Dagblaðið Vísir - DV - 06.12.2010, Qupperneq 19

Umræðan í
Bandaríkjunum
og á Íslandi um
orsakir banka-
kreppunnar og
hrunsins er að
nokkru leyti lík. Í
báðum tilfellum
voru hægri flokk-
ar landanna við
völd fyrir hrun
og í báðum lönd-
um tóku flokk-
ar sem standa
vinstra megin við þá við stjórnartaum-
unum eftir haustið 2008. Í Banda-
ríkjunum snýst umræðan að hluta til
um það hvort Repúblikanaflokkurinn
eða Demókrataflokkurinn beri meiri
ábyrgð á efnahagsástandinu í land-
inu, sem einkennist meðal annars af
um 10 prósenta atvinnuleysi og 4 af
hverjum 10 fjölskyldum segjast vera
í erfiðari stöðu nú en áður. Á Íslandi
snýst þessi umræða að sama skapi um
hvort fyrri ríkisstjórnir, þær stjórnir
sem stýrðu landinu á árunum fyrir og
í aðdraganda hrunsins, eða núverandi
ríkisstjórn, beri ábyrgð á kreppunni
sem ríkir í landinu um þessar mund-
ir. Kreppu sem meðal annars einkenn-
ist af sambærilegu atvinnuleysi og í
Bandaríkjunum og erfiðri skuldastöðu
íslenskra heimila og aðgerðaleysi
stjórnarinnar í að bregðast við þessari
stöðu.
Einblínt á nútíðina
Öfugt við Íslendinga hafa Banda-
ríkjamenn nýverið gengið í gegn-
um þingkosningar þar sem almenn-
ingur gat meðal annars sýnt afstöðu
sína til þessarar spurningar með því
að kjósa annað hvort demókrata eða
repúblikana. Repúblikanar unnu
stórsigur í þeim kosningum. Ís-
lendingar hafa ekki gengið til þing-
kosninga frá því vorið 2009, þegar
vinstriflokkarnir tveir fengu hreinan
meirihluta sem meðal annars orsak-
aðist af skýrri kröfu kjósenda um að
Sjálfstæðisflokkurinn færi frá völdum
út af ábyrgð sinni á hruninu. Margt
hefur breyst síðan þá og nýtur rík-
isstjórnin nú einungis 36 prósenta
fylgis. Afar líklegt má telja að ef geng-
ið yrði til þingkosninga myndi Sjálf-
stæðisflokkurinn fá mest fylgi.
Ein af ástæðunum fyrir því að
Sjálfstæðisflokkurinn hefur verið að
ná vopnum sínum á nýjan leik er sú
að sjálfstæðismenn segjast einblína
á nútíðina og framtíðina í leit að
raunhæfum lausnum við kreppunni.
Bjarni Benediktsson, formaður
flokksins, hefur gagnrýnt að stjórn-
málamenn horfi um of í baksýnis-
spegilinn á árin fyrir hrunið og velti
sér upp úr þeim atburðum og þeim
tíðaranda sem þá var í leit að skýring-
um og sökudólgum hvað varðar hrun-
ið og ástandið í dag. Í stað þess segist
Bjarni bjóða upp á lausnir á vanda-
málum dagsins í dag – meðal ann-
ars þeirra rúmlega 40 aðgerða til að
bregðast við skuldavanda heimilanna
sem flokkurinn hefur boðað. Gegn
þessu viðhorfi hafa vinstri flokkarn-
ir, og þá sérstaklega Vinstri grænir,
teflt þeirri sýn að vandamál dagsins
í dag séu vandamál sem margra ára
stjórn Sjálfstæðisflokksins og þeirrar
hugmyndafræði sem innleidd var á
þeim tíma hafi getið af sér og því geti
flokkurinn ekki kennt núverandi rík-
isstjórn um harmleiki kreppunnar.
Kjósa gegn eigin hagsmunum?
