Dagblaðið Vísir - DV - 13.02.2012, Blaðsíða 18

18 Menning 13. febrúar 2012 Mánudagur
Fönkbræð-
ingur á Kex
Fjórðu tónleikar djasstón-
leikaraðarinnar á Kex Hostel
verða haldnir þriðjudaginn
14. febrúar. Þar koma fram
Einar Scheving og félagar.
Auk hans skipa hljómsveit-
ina þeir Jóel Pálsson á saxó-
fón, Guðmundur Pétursson
á gítar, Eyþór Gunnarsson
á hljómborð og Jóhann Ás-
mundsson á bassa. Þeir
munu leika fönk- og bræð-
ingsskotna djasstónlist með-
al annars eftir John Scofield,
Weather Report, Led Zep-
pelin og fleiri. Tónleikarnir
hefjast klukkan 20.30 og er
aðgangur ókeypis.
Lára Björg
við skriftir
Lára Björg Björnsdóttir
pistlahöfundur er með sína
aðra bók í smíðum. Bók Láru
Bjargar, Takk útrásarvíkingar,
byggð á pistlum hennar um
lífið og tilveruna eftir hrun
átti miklum vinsældum að
fagna. Lára Björg vill ekki
gefa upp hvað hún hyggst
skrifa um. „Ég er búin að
ákveða hvað ég ætla að skrifa
um en er ekki byrjuð, ég verð
að fara að setjast niður og
byrja á þessu,“ segir hún og
hlær.
n Yrsa Sigurðardóttir í fullu starfi með ritstörfum n Mugison þénar nóg
Þau þiggja ekki
listamannalaun
Ó
hætt er að segja að
skiptar skoðanir séu
um listamannalaunin
og verða þau árlega
að miklu hitamáli. Ís-
lenska ríkið ver 455 milljón-
um króna í listamannalaun í
ár og greiðir 217 einstakling-
um mánaðarlegar greiðslur til
mislangs tíma. Í ár eru launin
rúmlega 291 þúsund krónur
og listamenn greiða af þeirri
upphæð til skatts. DV ræddi
við nokkra listamenn sem
ekki þiggja listamannalaun af
ýmsum ástæðum. Yrsa Sig-
urðardóttir vinnur sín ritstörf
í aukavinnu, Mugison þénar
nóg án þeirra og gagnrýnir
framkvæmdina. Finnst lítið
stutt við unga listamenn og þá
listamenn sem standa á jaðr-
inum. Þá segist Sigríður Ásta
Árnadóttir listakona hreinlega
ekki passa inn í það kerfi sem
listamannalaunin eru og því
hafi henni ekki hugkvæmst að
sækja um þau.
Þarf ekki listamannalaun
Metsöluhöfundurinn Yrsa
Sigurðardóttir hefur unnið
fyrir sér sem verkfræðingur í
rúmlega 20 ár. Hún starfar sem
sviðsstjóri hjá Verkís þar sem
hún hefur umsjón með fram-
kvæmdum og umhverfismál-
um og er verkefnisstjóri við
hönnun jarðvarmavirkjana.
Hún hefur aldrei sótt um lista-
mannalaun.
„Hvað listamannalaun
varðar þá hef ég aldrei sótt
um þau enda ekki ætluð þeim
sem eru í launuðu starfi með-
fram sinni listsköpun,“ segir
Yrsa. Hún er hins vegar alls
ekki á móti þeim, því fer fjarri.
„Fyrir það fyrsta þá er það
síður en svo mjög fjárhags-
lega gjöfult að starfa sem lista-
maður á litlum markaði eins
og Ísland er, nema í algjörum
undantekningartilfellum. Því
er nauðsynlegt flestum lista-
mönnum að hafa í annað að
sækja en það hentar engan
veginn öllum að starfa með-
fram listsköpun og eru tónlist-
armenn ágætis dæmi um það.
Þeir þurfa að æfa endalaust
og ekki vildi ég hafa trompet-
leikara, sem dæmi, á skrif-
borðinu við hliðina á mér sem
nýtti hverja pásu til æfinga.
