Dagblaðið Vísir - DV - 07.01.2011, Blaðsíða 14

14 | Fréttir 7.–9. janúar 2011 Helgarblað
Viðskiptasamband komst á milli
Kaupþings og úsbekska fjárfestisins
Alishers Ushmanovs í gegnum dótt-
urfélag Kaupþings í London, Singer
og Friedlander, samkvæmt heimild-
um DV. Úsbekinn byrjaði að stunda
viðskipti við Kaupþing í London árið
2007 eftir að viðskiptafélagi hans
kom á sambandi milli hans og einka-
bankaþjónustu Kaupþings þar í landi.
Viðskiptin við bankann gengu fyrst
og fremst út á það að bankinn fjár-
magnaði verðbréfakaup fyrir Usman-
ov. Úsbekinn skuldaði íslensku bönk-
unum tæplega 40 milljarða króna við
fall þeirra árið 2008, samkvæmt rann-
sóknarskýrslu Alþingis, og voru lánin
nær eingöngu við Kaupþing. Forstjóri
Singer og Friedlander í London var
Ármann Þorvaldsson.
Í kjölfar þessara viðskipta Us-
manovs við Singer og Friedlander,
sem gengið höfðu vel og skilað höfðu
miklum tekjum til bankans, komst á
viðskiptasamband milli hans og móð-
urbankans á Íslandi. Usmanov, eða
menn á hans vegum, byrjuðu þá að
eiga í beinum samskiptum við æðstu
stjórnendur bankans, Hreiðar Má
Sigurðsson og eða Sigurð Einarsson.
Heimildir DV herma að æðstu stjórn-
endur bankans hafi fundað með Us-
manov vegna viðskipta við hann.
„Samskipti hans við bankann færð-
ust í auknum mæli til Íslands,“ segir
heimildarmaður DV.
Usmanov er í 100. sæti yfir rík-
ustu menn heims og á fjórðungshlut
í breska fótboltafélaginu Arsenal.
Hann er stjórnarformaður í rússneska
orkufyrirtækinu Gazprom. Úsbekinn
er bendlaður við rússnesku mafíuna á
ýmsum vefsíðum á netinu.
Lán Usmanovs
Þessi samskipti við móðurbankann
leiddu til þess að gerðir voru stór-
ir samningar við Usmanov. Í rann-
sóknarskýrslu Alþingis kemur fram
að tæplega 30 milljarða framvirkur
samningur hafi verið gerður við hann
í ágúst 2008, skömmu fyrir hrunið.
Undirliggjandi hlutabréf í þeim við-
skiptum voru bréf í alþjóðlega námu-
fyrirtækinu Mmc Norilsk Adr sem
stofnað var í Rússlandi. Félag Us-
manovs sem átti í viðskiptunum
heitir Gallagher Holdings Limited.
Til tals kom í lánanefnd Kaup-
þings þann 24. september 2008,
í aðdraganda efnahagshrunsins,
að lána Usmanov 270 milljarða
króna til að kaupa 10 prósenta hlut
í finnska tryggingafélaginu Sampo
en fréttastofa RÚV greindi ítarlega
frá þeirri hugmynd í vikunni. Lán-
ið virðist hins vegar ekki hafa ver-
ið afgreitt út úr bankanum og má
ætla að fall Glitnis kunni að spila þar
inn í. Kaupþingi féll svo um tveim-
ur vikum síðar. Í rannsóknarskýrslu
Alþingis er fjallað um þessa lánas-
umsókn Usmanovs. Þar segir: „Sam-
kvæmt  lánaumsókn í Kaupþingi 24.
september 2008 er Usmanov sagð-
ur eigandi 1,48% hlutar í Kaupþingi
en sú lánaumsókn sneri að láni til
kaupa tæplega  10% hlutar í finnska
tryggingafélaginu Sampo.“
Sérstök tengsl
Jafnvel þó að lánveitingin hafi ekki
verið greidd út úr bankanum er
nokkuð sérstakt að átt hafi að veita
Usmanov svo hátt lán á þessum tíma
þegar gríðarlegir erfiðleikar steðj-
uðu að íslenska fjármálakerfinu og
hrunið var á næsta leiti. Ýjað hef-
ur verið að því í fjölmiðlum að til-
gangur lánveitingarinnar hafi ver-
ið að Usmanov keypti hluta þeirra
hlutabréfa sem Exista, stærsti hlut-
hafi Kaupþings, átti í Sampo. Ekki
er hægt að fullyrða að þetta sé rangt
en hugsanlegt er að hrun Glitnis hafi
sett strik í reikninginn og komið í veg
fyrir að viðskiptin með hlutabréf Ex-
ista í Sampo gengju í gegn. Þessi þró-
un hafi svo leitt til þess að Exista seldi
hlutabréf sín í Sampo á brunaútsölu í
byrjun október. Heimildir DV herma
að æðstu stjórnendur Kaupþings
beri því samt við í dag að veita hafi átt
lánið á viðskiptalegum forsendum.
