Dagblaðið Vísir - DV - 13.04.2011, Qupperneq 3

Fréttir | 3Miðvikudagur 13. apríl 2011
Takmarkaður áhugi
á þingkosningum nú
áhrif, koma okkar málum á framfæri.
En við mundum gera það á okkar for-
sendum og með okkar áherslum. Við
mundum ekki geta lagt núverandi
stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnarinnar til
grundvallar því að okkar mati er hún
vita gagnslaus.“
Fjarar undan ESB?
Framsóknarflokkurinn samþykkti á
flokksþingi sínu að Ísland væri bet-
ur sett utan ESB en leggst ekki gegn
því að ljúka aðildarumsókn og skoða
mögulegan samning sem borinn yrði
undir atkvæði þjóðarinnar. Sömuleið-
is samþykkti flokksþingið sjávarút-
vegsstefnu sem er býsna fjarri stefnu
stjórnarflokkanna.
„Aðeins með því að standa utan
ESB tryggjum við yfirráð okkar yfir
sjávarauðlindinni,“ segir Eygló. „Hins
vegar leggjum við áherslu á að þjóðin
fái að taka afstöðu til stórra mála eins
og aðildar að ESB. Við viljum ekki
taka þann rétt af fólki að fá að kjósa
um það.
Við höfnum fyrningarleiðinni sem
Samfylkingin mælir fyrir í sjávarút-
vegsmálum og leggjum fram okkar
eigin leið um nýtingarrétt og notkun
heimilda. Við leggjum til tvo potta,
sem kallaðir eru. Í öðrum þeirra
yrði samið um nýtingarrétt til 25 ára
við núverandi kvótahafa. Þetta verði
hins vegar endurskoðað á fimm ára
fresti. Hinn potturinn getur tekið til
allt að 15 prósenta af aflaheimildun-
um sem yrði ívilnandi fyrir byggðir,
strandveiðar, nýliðun og nýsköpun.“
Eygló leggur áherslu á að Fram-
sóknarflokkurinn gangi ekki til
stjórnarsamstarfs nema á grundvelli
eigin stefnu. „Okkar stefna er skýr og
menn geta metið samstarfsgrundvöll
út frá henni. Við munum aldrei fara
inn í ríkisstjórn á grundvelli þess að
halda uppi ákveðnu stjórnarmynstri.
Við færum inn í slíkt samstarf á
grundvelli málefnanna. Áherslan er
á að við vinnum okkur út úr krepp-
unni. Mitt persónulega mat – og ég
veit að margir eru ósammála mér
– er að aðild að ESB er þar ekki for-
gangsatriði.“
Niðurstaða þjóðaratkvæðagreiðsl-
unnar um Icesave-samninginn skap-
ar meiri óvissu og gæti haft neikvæð
áhrif á fjármögnun Íslands og láns-
hæfismat að mati Lars Christensen,
forstöðumanns greiningardeildar
Danske Bank. Bankinn gerir þó ekki
ráð fyrir að niðurstaðan hægi á efna-
hagsbata og vexti landsframleiðsl-
unnar.
Lars Christensen var annar
tveggja höfunda frægrar skýrslu
sem spáði efnahagshruni hér á landi
snemma árs 2006 við lítinn fögnuð
stjórnvalda, eigenda bankanna og
forkólfa í atvinnulífinu. Vísast tóku
sömu einstaklingar meira mark á
fyrirlestri hans nú á vegum Íslands-
banka.
Spáði hruni 2006
Í skýrslu Lars Christensens og Car-
stens Valgreen 2006, The Geyser
Crisis, var dregin upp dökk mynd af
framtíðarhorfum íslenska efnahags-
lífsins. Ástandinu var jafnað við að-
draganda kreppunnar í Taílandi árið
1997 og Tyrklandi fimm árum síðar.
