi mjólkur-
fræðingur, faðir Kristjáns guðfræði-
prófessors, Þorvaldar eðlisfræðings,
Þórðar verkfræðings, og Magdal-
enu Jórunnar hjúkrunarfræðings.
Finnbogi var sonur Þorvalds, pr. í
Sauðlauksdal, bróður Jóns, lang-
afa Hans G. Andersen sendiherra.
Annar bróðir Þorvalds var Ingi-
mundur, langafi Ragnars Tómasson-
ar lögfræðings. Hálfsystir Þorvalds,
sammæðra, var Sigríður, langamma
Friðriks Pálssonar hótelstjóra.
Þorvaldur var sonur Jakobs, pr. í
Steinnesi, bróður Ásgeirs, dbrm. á
Lambastöðum, langafa Önnu, móð-
ur Matthíasar Johannessen, skálds
og fyrrv. Morgunblaðsritstjóra.
Ásgeir var einnig langafi Lárus-
ar Blöndal bókavarðar, föður Bene-
dikts Blöndal hæstaréttadómara,
Halldórs Blöndals, fyrrv. ráðherra
og alþingisforseta og Haralds Blön-
dal hrl. Móðir Þorvalds var Þuríður,
systir Sigríðar, konu Ásgeirs. Þuríð-
ur var einnig systir Guðrúnar, lang-
ömmu Þorsteins Ö. Stephensen leik-
ara og Guðrúnar, móður Ögmundar
Jónassonar alþm. Bróðir Þuríðar var
Ólafur, pr. í Viðvík, langafi Þorvald-
ar í Arnarbæli, föður Ásdísar Kvar-
an lögfræðings. Hálfsystir Þuríðar
var Rannveig, langamma Þórunnar,
móður Gylfa Þ. Gíslasonar mennta-
málaráðherra, föður Vilmundar ráð-
herra og prófessoranna Þorvaldar
hagfræðings og Þorsteins heimspek-
ings. Þuríður var dóttir Þorvaldar, pr.
og skálds í Holti Böðvarssonar, pr.
i Holtaþingum, bróður Ögmundar,
pr. í Krossi í Landeyjum, afa Tómas-
ar Sæmundssonar Fjölnismanns, afa
Jóns Helgasonar biskups. Systir Jóns
biskups var Álfheiður, amma Sig-
urðar Líndal lagaprófessors. Bróðir
Jóns biskups var Tómas héraðslækn-
ir, faðir Helga yfirlæknis, föður Tóm-
asar yfirlæknis og Ragnhildar, fyrrv.
alþm. og ráðherra. Böðvar var sonur
Högna, prestaföður á Breiðabólstað
Sigurðssonar.
Móðir Finnboga Rúts var Magda-
lena Jónasdóttir, b. á Hallbjarnar-
eyri í Eyrarsveit Jónssonar, og Krist-
ínar Bergsdóttur, b. á Hvalgröfum á
Skarðsströnd Búasonar, og Kristínar
Sturlaugsdóttur.
Sigríður var dóttir Eiríks, trésmiðs
í Reykjavík, bróður Einars, b. í Mið-
dal, föður Guðmundar frá Miðdal,
myndlistarmanns, föður Errós, Ara
Trausta jarðfræðings og Egils arki-
tekts. Dóttir Einars var Sigríður,
móðir Jónínu Margrétar Guðnadótt-
ur sagnfræðings og Bergs Guðnason-
ar lögfræðings, föður Guðna, fyrrv.