Í nýjasta tölublaði bandaríska tíma-
ritsins The New York Review of Books
velta fjórir bandarískir fræðimenn því
fyrir sér af hverju nýafstaðnar kosn-
ingar þar í landi enduðu með svo af-
gerandi sigri repúblikana. Einn þeirra,
bandaríski réttarheimspekingurinn
Ronald Dworkin, segir að hann skilji
ekki af hverju bandarískur almenn-
ingur hafi kosið Repúblikanaflokk-
inn í svo miklum mæli þrátt fyrir fjár-
málakrísuna sem reið yfir landið árið
2008 í valdatíð George Bush. Og próf-
essorinn leyfir sér að spyrja retórískra
spurninga. Hann segir: „Af hverju
ákveða svo margir Bandaríkjamenn
að kjósa gegn sínum eigin bestu hags-
munum? [...] Af hverju kjósa svo marg-
ir þeirra flokkinn sem bankamenn og
verðbréfasalarnir, sem ollu þessu efna-
hagslega gjörningaveðri, kusu? [...] ...ef
einhver hefur kveikt í húsinu þínu þá
myndir þú ekki reka nýja verktakann
vegna þess að hann náði ekki að end-
urbyggja húsið á einni nóttu og ráða
brennuvarginn í staðinn til að endur-
byggja það.“
Þarna líkir Dworkin Repúblikana-
flokknum bandaríska við brennu-
varg sem fær það verkefni að endur-
reisa hús, efnahagskerfi sem hann
hefur sjálfur kveikt í, vegna þess að
einhverjum öðrum verktaka, Demó-
krataflokknum og Barack Obama,
tókst ekki að endurbyggja húsið á til-
tölulega skömmum tíma. Auðvelt er
að heimfæra þessa líkingu Dworkins
upp á Ísland samkvæmt hugmyndum
þeirra sem telja að Sjálfstæðisflokkur-
inn beri ekki bara mestu ábyrgðina á
hruninu heldur einnig á kreppunni.
Sjálfstæðisflokkurinn er þá í hlut-
verki brennuvargsins en ríkisstjórnin
– þó Samfylkingin beri vitanlega sína
ábyrgð á hruninu vegna stjórnarsam-
starfsins við Sjálfstæðisflokkinn – er
nýi verktakinn sem er rekinn frá verki
sínu vegna þess að honum tókst ekki
að reisa samfélagið úr ösku efnahags-
hrunsins á einni nóttu.
Skynsamlegt að gleyma
Ef mönnum finnst þessi líking eiga rétt
á sér hér uppi á Íslandi, og að Sjálfstæð-
isflokkurinn beri þar af leiðandi þessa
ábyrgð á hruninu og kreppunni sem
hér um ræðir, þá geta þeir varla verið
fylgjandi því að flokkurinn taki aftur
við völdum og að núverandi ríkisstjórn
fari frá eftir tiltölulega stutt stopp. En
þetta getur varla verið raunin þar sem
Sjálfstæðisflokkurinn hefur verið að
mælast með mest fylgi allra flokka og
myndi örugglega leiða nýja ríkisstjórn
ef kæmi til kosninga nú. Íslendingar
virðast því annað hvort ekki trúa því
að þessi líking eigi við um ábyrgð Sjálf-
stæðisflokksins á hruninu eða að fólk
metur það einfaldlega sem svo að for-
tíðin – sagan – skipti engu máli þegar
við metum af hverju við teljum nútím-
ann vera eins og hann er og hvað við
ætlum til bragðs að taka. Við tökum
þá væntanlega undir með þeim sem
tala um það að nærsaga þjóðfélags-
ins, atburðir sem gerðust eingöngu á
síðustu árum, skipti ekki máli þegar
við metum samtíma okkar. Sjálfstæð-
isflokkurinn er því annað hvort ekki
ábyrgur fyrir hruninu og kreppunni
eða þessi ábyrgð hans skiptir einfald-
lega engu máli því fortíðin á bara að
tilheyra fortíðinni en ekki vera hluti af
samtímanum. Svona virðist stór hluti
þjóðarinnar hugsa samkvæmt skoð-
anakönnunum. Ef fólk hugsar svona er
lítið við því að segja annað en að það
virðist telja skynsamlegt að gleyma
fortíðinni út af því að þá geti framtíð-
in mögulega – aðeins mögulega – orð-
ið betri.
REyniR PétuR ingvaRSSon er
himinlifandi með mynd sína og Maríu
Sigrúnar Hilmarsdóttur, Reynir Pétur –
gengur betur, sem sýnd var í Ríkissjón-
varpinu á sunnudagskvöld. Myndin er
frásögn af Reyni Pétri á Sólheimum í
Grímsnesi og frægri gönguferð hans
hringinn í kringum landið fyrir 25 árum
síðan. Hann segist þakklátur þeim sem
gengu með honum vegspöl og héldu
honum félagsskap.
Allir stAðir hAfA
sinn sjArmA
1 Fékk upp í kok aF íslandi Í helg-arblaði DV var rætt við Íslendinga
sem eru fluttir til Noregs
2 slæm jólagjöF Fyrir starFs-Fólkið Niðurskurður er fram undan
hjá Heilsustofnun Náttúrulækninga-
félags Íslands.
3 skipaði lögreglunni að drepa á bílnum Reynir Pétur gekk allan
hringveginn án þess að freistast
nokkurn tíma til að þiggja far.