Dönsku sérfræðingarnir töldu að Ís-
lenska hagkerfið sýndi mörg ein-
kenni ofhitnunar og hætta væri á
ferðum hjá bönkunum. Greiðslu-
þol þeirra kynni að minnka með
hertri peningamálastefnu og gengis-
fall krónunnar gæti dregið mjög úr
neyslu og fjárfestingum. Á þessum
tíma voru stýrivextir að skríða yfir 10
prósenta markið, launaskrið var mik-
ið og verðbólgan yfir 4 prósentum
þrátt fyrir sterka krónu. Lars og Car-
sten spáðu því að þjóðarframleiðslan
gæti fallið um 5 til 10 prósent innan
tveggja ára og líklega færi verðbólgan
yfir 10 prósent samfara falli krónunn-
ar. Á það var einnig bent að lánakjör
bankanna færu versnandi og stór lán
væru á gjalddaga á komandi misser-
um.
„Þetta reyndist því miður vera
vanmat,“ sagði Christensen í við-
tali við DV í lok október 2008. Verð-
bólgan var þá 15 prósent á Íslandi og
bankakerfið hrunið.
Stjórnvöld og Viðskiptaráð gripu
til varna gegn svartsýnisspám.
Þekktur bandarískur hagfræðingur,
Fredrich Mishkin, var fenginn til að
gera úttekt á íslenska bankakerfinu
ásamt Tryggva Þór Herbertssyni,
hagfræðingi og þingmanni Sjálf-
stæðisflokksins og fyrrverandi for-
stöðumanni Hagfræðistofnunar Há-
skóla Íslands. Í skýrslu þeirra var
fjármálastöðugleiki talinn viðunandi
og bönkunum gefið eins konar heil-
brigðisvottorð.
Hægari bati en í Taílandi og Tyrk-
landi
Í úttekt Danske Bank nú kemur fram
að endurreisnin taki lengri tíma hér
á landi en hún gerði í Tyrklandi og
Taílandi. Það er einkum rakið til
umfangs kreppunnar og neikvæðra
ytri skilyrða. Til að mynda sá hvorki
Christensen né Danske Bank fyrir
fall Lehman-bankans í Bandaríkjun-
um og þá dýfu sem lánsfjármarkaðir
heimsins tóku árið 2007 en einkum
árið 2008.
Christensen segir að nú sé það
versta yfirstaðið í íslensku efnahags-
lífi. Efnahagurinn sé á batavegi og
verg landsfamleiðsla aukist um 3 til
4 prósent á næstu tveimur til þrem-
ur árum. Þetta má rekja til jákvæðs
vöruskiptajöfnuðar, lækkunar á fast-
eignaverði, minni verðbólgu og van-
mats á íslensku krónunni. Grein-
ingardeild Danske Bank telur með
öðrum orðum að forsendur séu til
þess að krónan styrkist um 25 pró-
sent á næstu þremur árum.
Starfað undir getu
Mikill framleiðsluslaki er í íslenska
hagkerfinu um þessar mundir og tel-
ur greiningardeild Danske Bank að
framleiðslan sé langt undir eðlilegri
getu.
Fyrir bankahrunið var fram-
leiðslugeta íslenska hagkerfisins
töluvert fyrir ofan náttúrulega getu
þess. Í spá Danske Bank kemur fram
að jafnvægi muni ekki nást fyrr en á
miðju árinu 2014. Þetta leiðir til þess
að atvinnuleysi mun haldast óbreytt
og jafnvel aukast. Spá Danske Bank
gerir ráð fyrir 9,2 prósenta atvinnu-
leysi á næsta ári og að það aukist lítil-
lega á árinu 2013.
Það eina jákvæða við litla fram-
leiðslugetu hagkerfisins er að það
leiðir til þess að verðbólga mun
áfram haldast lág. Samkvæmt spánni
á verðbólga á Íslandi að haldast
innan 2,5 prósenta viðmiðunar-
marka Seðlabankans á árunum 2011
til 2013.