knattspyrnumanns. Önnur dóttir
Einars var Karólína, móðir Hlédís-
ar Guðmundsdóttur læknis. Þriðja
dóttir Einars var Inga, móðir Þuríð-
ar Sigurðardóttur söngkonu. Syst-
ir Eiríks var Guðbjörg, móðir Gríms
Norðdahl á Úlfarsfelli, og Harald-
ar Norðdahl, föður Skúla Norðdahl
arkitekts. Eiríkur var sonur Guð-
mundar, b. í Miðdal, bróður Margrét-
ar, langömmu Ólafs Kr. Magnússon-
ar, ljósmyndara Morgunblaðsins,
og Gunnars, föður Magnúsar for-
stjóra. Margrét var einnig langamma
Vilborgar Kristjánsdóttur, fyrrv. full-
trúa á skrifstofu forseta Íslands,
móður Heiðu arkitekts. Guðmund-
ur var sonur Einars, b. á Álfsstöðum
á Skeiðum, bróður Guðmundar ríka,
b. í Miðdal og Haukadal, föður Jóns,
ættföður Setbergsættar, föður Ing-
veldar, ömmu Helenu Eyjólfsdótt-
ur söngkonu og Árnu, móður Mörtu
Guðjónsdóttur, fyrrv. formanns
Varðar, en systir Ingveldar var Sig-
ríður, langamma Harðar Sigurgests-
sonar, fyrrv. forstjóra Eimskips. Ein-
ar var sonur Gísla, b. á Álfsstöðum
Helgasonar, bróður Ingveldar, móð-
ur Ófeigs Vigfússonar ríka á Fjalli,
langafa Gretars Fells, og Ingveldar,
langömmu Guðríðar í Tryggvaskála,
ömmu Guðlaugs Tryggva Karlssonar
hagfræðings. Móðir Einars var Ing-
veldur Jónsdóttir, systir Þorsteins,
langafa Hannesar Þorsteinssonar,
ritstjóra og þjóðskjalavarðar, og Þor-
steins Þorsteinssonar hagstofustjóra,
langafa Hannesar Högna Vilhjálms-
sonar, prófessors við HR. Systir
Hannesar og Þorsteins var Jóhanna
Þorsteinsdóttir, móðir Óskars Gísla-
sonar kvikmyndagerðarmanns og
Alfreðs Gíslasonar bæjarfógeta, föð-
ur Gísla, fyrrv. þjóðleikhússtjóra. Jó-
hanna var einnig amma Ævars Kvar-
an leikara. Móðir Guðmundar var
Margrét Hafliðadóttir. Móðir Eiríks
Guðmundssonar, Vigdís, var systir
Helgu, langömmu Jóns Eiríkssonar,
oddvita í Vorsabæ á Skeiðum. Vig-
dís var dóttir Eiríks, b. í Vorsabæ Haf-
liðasonar, bróður Elínar, langömmu
Gunnars Guðmannssonar, fyrrv. for-
stjóra Laugardalshallarinnar, Sigur-
geirs Guðmannssonar, fyrrv. fram-
kvæmdastjóra ÍBR, og Kristbjargar,
móður Sigurðar Sigurjónssonar
leikara. Elín var einnig langamma
Gunnlaugs, föður Jóns Steinars
hæstaréttardómara. Þá var Elín lang-
amma Ísleifs Jónssonar verkfræðings
og amma Ólafar, ömmu Guðrún-
ar Helgadóttur rithöfundar. Elín var
einnig móðir Hafliða, afa Sigurliða
Kristjánssonar kaupmanns. Önnur
systir Eiríks í Vorsabæ var Ingveldur,
amma Gísla Gunnarssonar, fyrrv. pr.
í Glaumbæ, og langamma Vilhjálms,
föður Manfreðs Vilhjálmssonar arki-
tekts. Bróðir Eiríks var Þorsteinn,
langafi Þorgerðar Ingólfsdóttur
söngstjóra.
Móðir Sigríðar Eiríksdóttur var
Vilborg, systir Guðna á Keldum,
langafa Björns Vignis Sigurpálsson-
ar blaðamanns. Vilborg var dóttir
Guðna, b. á Keldum í Mosfellssveit,
bróður Þorvarðar, langafa Margrét-
ar Sigurðardóttur, móður Bjarg-
ar Sveinsdóttur myndlistarmanns.
Guðni var sonur Guðna, b. í Saurbæ
í Ölfusi, bróður Sigríðar, langömmu
Halldórs Laxness og Guðna Jónsson-
ar prófessors, föður prófessoranna
Bjarna og Jóns. Guðni var sonur
Gísla, b. í Reykjakoti i Ölfusi, bróður
Guðmundar, afa Ólafs, afa Þórhalls
Vilmundarsonar prófessors og lang-
afa Ólafs Ólafssonar, fyrrv. landlækn-
is og listfræðinganna Gunnars Kvar-
an og Ólafs Kvaran.
Annar bróðir Gísla var Jón, lang-
afi Konráðs, langafa Júlíusar Haf-
stein sendiherra. Systir Gísla var Ing-
veldur, langamma Valgerðar, ömmu
Guðmundar H. Garðarssonar, fyrrv.
alþm. og framkvæmdastjóra Líf-
eyrissjóðs verslunarmanna, og Vals
Valssonar bankastjóra. Gísli var son-
ur Guðna, ættföður Reykjakotsættar
Jónssonar.
Móðir Vilborgar var Ástríður
Finnsdóttir.