4 Vilja ekki skítkast Ásta Knútsdóttir og Sesselja Engilráð
Barðdal ræddu um mál sín við
helgarblað DV.
5 norður-kórea Fitar Fólk Norður-Kórea fitar fólk áður en það
fær að kynnast lífi utan landamæra
landsins. 
6 björgVin Halldórsson: stælarnir eru mín gríma
Björgvin Halldórsson er í persónu-
legu viðtali í helgarblaði DV.
7 stærsta stríðið Fer Fram í Huganum Halldóra Geirharðsdóttir
leitast við að verða betri manneskja
og leitar mikið inn á við.
mest lesið á dv.is myndin
Hver er maðurinn? „Reynir Pétur!“
Hvað drífur þig áfram? „Það jákvæða
og fallega í þessum heimi og vitneskjan
um að hæfileikarnir búa í okkur og vilja
að þeir séu leystir úr læðingi.“
Hvar ertu uppalinn? „Ég elst upp á
Sólheimum mest allt mitt líf. Ég veiktist á
fyrsta ári og átti þá heima í braggahverfi í
Reykjavík. Þegar ég var þriggja ára þá var
ráðlagt vegna veikindi minna að ég yrði
sendur á Sólheima í tímabundna vist.
Vistin reyndist svo góð að ég hef verið
hér í eilífð og sé ekkert eftir því.“
Hver er fegursti staður jarðar?
„Veistu það? Þetta er meira og minna
allt mjög fallegt. Ég hef ferðast mikið
um landið og mér finnst allir staðir fagrir
og hafa sinn sjarma. Svo eru það íbúar
á hverjum stað sem gefa líka hverjum
stað ákveðinn svip. Þannig eru staðirnir
fegurstir þar sem fólkið er vænst. Besta
fólkið var það sem vildi ganga með mér,
þá fann ég að það vildi vera vinir mínir.
Það þótti mér vænt um.“
Hverjar eru fyrirmyndir þínar?
„Maður veit aldrei hvað býr í fólki, en það
er oftast sitt af hverju tagi. Fyrirmyndir
er alls staðar að finna. Þær eru fjölmargar
enda er mikið af góðu fólki til.“

Hvernig finnst þér sjálfum myndin?
„Það var látið vel af myndinni og mér
fannst þetta geggjað. Bíógestir hlógu og
grétu. Það var fengin rúta til að horfa á
þennan mann. Margt sem hann kann!“
Ertu farinn að hlakka til jólanna?
„Já. Nú er ég að fara í bæjarferð að
útrétta og þá kemst ég í enn meira
jólaskap. Við erum búin að skreyta hér
allt með ljósum og skrauti á Sólheimum
svo það er fagurt um að litast og svo fer
jólatréð að koma.“
Hvernig eru jólin þín? „Sesselja á
Sólheimum lét okkur hlusta á jólaguð-
spjallið sem mér finnst dásamlegur
siður. Þá er hér jólatré og kveikt á lifandi
kertum. Það var sérstakur vaktmaður
sem fylgdist með kertunum. Það þarf
alltaf að gæta vel að. Tónlistin er mér líka
mikilvæg og ég nýt hennar sérstaklega
á jólum. En hátindur og perla jólanna, er
boðskapurinn sem er friður og kærleikur.
maður dagsins
„Nei, ég held ekki, ég vona ekki.“
oRRi guðjónSSEn
55 ÁRa aTViNNulauS
„Nei, alveg örugglega ekki.“
óSKaR tómaSSon
50 ÁRa SMiðuR
„Nei, það geri ég aldrei.“
valgEiR magnúSSon
42 ÁRa FRaMKVæMDaSTJóRi
„Nei, það held ég ekki, ég sé þá um það
sjálf.“
ÞóRunn SiguRðaRdóttiR
66 ÁRa STJóRNaRFoRMaðuR HöRPuNNaR
„Nei, ég fer ekki í jólaköttinn.“
auðuR RagnaRSdóttiR
57 ÁRa HJúKRuNaRKoNa
Ferð þú í jólaköttinn í ár?
dómstóll götunnar
mánudagur 6. desember 2010 umræða 19
Brennuvargarnir
ingi f.
Vilhjálmsson
fréttastjóri skrifar
kjallari
Flutningar Hús Skúla Thoroddsens komst loks á sinn nýja stað við Kirkjustræti. Flutningurinn á húsinu gekk með nokkrum
skakkaföllum. Húsið reyndist vera ríflega fjörutíu tonnum þyngra en áætlað var. Í síðustu hífingu gaf sig vökvaslanga í einum af
þremur krönum. Húsið komst svo á leiðarenda í gærdag. mynd SigtRygguR aRi