Ekki er hins vegar vitað af hverju
Usmanov var sá aðili sem ætlaði að
kaupa í Sampo með láni frá Kaup-
þingi á þessum tíma. Ein skýring er
sú að einhver innan Kaupþings hafi
kynnt hugmyndina um kaupin fyr-
ir Usmanov og að honum hafi ein-
faldlega litist vel á tryggingafélagið
finnska. Sú staðreynd að Exista var að
reyna að losna við bréf sín í Sampo á
þessum tíma rennir hins vegar stoð-
um undir að líklega sé skýringin ekki
alveg svo einföld.
Þótti góður viðskiptavinur
Usmanov þótti mjög góður viðskipta-
vinur Kaupþings í London. Hann var
með verðbréfastöður í nokkrum af
helstu fyrirtækjum heims og fjár-
magnaði Kaupþing meðal annars
þessi viðskipti hans. Námafyrirtæk-
ið Norilsk var meðal þessara fjár-
festinga eins og áður segir. Viðskipti
Usmanovs við bankann voru ein-
skorðuð við þessi verðbréfaviðskipti
eftir því sem DV kemst næst.
Samkvæmt heimildum DV þótti
Usmanov mikill happafengur fyr-
ir Kaupþing þegar hann byrjaði að
eiga í viðskiptum við bankann enda
einn af auðugustu mönnum heims.
„Hann er einn allra sterkasti kaup-
sýslumaður heims í dag... Þetta var
frábær viðskiptavinur,“ segir heim-
ildarmaður DV. Einkabankaþjón-
ustur vilja, eðlilega, eiga í viðskipt-
um við stönduga einstaklinga þar
sem slíkir aðilar eru betri viðskipta-
vinir en þeir sem eiga minna und-
ir sér þar sem líklegra er að þeir séu
borgunarmenn fyrir skuldum sín-
um. Þegar gæði slíkra viðskiptavina
eru metin hugsa stjórnendur banka
fyrst og fremst um fjárhagsstöðu við-
skiptavinarins en velta því ekki fyrir
sér hvort viðskiptavinurinn tengist
einhverjum vafasömum viðskiptum
eða ekki. Þetta átti líklega við um Us-
manov.
Eftir því sem DV kemst næst stóð
Usmanov í skilum við Kaupþing
með sín viðskipti og átti ekki úti-
standandi skuldir við bankann þeg-
ar hann féll haustið 2008. Viðskipti
hans skiluðu sömuleiðis heilmikl-
um tekjum til Kaupþings í formi
vaxtagreiðslna og þóknana.
Útibússtjórinn ákveðinn
Önnur möguleg skýring á ætlaðri
lánveitingu til Usmanovs kann að
vera sú að Kaupþing hafi viljað kom-
ast í enn betri samskipti við auðug-
an rússneskan fjárfesti sem jafn-
framt hefði góð tengsl við rússneska
stjórnmálamenn, meðal annars
Vladimír Pútín, forsætisráðherra og
fyrrverandi forseta landsins.
Ástæðan fyrir því að Kaupþing
vildi auka viðskipti sín við Usman-
ov kann að hafa verið sú að bankinn
ætlaði að opna útibú í Rússlandi, að
öllum líkindum í Moskvu. Skipu-
lagning á opnun útibúsins var kom-
in svo langt að búið var að ákveða
hver yrði útibússtjóri þar í landi,
samkvæmt heimildum DV. Um
var að ræða einn af starfsmönnum
Kaupþings á Íslandi. Hugsanlega
hefði verið gott fyrir Kaupþing að
hafa tengsl inn í rússneskt athafna-
og stjórnmálalíf í gegnum Usmanov
ef af þessum hugmyndum um rúss-
neska útrás hefði orðið.
Ekkert mun hins vegar vera hæft
í þeirri kenningu að Usmanov hafi
átt að fá lánið sem einhvers kon-
ar borgun vegna slælegrar fram-
komu Kaupþings í garð annarra
rússneskra viðskiptavina bankans,
líkt og haldið hefur verið fram í fjöl-
miðlum. Samkvæmt þessari kenn-
ingu átti Usmanov að hafa gegnt
starfi einhvers konar rukkara gagn-
vart Kaupþingi. Þessi kenning geng-
ur meðal annars ekki upp þar sem
Usmanov mun hafa verið eini rúss-
neski viðskiptavinur Kaupþings auk
þess sem bankinn vildi ólmur eiga
í viðskiptum við hann sökum auð-
legðar hans.
Rússlandsútrás eftir
Usmanov-lánið
n Alisher Usmanov hóf viðskipti við Kaupþing í London n Hitti æðstu
stjórnendur bankans n Kaupþing ætlaði að opna útibú í Rússlandi „Hann er einn allra
sterkasti kaupsýslu-
maður heims í dag... Þetta
var frábær viðskiptavinur.
Ingi Freyr Vilhjálmsson
fréttastjóri skrifar ingi@dv.is
Tengdur í Rússlandi Usmanov er
einn auðugasti maður Rússlands og
mjög tengdur inn í rússneskt stjórn-
málalíf. Hann hefði hugsanlega getað
aðstoðað Kaupþing við útrás bankans
í Rússlandi sem var yfirvofandi.