Í tilefni afmælisins verður efnt til
hátíðardagskrár í Háskólabíói undir
heitinu Þú siglir alltaf til sama lands,
sem er upphafslína í ættjarðarljóði
eftir góðan vin Vigdísar, Þorstein
heitinn Gylfason heimspekiprófess-
or.
Dagskráin verður opin almenn-
ingi. Þar verður ljóðalestur, söngur,
flutningur úr leikverkum og fleira.
Sjónvarpað og útvarpað verður
beint frá hátíðinni, sem ríkisstjórn-
in, Reykjavíkurborg og Háskólinn
efna til í samvinnu við félagasamtök
og stofnanir sem tengjast starfsvett-
vangi og hugðarefnum Vigdísar.
Dagskráin er afmælisgjöf til Vig-
dísar og gefa listamenn vinnu sína.
Listrænn stjórnandi dagskrárinnar
er Kolbrún Halldórsdóttir leikstjóri.
80 ÁRA Á MORGUN
Starfsemi Stofnunar Vigdísar Finn-
bogadóttur í erlendum tungumálum
beinist að rannsóknum í þeim tungu-
málum sem kennd eru við Háskóla
Íslands. Helstu rannsóknasvið stofn-
unarinnar eru bókmenntir; málvís-
indi, s.s. almenn málvísindi, kennsla
erlendra tungumála, máltaka, sam-
anburðarmálvísindi og táknfræði;
menningarfræði og menningarlæsi;
tungumál í tengslum við atvinnulíf,
s.s. í viðskiptum og ferðaþjónustu, og
þýðingarfræði.
Með byggingu húss Stofnunar
Vigdísar Finnbogadóttur í erlend-
um tungumálum hyggst stofnun-
in nú setja á laggirnar alþjóðlega
tungumálamiðstöð um tungumál
og menningu með fullkominni að-
stöðu til kennslu og rannsókna og til
að miðla þekkingu um tungumál og
menningu.
Verkefnið hefur verið kynnt hér-
lendis sem erlendis og hvarvetna
hlotið góðar undirtektir. Háskólaráð
hefur samþykkt að leggja 300 millj-
ónir króna til verkefnisins og eina af
verðmætustu lóðum sínum, ef unnt
reynist að fjármagna verkefnið að
öðru leyti, en tungumálamiðstöðin
verður rekin innan vébanda Háskóla
Íslands.
Til þessa verkefnis hafa þegar
fengist umtalsverðir styrkir. Fyrrver-
andi aðalframkvæmdastjóri menn-
ingarmálastofnunar Sameinuðu
þjóðanna, hr. Koichiro Matsuura,
hefur fyrir hönd stofnunar sinn-
ar mælt með verkefninu og lýst yfir
stuðningi við það. Á næstu mánuð-
um verður leitað eftir stuðningi við
verkefnið hjá innlendum og erlend-
um sjóðum, fyrirtækjum og einstakl-
ingum.
Með því að setja á laggirnar slíka
tungumálamiðstöð á Íslandi vill
Stofnun Vigdísar Finnbogadóttur
stuðla að aukinni tungumálakunn-
áttu og menningarlæsi á Íslandi og
vekja athygli á heimsvísu á gildi slíkr-
ar menntunar. Jafnframt vill stofn-
unin auka þekkingu á tungumálum
og vekja unga sem aldna til vitund-
ar um veigamikið hlutverk þeirra
fyrir menningu einstakra málsvæða,
sem og fyrir heimsmenninguna. Í
samvinnu við innlendar og erlendar
rannsóknastofnanir, vísindamenn og
alla þá sem láta sig tungumál varða,
vill stofnunin leggja sinn skerf til
eflingar og viðgangs tungumála og
þeirrar menningar sem þeim tengist.
Þá vill stofnunin styðja við og
halda áfram því brautryðjandastarfi
sem Vigdís Finnbogadóttir hefur
beitt sér fyrir á alþjóðavettvangi sem
velgjörðarsendiherra tungumála
heims hjá menningarstofnun Sam-
einuðu þjóðanna (UNESCO). Síðast
en ekki síst er tilgangurinn að heiðra
framlag Vigdísar til tungumála, bæði
móðurmálsins og erlendra mála,
jafnt heima sem heiman.
Stofnun Vigdísar Finnbogadóttur í erlendum tungumálum:
ALÞJÓÐLEG TUNGUMÁLAMIÐSTÖÐ
Vigdís Finnbogadóttir Velgjörðarsendiherra Sameinuðu þjóðanna fyrir tungu-
mál mannkyns í góðra vina hópi.