Með slíkum launum er fjöl-
breyttari menningarflóru gert
kleift að dafna og fyrir vikið
verður vonandi menningar-
legt efni að smekk allra lands-
manna í boði. Hver nákvæm-
lega upphæðin og fjöldi slíkra
styrkja ætti að vera veit ég ekk-
ert um og þakka bara fyrir að
þurfa hvorki að velja úr hverjir
fá og hverjir ekki, né ákvarða
upphæðir í þessu sambandi.
Ef eitthvað er finnst mér það
kristallast í umræðu um lista-
mannalaun hversu fáránlega
lág lágmarkslaun og bætur eru
að öðru leyti í okkar þjóðfélagi.
Það er ekki að listamannalaun
séu of há heldur er annað sem
fólki er gjarnt að miða þau við
alltof lágt og til skammar. Fyrir
nú utan það að þjóðfélagið
styrkir með ýmsum beinum
eða óbeinum hætti allt annað
starf í þessu landi hvort sem
um er að ræða hefðbundinn
iðnað eða ferðamannaiðnað
sem dæmi. Það er bara gert
með ónafngreindum hætti og
því erfiðara að láta slíkt ergja
sig.“
Passar ekki í kerfið
Sigríður Ásta Árnadóttir lista-
kona er textíl-, tón- og ritlista-
maður. Hún hefur ekki sótt um
listamannalaun vegna þess að
hún hefur verið með mörg járn
í eldinum og segist ekki hafa
einbeitt sér að einu, heild-
stæðu verkefni.
„Ég er alls ekki á móti því að
það séu veittir opinberir styrkir
til menningarstarfs. Ég held að
það reynist dýrmætt íslenskri
menningu að listamenn nái
að sökkva sér niður í verk sín
ótruflaðir af aukavinnum og
svoleiðis áreiti. Reyndar finnst
mér styrkir hrökkva allt of
skammt til að bæta listalífið –
það þyrfti að taka hressilega
til í skattaumhverfi listafólks
til dæmis og huga að því að
hafa starfsumhverfi skapandi
greina hagstætt. Það er það svo
sannarlega ekki hér á Íslandi
og í raun til skammar, sé staða
okkar borin saman við kolleg-
ana á Norðurlöndunum. Mér
sjálfri hefur einfaldlega ekki
hugkvæmst að sækja um lista-
mannalaun vegna þess hversu
mikið ég dreifi minni vinnu
milli mismunandi listgreina.
Hins vegar má alltaf deila
um framkvæmdina. Ritlistin
er greinilega höfð í hávegum
og rithöfundar fá lungann af
listamannalaunum. Þá má
endurskoða úthlutunarreglur
og fyrirkomulag. Það er mjög
óvinsælt að sitja í úthlutunar-
nefnd því þetta er lítið land og
vinir þínir sækja um.“
Sigríði Ástu finnst að lista-
menn mættu bindast frekari
böndum. „Það eru engin sterk
hagsmunasamtök starfandi og
því miður stundum öfund og
illindi fólks á milli sem grefur
undan samstöðunni.“.
„Það á að sá flottum
fræjum í grasrótina“
Tónlistarmaðurinn Örn Elías
Guðmundsson, betur þekktur
sem Mugison, þénaði 21,7
milljónir króna á plötu sinni
Haglél sem kom út fyrir jólin.
Hann seldi um 28 þúsund
diska, sem er líklega met í ís-
lenskri tónlistarsögu og veltan
var um 43 milljónir. Mugison
hefur sótt um listamanna-
laun. Var hafnað einu sinni en
fékk listamannalaun eitt árið.
Honum kom ekki til hugar að
sækja um listamannalaun fyrir
árið 2012.