Skortir auðmýkt
Í umræðum að loknum fyrirlestri
kvaðst Christensen hafa hlýtt á boð-
skap Ólafs Ragnars Grímssonar, for-
seta Íslands, í breskum fjölmiðlum
og nefndi BBC og Bloomberg-frétta-
veituna.
Hann gagnrýndi framgöngu for-
setans og sagði að menn yrðu að láta
af fjandsamlegu viðmóti sem fæli
í sér áherslu á að Íslendingar væru
bestir í heimi og allir aðrir hefðu
rangt fyrir sér. „Íslendingar þurfa að
temja sé meiri auðmýkt og gagnsæi
í samskiptum við aðrar þjóðir og
koma fram við þær af opnum huga.”
Christensen gaf til kynna að um-
sókn Íslendinga um aðild að Evrópu-
sambandinu væri ótrúverðug, jafn-
vel kátleg. Íslendingar hefðu engan
áhuga haft á að ganga í ESB og þann-
ig yrði það áfram.
Trúa menn honum nú?
Í umræðum á Alþingi á þriðjudag
um úrslit þjóðaratkvæðagreiðslunn-
ar um Icesave sagði Steingrímur J.
Sigfússon fjármálaráðherra að rækta
yrði samskiptin við erlend stjórnvöld
í kjölfar niðurstöðu hennar. Kvaðst
hann sjálfur hafa átt samtöl, með-
al annars við Anders Borg fjármála-
ráðherra Svíþjóðar, og sagðist binda
vonir við að niðurstaða þjóðarat-
kvæðagreiðslunnar mætti skilningi.
Niðurstaðan mætti ekki trufla sam-
starfið við Alþjóðagjaldeyrissjóðinn.
Rétt eins og aðrir stjórnarliðar sagði
Steingrímur að tekið yrði til ýtrustu
varna enda væri það skylda stjórn-
valda hvar í flokki sem menn stæðu
og til þess yrðu fengnir færustu sér-
fræðingar.
Steingrímur vísaði til niðurstöðu
Lars Christensen og Danske bank um
að það versta væri nú að baki. Mað-
urinn sem spáði hruni á sínum tíma
spái nú betri tíð fram undan hér á
landi. Hann kvaðst þó ekki sammála
greiningu greiningardeildar danska
bankans að öllu leyti og hafði til
dæmis efasemdir um að krónan gæti
styrkst um 25 prósent á næstu miss-
erum. Jafnframt taldi Steingrímur að
spáin um nærri 10 prósenta atvinnu-
leysi næstu árin væri of svartsýn.
Íslendingar of
fjandsamlegir
Jóhann Hauksson
blaðamaður skrifar johannh@dv.is
n Christensen spáir betri tíð n Hefur hann rétt fyrir sér nú
eins og árið 2006? n Snupraði forsetann fyrir framgöngu
hans í breskum fjölmiðlum og sagði hann skorta auðmýkt
Einkennileg staða Ríkis-
stjórn Jóhönnu Sigurðardóttur
og Steingríms J. Sigfússonar
virðist eiga auðvelt með að
verjast vantrausti á þingi.
Afskipti forsetans breyta störfum þingsins Þingmenn eru hugsi yfir æ meiri
pólitískum afskiptum Ólafs Ragnars Grímssonar forseta og telja æ erfiðara að styðja
óvinsælar ákvarðanir. Forsetinn skjóti þeim einfaldlega til þjóðarinnar.
Spámaðurinn Lars Christensen og Car-
sten Valgreen spáðu fyrir um kreppuna
snemma árs 2006 í skýrslu sem sætti
mikilli gagnrýni hér á landi. Hann boðar nú
betri tíð með nýrri greiningu Danske Bank.
„ Íslendingar
þurfa að temja
sé meiri auðmýkt og
gagnsæi í samskipt-
um við aðrar þjóðir.