„Það hefði verið þversagna-
kennt fyrir mig að sækja um
listamannalaun, mér kom
það ekki til hugar. Mér hefur
gengið svo afskaplega vel. Mér
finnst gott að samfélagið sé
tilbúið að styðja við menningu
og listir. En ef það er eitthvað
sem ég mætti setja út á þá
finnst mér lítið stutt við unga
listamenn og listamenn sem
standa á jaðrinum.
Það á að sá flottum fræjum
í grasrótina. Ungt fólk utan af
landi naut þess að alast upp við
rými og eldri kynslóð sem veitti
þeim skjól með því að lána
þeim bílskúrana sína. Sé þetta
ekki gert þá verður menningin
dauð. Þú afsakar orðbragðið en
kannski er þetta svolítið snobb-
að. Listamannalaunin þiggja
margir listamenn sem hafa þeg-
ar komið undir sig fótunum og
þarna velja þeir hverjir annan til
stuðnings. Þessu myndi ég vilja
breyta.“ n kristjana@dv.is
Mugison „Þú afsakar orð-
bragðið en kannski er þetta svolítið
snobbað.“
Sigríður Ásta Það er mjög
óvinsælt að sitja í úthlutunarnefnd
því þetta er lítið land.
Yrsa Sigurðardóttir „Hvað
listamannalaun varðar þá hef ég
aldrei sótt um þau enda ekki ætluð
þeim sem eru í launuðu starfi með-
fram sinni listsköpun.“
MYnd gunnar gunnarSSon
Starfsumhverfi listamanna
Engar atvinnuleysisbætur Listamenn eiga til dæmis ekki
rétt á atvinnuleysisbótum nema að mjög litlu leyti. Skattkerfið biður
listamenn um að skila skattaskýrslu rétt eins og um lítil fyrirtæki væri
að ræða og þá er gerð krafa um reiknað endurgjald (laun) upp á rúmar
400 þúsund krónur svo þeir eigi rétt á fullum atvinnuleysisbótum. Að
sjálfsögðu verða þeir að leggja niður alla vinnu ef þeir öðlast rétt á
bótum.
Fæðingarorlof Listamönnum hefur gengið illa að fá fæðingar-
orlof. Það er vegna þess að þeir gera tryggingargjaldið upp árlega en
ekki mánaðarlega.
Úrelt lög um virðisaukaskatt Samkvæmt lögum er bein
sala listamanna á verkum undanþegin virðisaukaskatti. Þó eiga lögin
aðeins við um málverk, grafík, klippimyndir og höggmyndir. Lista-
menn telja sér mismunað innbyrðis. Textíllistamenn, leirlistamenn og
ljósmyndarar eru meðal þeirra sem mótmæla mismununinni. (Toll-
skrárnúmer: 9701.1000-9703.0000)
Textíllistakonan Valdís Sverrisdóttir lenti í því síðasta sumar að
listaverk sem hún vann úr handgerðum pappír var sett í tollflokk með
klósettpappír.
Virðisaukaskattsprósenta er einnig afar mismunandi eftir verkum
listamanna. Bækur og geisladiskar falla til dæmis undir 7% skatt-
þrepið meðan textíllistamönnum og leirkerasmiðum er gert að leggja
25,5% skatt á sín verk við sölu.
Freeman til
Íslands
Stórleikarinn Morgan
Freeman er ef til vill á leið til
landsins á næstunni. Free
man hefur skrifað undir
samning um að leika í fram-
tíðartryllinum Oblivion
ásamt Tom Cruise en hún
verður að öllum líkindum
tekin upp hér á landi.
Kvikmyndavefurinn
Svarthöfði greinir frá og
segir leitina að húsnæði á
Suðurlandi fyrir Cruise þegar
hafna. Áætlaður kostnaður
við gerð myndarinnar er 24,4
milljarðar króna sem gerir
hana að dýrustu kvikmynd
sem tekin hefur verið upp
hérlendis.
Talið er að Freeman muni
leika einhvers konar and-
spyrnuleiðtoga en nánari
upplýsingar liggja ekki fyrir
og ekki er á hreinu hvort
hann verði hér á landi líkt og
Cruise.